In dit nummer van META lees je hoe sinds maart van dit jaar vrijwel alle Nederlandstalige openbare bibliotheken in Vlaanderen en Brussel gebruikmaken van eenzelfde bibliotheeksysteem: een van de grootste systemen ter wereld. Maar ook hoe e-boeken ouderen langer aan het lezen kunnen houden en hoe het lezen van e-boeken een opstap kan zijn naar een bredere ontwikkeling van digitale vaardigheden.

Tijdens Connect & co., de jaarlijkse dienstendag van Cultuurconnect voor openbare bibliotheken, werd eind april nagedacht over de digitale dienstverlening van de openbare bibliotheek. Experte digitale ongelijkheid Ilse Mariën (imecSMIT-VUB) zei in haar keynote dat de ontwikkeling van digitale vaardigheden die van nieuwe technologieën niet volgt, en dat sociale factoren mee de mate van digitale ongelijkheid bepalen.

In het panel van de stuurgroep Digitale Bibliotheek van Cultuurconnect hoorden we dat we als sector goede én slimme keuzes moeten maken, en dat Cultuurconnect die keuzes moet faciliteren en een relevante ondersteuning moet bieden voor zoveel mogelijk bibliotheken, grote én kleine.

Er werd gezegd dat innovatie zich vooral op de basisvoorzieningen moet concentreren en dat we de sociale rol van bibliotheken niet uit het oog mogen verliezen. We hoorden ook de (herhaalde) roep naar bovenlokale ondersteuning voor alles wat niet-digitaal is. Dat aspect valt immers buiten de opdracht die de Vlaamse regering aan Cultuurconnect toewees.

De zestiende-eeuwse alchemist Paracelsus zei dat alleen de hoeveelheid het vergif maakt. Als dat waar is, bepaalt ook de dosis het succes van het medicijn.

Innoveren als sector betekent nadenken over dingen beter doen, dingen anders doen, en andere dingen doen. En dat dan ook doen. In de juiste verhoudingen. Alleen zo bereiden we een succesvol medicijn tégen de afkalving van onze sector, waar een gepensioneerde bibliothecaris zich op de sociale media zorgen over maakt; tégen ontlezing en laaggeletterdheid, zoals we in de ‘Visietekst openbare bibliotheek 2023-2033’ van de stuurgroep Digitale Bibliotheek lezen; maar ook vóór voortdurende professionalisering, om het verschil te blijven maken.

In de adviesnota ‘Een Leesoffensief voor Vlaanderen’ (2021) staat dat de lokale besturen via hun bibliotheken een belangrijke sleutel tot leesbevordering in handen hebben. En dus misschien wel een antwoord kunnen bieden op de vraag die je ook in deze META aantreft: ‘Hoe maak je een bibliotheek en haar collectie aantrekkelijk voor jongeren?’ Met welke financiële of personele middelen? Dat is dan weer een andere vraag. De uitdagingen zijn groot, de middelen schaars. Vergif of medicijn? De keuzes zullen scherp gemaakt moeten worden.