‘Bij de buren is het gras altijd groener’. De klassieke Belgisch-archivistische variant hierop luidt: ‘de archiefsector in Nederland heeft altijd meer middelen’. En met als onuitgesproken onderliggende boodschap: ‘… en heeft het dus veel gemakkelijker dan wij’. Het eerste klopt vast en zeker, maar het tweede durf ik te betwijfelen. Het is heel gemakkelijk om je te laten verblinden door hypermoderne gebouwen, indrukwekkende personeelsaantallen, ronkende functietitels, blitse websites en hippe communicatie. Maar ook de Nederlandse collega’s worstelen met hun demonen. Net zoals hun land.
Want Nederland is in zekere zin slachtoffer van het eigen succes. Het nobele streven naar gedragen oplossingen binnen een alles overkoepelende visie maakt dat verandering erg traag gaat. En via een wirwar van gremia moet verlopen, waarbij telkens dezelfde tijdrovende en soms energievretende discussies gevoerd moeten worden. De internationalisering en verengelsing van het Nederlandse hoger onderwijs en de bijbehorende hoge inschrijvingsgelden leiden ertoe dat steeds minder studenten de weg vinden naar een opleiding, zoals die in archivistiek. Dat betekent dat je als archiefinstelling veel meer tijd en energie moet investeren in het inwerken van nieuwe medewerkers. Als je die überhaupt al vindt, want een complicerende factor is de bloeiende arbeidsmarkt. Waar babyboomers en masse uitstromen. En waar deeltijds werken de norm is door de peperdure kinderopvang. Dat alles voert bij iedereen de druk op, waardoor burn-outs om de hoek loeren.
Wat niet helpt, is dat in Nederland – net zoals elders in Europa – de politieke context steeds instabieler wordt. Met als meest recente voorbeeld de val van het kabinet-Rutte IV. En het totaal onverwachte vertrek van Mark Rutte uit de politiek. Dat leidt tot veel onzekerheid, ook in archievenland. Blijft het traject van de nieuwe Nederlandse Archiefwet op koers? Blijft de nieuwe regering evenveel geld investeren in de verbetering van de informatiehuishouding? Want dat was toch in zekere zin een Wiedergutmachung van de regering(en) Rutte voor de kinderopvangtoeslagenaffaire.
De Nederlandse collega’s hebben het dus zeker niet gemakkelijker. Maar – dat geef ik ze ook na – ze kunnen tegen een stootje. En zien dat terecht als de prijs die je betaalt als je relevant wilt zijn én blijven.
