Postgraduaat Leesbeleid PXL

Leesbevordering en het verhogen van het leesplezier staan centraal tijdens de opleiding Postgraduaat Leesbeleid aan de hogeschool PXL, Hasselt. Er zijn sowieso natuurlijk meerdere antwoorden op de voorgaande vraag mogelijk. Tijdens de eenjarige opleiding word je goed geïnformeerd over het onderwerp en kom je in aanraking met verschillende onderzoeken die hier al naar gedaan werden. Gastdocenten en experten geven veel input en voorbeelden. Zo komt elke cursist tot een eigen leesbeleid voor zijn of haar instelling, met specifieke prioritaire doelen. Dat kan een beleid voor bibliotheken zijn, maar ook voor lagere en kleuterscholen. Dat theoretische beleid moet ook omgezet worden naar onderzoeksvragen en praktische acties.

Vraagstelling

Uit het onderzoek voor het leesbeleid van Openbare Bibliotheek Bree kwam naar voren dat onze bibliotheek de nieuwe boeken uit onze eigen collectie op een actieve manier kenbaar wil maken bij de leerlingen. De daaruit voortkomende vraag is logisch: hoe kunnen we dat doen?

De bibliotheek koopt het hele jaar door nieuwe boeken aan, om de collectie aan te vullen en up-to-date te houden. De nieuwe boeken staan apart op de website en krijgen een prominente plaats in de bibliotheek. Toch merken we dat zowel leerlingen als leerkrachten vaak niet op de hoogte zijn van dat aanbod. Om dat nieuwe aanbod actief voor te stellen, moet er dus iets meer met deze boeken gebeuren.

Aan de slag

Een ideale manier om dat in een klas te doen, zou zijn via de boekenkring, zoals Jos Walta beschrijft in zijn boek Open Boek : Handboek leesbevordering. In een bibliotheek is dat echter niet haalbaar. Tijdens de klasbezoeken in de bibliotheek is hier geen tijd voor en in elke klas langsgaan, is ook niet mogelijk. Daarom ontstond het idee om een filmpje te maken waarin enkele boeken op een actieve manier voorgesteld worden. Dat is minder interactief dan de boekenkring, maar wel praktisch haalbaar. Een voorbeeld van zo’n filmpje is te zien op het YouTube-kanaal van Openbare Bibliotheek Rotterdam (bit.ly/Tien-Prentenboeken). Enkele werkvormen die in de boekenkring toegepast worden, kunnen wel in een filmpje gebruikt worden.

Om dit project te testen en meetbaar te maken, werkten we met een testschool. De school die de test uitvoerde, is basisschool Kadee Tongerlo. De deelnemende klassen zijn het derde leerjaar (18 leerlingen), het vierde leerjaar (20 leerlingen), het vijfde leerjaar (21 leerlingen) en het zesde leerjaar (13 leerlingen).

Om een filmpje te maken, moesten eerst de boeken gekozen worden die in het filmpje aan bod zouden komen. Dat moesten relatief nieuwe, kwalitatieve boeken zijn uit onze collectie. Liefst zo divers mogelijk. Er werd gekeken naar verschillende soorten materialen (poëzie, fictie, non-fictie), relevantie en diversiteit. De keuze is gevallen op de volgende titels voor de tweede graad:

Voor de derde graad werden de volgende boeken geselecteerd:

Daarmee willen we geen waardeoordeel vellen over andere boeken die ons lijstje niet haalden.

Tijdens de eerste fase maten we de startsituatie. Welke boeken willen de leerlingen lezen, zonder dat de boeken expliciet voorgesteld werden? Dat werd gedaan aan de hand van een vragenlijstje. Uit de bevraging kwam de nulmeting naar voren.

Vervolgens werden de scripts van de filmpjes uitgeschreven. De scripts zijn tijdens het filmen wat aangepast om ze vlotter te maken. Alle filmpjes zijn met een gewone smartphone gefilmd en bewerkt met de standaard video-editor van Windows. Er werden geen extra materialen of software aangekocht.

De resulterende filmpjes zijn te zien via deze link voor de tweede graad: bit.ly/TweedeGraad. En via deze link voor de derde graad: bit.ly/DerdeGraad.

De mail met deze links werd zowel naar de directie van de testschool gestuurd als naar de leerkrachten persoonlijk. Op deze manier was iedere betrokkene op de hoogte van het project.

Na het zien van de filmpjes moesten de leerlingen dezelfde enquête opnieuw invullen. De resultaten werden vergeleken met de nulmeting. Op deze manier konden we zien of de interesse van de leerlingen groter werd wanneer de boeken voorgesteld werden. Om conclusies te kunnen trekken, werden de resultaten (oranje) direct naast hun nulmeting (blauw) gezet (zie grafieken).

Grote verschuivingen, of extreme veranderingen zijn niet te zien. Maar over het algemeen kan gezegd worden dat meer kinderen ‘ja’ antwoordden op de vraag of ze het boek willen lezen. Het antwoord ‘misschien’ werd minder gegeven. De kinderen hebben een beter idee of het boek bij hen zal passen of niet.

Kritische bedenkingen

Rekening houdend met de zeer kleine testgroep kunnen we stellen dat onze actie om het boekenaanbod beter bekend te maken aan de hand van filmpjes werkt.

We moeten echter ook de bedenking maken dat wij geen professionele acteurs zijn, laat staan videobewerkers. Kinderen zijn de dag van vandaag heel veel gewoon op het vlak van de filmpjes die ze zien. Alles is heel professioneel gemonteerd en ziet er flitsend uit. Dat niveau kunnen wij met ons filmpje nooit halen.

Daartegenover staat dat de kinderen die ons filmpje gezien hebben, ons ook persoonlijk kennen. Ze komen allemaal met hun klas bij ons langs. We hebben echt boeken gekozen waarin we geloven, we verkopen niet slechts een product. Onze voorstelling van de boeken is authentiek en persoonlijk.

Nu moeten we ons afvragen of we deze actie herhalen. Is dat de efficiëntste manier om ons boekenaanbod op een actieve manier bekend te maken? Er kruipt namelijk veel werk en tijd in. Is de opbrengst groot genoeg? Hoe vaak moeten we, en kunnen we, zo’n filmpje maken per schooljaar?

Conclusie

Uit de resultaten van de actie met filmpjes kunnen we voorzichtig stellen dat deze een positief effect hebben op de zin in lezen van de leerlingen en hopelijk ook op het leesplezier. De leerkrachten van de testklassen bevestigden dat ook.

De filmpjes werden daarom sowieso verdeeld onder de andere Breese lagere scholen. Misschien kan een traject met een grotere testgroep ons onderzoek bekrachtigen? De eerste kleine resultaten mochten er alvast zijn.