Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap (GRIP) is de mensenrechtenorganisatie van en voor personen met een handicap in Vlaanderen. We streven naar gelijke rechten en kansen, en komen op voor een inclusieve samenleving. GRIP wil inclusie realiseren op verschillende levensdomeinen en vertrekt vanuit een mensenrechtenvisie op handicap.

Wanneer is GRIP opgericht?

Met steun van Gelijke Kansen Vlaanderen werd in 2000 de vzw Huis van Rechten en Gelijke Kansen van Personen met een Handicap opgericht. In 2002 veranderde de naam naar Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap. GRIP is een zelforganisatie. Dat betekent dat ervaringsdeskundigen de organisatie blijven sturen op bestuursniveau.

Wat is jullie opdracht en hoe vullen jullie die in?

GRIP stelt zich tot doel gelijke kansen voor en van personen met een handicap te realiseren op verschillende levensdomeinen. We versterken het recht op inclusief onderwijs, we komen op voor betaald werk, voldoende inkomen, een toegankelijke en betaalbare woning, enzovoort.

We doen dat door beleidswerk en door het sensibiliseren van personen met een handicap en de brede maatschappij. We schrijven voorstellen uit voor de overheid, we lobbyen en voeren actie om het beleid te beïnvloeden en we werken aan een beeldvorming waar niet de handicap centraal staat, maar de participatie aan de samenleving. Dat doen we door sensibiliserende acties in scholen en bij organisaties aan te bieden en samen te werken met de media.

Het VN-Verdrag Inzake de Rechten van Personen met een Handicap (VRPH) is ons uitgangspunt. We waken erover dat dat verdrag geen dode letter blijft, maar stap voor stap waargemaakt wordt.

Binnen het kader van de nominatieve subsidie vanuit Gelijke Kansen verbinden we ons tot een aantal resultaatsverbintenissen. Deze sluiten aan bij de doelstellingen van het beleidsdomein Gelijke Kansen, zoals geformuleerd in het Plan Samenleven.

Wat hebben jullie al kunnen verwezenlijken?

Lobbywerk is een belangrijk deel van onze activiteiten en we hebben meerdere contacten met beleidsmakers. Onze standpuntnota’s maken duidelijk waar GRIP voor opkomt. GRIP wordt vaak uitgenodigd om zijn standpunt te brengen tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement. Recent nog over de oprichting van het Vlaams Mensenrechteninstituut.

GRIP bracht ook het rapport Mensenrechten en handicap: Schaduwrapport Vlaanderen uit voor het VN-Comité voor de Rechten van Personen met een Handicap. We konden dat rapport voorstellen bij het Comité in Genève.

De voorbije jaren organiseerden we studiedagen over onder andere kwaliteit van bestaan en directe financiering, over ervaringsdeskundigheid, cultureel model en disability studies.

We ontwikkelen ook heel wat sensibilisatiemateriaal. Vanaf 2003 lanceerden we verschillende mediacampagnes, onder andere Onderwijs met een handicap: ook leerlingen met een handicap horen thuis in een gewone school (2003), Haha … handicap: zonder humor, dat is pas een handicap (2005), en Mijn handicap mijn rechten! Omdat we geen tweederangsburgers zijn (2013).

Aan de humorcampagne (2005) was een cartoonwedstrijd gekoppeld en de vijftig beste cartoons werden ingekaderd en begonnen als tentoonstelling een neverending tour, onder andere in verschillende openbare bibliotheken in Vlaanderen.

Midden 2021 lanceerden we de Zelftest Kijk Op Handicap. Hiermee kan iedereen aan de hand van een korte vragenlijst de eigen kijk op personen met een handicap onderzoeken.

GRIP heeft een lange lijst van publicaties over handicap en mensenrechten met recent de brochurereeks #inclusie waarbij we willen tonen hoe mensen met een handicap inclusie waarmaken in de praktijk.

Welke ambities willen jullie nog graag verwezenlijken?

We verkennen hoe rechtszaken gevoerd kunnen worden als hefboom voor gelijke rechten. Het bestuur keurde in 2019 een belangrijke beleidsnota goed over juridische strategie. Naar aanleiding van een beslissing van de Vlaamse regering over de actualisering van de wachtlijsten, besloten we om in juni 2021 naar de Raad van State te gaan, samen met mensen die getroffen werden en een advocatenkantoor.

Hoe meet je de impact van jullie werk?

We merken dat bepaalde beleidsinitiatieven gehoor geven aan onze voorstellen. Zo is het streefcijfer van twee procent schermzichtbaarheid van mensen met een handicap, waar GRIP op had aangedrongen, in de beheersovereenkomst van de VRT bijvoorbeeld een grote stap vooruit.

In 2022 werd de regelgeving rond de integratietegemoetkoming (IT) door federaal minister Karine Lalieux hervormd. Voordien kregen heel wat mensen geen IT wegens te hoge inkomsten, een probleem dat GRIP al in 2013 publiekelijk aankaartte.

GRIP heeft een netwerk van ervaringsdeskundigen die hun persoonlijk verhaal of een getuigenis brengen in scholen en bij organisaties. Na de getuigenis wordt er teruggekoppeld naar de groep. Wat heb je geleerd? Wat kun je ermee doen?

Welke tendensen merken jullie op?

Positief is de zichtbaarheid van mensen met een handicap die meer en meer opkomen voor hun rechten (bijvoorbeeld het publiek debat naar aanleiding van de open brief van William Boeva).

GRIP is een organisatie die al van bij de opstart werkt vanuit de inclusiegedachte. Toen we de term ‘inclusie’ bijna twintig jaar geleden in Vlaanderen naar voren schoven, stootten we op weerstand. Nu stellen we vast dat zowat alles wat men onderneemt rond personen met een handicap inclusie(f) heet. De term is verwaterd tot een containerbegrip. Ook de paradigmashift die met inclusie zou moeten plaatsvinden, verloopt niet fundamenteel, doortastend of structureel. In termen van handicapmodellen blijven het medisch model en het zorg-denken domineren; de mensenrechtenbenadering en het sociaal-cultureel model breken nauwelijks door. GRIP vindt een kritische reflex hoognodig.

Met welke issues zijn jullie bezig?

Concreet zetten we de volgende jaren sterk in op drie punten:

• We willen een voorstel op tafel leggen voor een nieuw decreet dat een volwaardige basis regelt voor het recht op ondersteuning en persoonlijke assistentie.
• We richten ons naar de werkgevers en zorgen ervoor dat ze ondersteund worden om mensen met een arbeidshandicap tewerk te stellen. Zo zetten we in op projecten die concrete hefbomen realiseren voor inclusief werk en volgen we het Decreet Individueel Maatwerk op.
• We zetten gerichte acties op om het maatschappelijk en politiek draagvlak voor inclusief onderwijs te vergroten (opvolgen nieuwe Decreet Leersteun).

Hoe hebben jullie de sector (en de eigen organisatie) zien evolueren?

Er kwamen de voorbije jaren in onze sector organisaties bij die opkomen voor inclusie. Maar zoals je al kon lezen: het woord inclusie dreigt een holle term te worden.

Kruispuntdenken wint de laatste jaren aan belang. Ook binnen onze organisatie krijgt een bewustwording over kruispuntdenken meer ruimte; enerzijds in de praktijk via gesprekken met ervaringsdeskundigen en introducerende workshops, anderzijds beleidsmatig door contacten met partnerorganisaties en bij denkoefeningen over de eigen werkzaamheden.