In een heel ver verleden maakte ik tijdens mijn opleiding theoretisch kennis met heel wat verslavingen. Wat echter nooit vermeld werd, was de zogenaamde papierverslaving. De extase die iemand overvalt bij het zien van eeuwenoude manuscripten, boeken en eerste drukken. De verrukking die gevoeld wordt bij het opsnuiven van de geur van een oud archief. Gelukkig slagen vele ex-patiënten erin om van hun sluimerende verslaving hun beroep te maken. Zij worden archivaris of bibliothecaris, steeds op zoek naar nieuwe bronnen. Getuige hiervan de vakantiefoto’s in META 2023/5.

Waar evenmin over gesproken werd, was het zogenaamde speurderscomplex. De drang om alles te weten, uit te spitten, te begrijpen. De nijpende noodzaak verbanden te vinden, oorzaak en gevolg te determineren. Ook diegenen die hieraan lijden, komen in een archief of bibliotheek aan hun trekken. Mijn opleiding bracht me ook in contact met heel wat indexen, naslagwerken en de toen nog onmisbare fichebakken. Ondertussen is vrijwel alle informatie ter wereld bereikbaar met enkele muisklikken. En toch, niet elke site is voor iedereen toegankelijk, niet iedereen weet hoe hij gericht kan zoeken zonder zich te verliezen in ontelbare zijsprongen. Daarnaast is heuristiek ook niet iets wat iedereen met de paplepel meekrijgt, en zorgen algoritmes ervoor dat je in vele gevallen blijft hangen in een cirkelredenering. Niet zo bevorderlijk voor het vormen van een objectieve mening of voor het gericht vinden van informatie. Maar niet getreurd: er is een oplossing. ChatGPT en familie geven je antwoord op al je vragen, al helpen ze je niet om die vragen helder te formuleren en gaan ze zeker niet spontaan een stapje verder dan gevraagd

En laat dat nu net zijn wat archivarissen en bibliothecarissen wel doen. Ze leggen spontaan verbanden, vragen zich af ‘of bij vraag Y ook informatie over X nuttig zou zijn als aanvulling’ en verstrekken spontaan achtergrondinformatie. Daarvoor gaan ze niet enkel uit van eigen kennis, maar kunnen ze desgewenst een beroep doen op het advies van vele vakgenoten. Wat van onze VVBAD en de vele sub- en werkgroepen daarbinnen eigenlijk een soort analoge ChatGPT maakt, maar dan een die wel in staat is om verder te kijken dan zijn voorgekauwde input. Een absolute meerwaarde dus!