De 87ste editie van het World Library and Information Congress (WLIC) van de International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA) vond na twee virtuele jaren opnieuw in real life plaats. Iets om naar uit te kijken dus! Dit jaar was mijn derde IFLA-ervaring, maar deze keer ging ik in naam van advocatenkantoor Loyens & Loeff en niet als vertegenwoordiger van de VVBAD. Dat leverde wel wat voorzichtige gesprekken op, want wat doet een advocaat nu in godsnaam op een internationale bibliotheekbijeenkomst? Gelukkig kon ik mijn gesprekspartners snel geruststellen dat ik helemaal geen advocaat ben, maar er alleen voor zorg dat onze advocaten een bibliotheek hebben. En met deze uitspraak duwde ik mezelf meteen terug in het clichébeeld van de bibliothecaris, helaas nog (te) talrijk vertegenwoordigd op dit congres. Ook het programma-aanbod was nog sterk gericht op de klassieke bibliotheken; informatiebeheer, kennisbeheer en databeheer kwamen weinig aan bod, wat ik een gemiste kans vond. Een terugblik op drie dagen congres.

Riverdance

Het Dublin Convention Centre langs de Liffey-rivier was de place to be voor het congres dat al de week voordien van start ging met bijeenkomsten van de verschillende stuurgroepen. Loyens & Loeff maakt geen deel uit van een van deze groepen, dus ik sloot me pas aan bij de officiële opening voor het grote publiek. Traditioneel ging men van start met de openingsceremonie waarbij prominente sprekers, zoals de Lord Mayor of Dublin, de IFLA President en de ex-president van Ierland, ons welkom heetten en uiteraard enthousiast waren dat we elkaar weer fysiek konden ontmoeten. Het enthousiasme werd vervolgens aangemoedigd door enkele Riverdance-achtige intermezzo’s waarvoor ikzelf niet zo warm liep … Maar het hoorde uiteraard bij de introductie van het gastland.

Juridische topics

Omdat ik hier uit naam van Loyens & Loeff kwam, legde ik mijn focus vooral op topics die de juridische wereld aanbelangen. Ik was dan ook enthousiast over de eerste sessie van deze dag: Confronting and Overcoming Legal Restrictions on Access to Law, waarin duidelijk werd dat niet alleen de meest voor de hand liggende factoren zoals copyright-beperkingen of kostprijzen de toegang tot juridische informatie beperken, maar dat ook minder evidente factoren een rol spelen.

Zo vertelde een universiteitsbibliothecaris uit Zuid-Afrika over het feit dat heel wat informatie simpelweg niet digitaal beschikbaar is, of dat men de middelen (personen en apparatuur) niet heeft om deze snel veranderende informatie te updaten. In Europa (en dus ook in België) lopen we dan weer vooral tegen het probleem aan van het terugvinden van juridische informatie. Ieder land heeft zo zijn eigen manieren en plaatsen om rechtspraak te publiceren, dus werd in 2008 een standaard in het leven geroepen: de European Case Law Identifier met hierin belangrijke informatie over het land en de rechtbank waar de zaak uitgesproken werd. Ongeveer zestien miljoen uitspraken werden zo al gecatalogiseerd. Op die manier moeten juristen (en informatiemanagers in advocatenkantoren uiteraard) niet langer in verschillende databanken gaan zoeken; met één zoekactie in één zoeksysteem kan gemakkelijk alle informatie teruggevonden worden.

Nog een sessie waar ik op zat te wachten klonk veelbelovend: The Evolving Roles of Libraries and Knowledge Management Services in Government: a Changing Relationship. Mijn verwachtingen werden weliswaar niet helemaal ingelost. Ik miste namelijk wat dan wel de rol van bibliotheken en Knowledge Management-diensten is. Want in deze sessies werd vooral de theoretische achtergrond van kennismanagement belicht: de waardeketen, het verschil tussen expliciete en taciete kennis enzovoort. Hier bleef ik dus wat op mijn honger zitten.

De Dutch Caucus

Na een goedgevulde dag stond er nog een avondprogramma op de planning: de Dutch Caucus. Een officiële ontmoeting van de Nederlandssprekende aanwezigen op het congres. Hier veranderde ik even van petje en besloot ik toch de VVBAD te vertegenwoordigen, want hét belangrijkste thema van deze avond was natuurlijk de organisatie van WLIC 2023 in Rotterdam. Ik legde er contacten met de organisatoren en ook onze eigen Vlaamse collega’s van KBR en de Vlaamse overheid gingen mee brainstormen over mogelijke satelliet-meetings of bezoeken aan Belgische bibliotheken tijdens het congres volgend jaar. Wordt zeker en vast vervolgd!

Naar jaarlijkse gewoonte werd de Dutch Caucus afgesloten met een heerlijk informeel diner. Wat fijn om met zijn allen weer aan tafel te kunnen zitten na twee coronajaren. De impact van de corona-epidemie bleek een terugkerend thema deze editie. Net zoals in andere sectoren, waren veel bibliotheken genoodzaakt om tijdens de lockdown te sluiten en hun diensten op alternatieve manieren aan te bieden. Envisioning Post-pandemic Reference & Information Services and Support in a Shifting World focuste dan ook op enkele universiteitsbibliotheken die zichzelf heruitvonden en blijvend gebruikmaken van deze diensten. In de American University Library in Dubai bijvoorbeeld, kan men een beroep doen op advies van medewerkers zonder naar de bibliotheek te komen. Men kan ze e-mailen, maar sinds de pandemie kan men ook met een medewerker chatten of een online meeting inplannen. Ook in Caïro ging men van een persoonlijke naar online toegang tijdens de pandemie, en werkt men nu hybride. Vooral het pendelen naar de campus is daarom niet altijd meer nodig, wat de studenten tijdswinst oplevert. Hier werd ook erg ingezet op video’s en tutorials over hoe men de bibliotheekdiensten kan gebruiken, wat nuttige tips opleverde. Talrijke postersessies legden eveneens de focus op nieuwe diensten die men tijdens de lockdown het leven inblies.

Cultuur en bibliotheken

Elke editie staat er een culturele avond op het programma, die plaatsvindt in een cultureel centrum of bibliotheek. Jammer genoeg kon ik mijn teleurstelling na een editie in Columbus (Amerika) en Athene (Griekenland) dit jaar maar moeilijk verbergen, want buiten een mooi uitzicht op het water, vond ik zowel de bibliotheek als de optredens maar weinig power hebben. Ook de geringe aanwezigheid, maakte dat de sfeer een beetje ontbrak … Ook traditioneel zijn de bezoeken aan de lokale bibliotheken. Hier hebben Dublin en omstreken veel te bieden. Allereerst is er de wereldbefaamde Trinity College Library, waar men The Book of Kells kan bewonderen, alsook het prachtige interieur dat voor vele films en series als inspiratie gebruikt werd. Chester Beatty, Marsh’s Library, National Library en de installatie The Infinite Library van het Goethe-Institut zijn maar enkele van de pareltjes die deze rij verder aanvullen

Twee kernthema’s

Eigenlijk kon men WLIC 2022 opsplitsen in twee thema’s: de strijd en de rol van bibliotheken op het vlak van fake news en desinformatie enerzijds, en de rol van een bibliotheek in tijden van crisis anderzijds. Hedendaagse thema’s dus, aangevuld met sessies over open access, publiceren, inclusiviteit enzovoort. Slechts één sessie waagde het om zich te begeven op het pad van databeheer, al was dat eigenlijk nog niet zo gedurfd, want men had het dan voornamelijk over metadata van digitale objecten en de opslag van data in repositories, welgekende fenomenen binnen wetenschappelijke bibliotheken. Het beheren en terugvinden van informatie, het stroomlijnen van informatieprocessen in organisaties of het omgaan met de technische evolutie van informatie zijn thema’s die hier niet aan bod kwamen. De ‘I’ moet dus nog opmerkelijk onderdoen voor de ‘L’ op dit congres.

De twee hoofdthema’s werden door Michael Peter Edson wel mooi samengebundeld in zijn afsluitende keynotesessie met de ietwat dramatische titel: Libraries in a World on Fire. Na afloop kon iedere bibliothecaris moedig en vol inspiratie weer naar huis vertrekken om er de strijd aan te gaan met de klimaatopwarming, fake news, dure licenties en te snel vernieuwende technologieën. Wat is het toch fijn om soms nog steeds een cliché-bibliothecaris te zijn!