De multiculturele samenleving is een feit, daar kunnen we niet naast kijken. De kleine gekleurde sneeuwbal die in de jaren negentig zachtjes van de hoge berg rolde, is intussen uitgegroeid tot een grote massa frisse sneeuw. De bal weer omhoogduwen lukt niet meer en is ook niet aan de orde, maar de bal een bepaalde richting uitduwen kunnen we wel.

Dé hefboom hiervoor is ontegensprekelijk taal. Hier kan een lokaal bestuur – hoe klein ook – wel degelijk een verschil maken. In Buggenhout bewijzen we dat. Onze maatschappij wordt steeds diverser, waardoor veel gebruikers van de bibliotheek en de hulpverlening een andere moedertaal dan het Nederlands hebben. Dat brengt veel vragen en uitdagingen met zich mee. De taalbarrière maakt het niet gemakkelijk voor de medewerkers van de sociale dienst en belemmert de integratie van anderstaligen.

De sociale dienst en de openbare bibliotheek van Buggenhout (BIB) sloegen de handen in elkaar en werden communicerende vaten. Maar lokale vrijwilligers zijn onmisbaar om de Taalkom echt vorm te geven. In het najaar van 2014 lanceerde de BIB een oproep voor vrijwilligers via het Buggenhouts infoblad, de nieuwsbrief van de BIB en via affiches. Binnen één week stonden er 23 namen van geïnteresseerde burgers op de lijst, jong en oud, met en zonder leservaring. Er werd in de BIB voor deze geïnteresseerden een informatieavond georganiseerd. Hier werden het waarom en de visie van het project toegelicht en er werd op praktische en inhoudelijke vragen geantwoord. Enkele vrijwilligers uit de naburige gemeente deelden er hun ervaringen. Twee bijeenkomsten later bleven er een tiental vrijwillige lesgevers en buddy’s over om de Taalkom mee uit te bouwen. Een vrijwilliger met veel ervaring in basiseducatie stelde zich meteen kandidaat om de anderen op regelmatige basis te coachen en te helpen bij het verzamelen van lesmateriaal en -methodes.

De Taalkom staat voor de samentrekking van TAALBAD en WELKOM – met andere woorden: “je bent welkom om onze taal te leren”. Anderstaligen worden in Buggenhout geholpen bij het aanleren van de Nederlandse taal, zowel op eigen vraag als via doorverwijzing. Vandaag staan er vijftien gemotiveerde vrijwilligers klaar om anderstalige kinderen en volwassenen te helpen om Nederlands te leren. Nieuwkomers worden door de taalbuddy’s verwelkomd in de gemeente en wegwijs gemaakt. Ze oefenen samen Nederlands, bezoeken de markt, ontdekken de lokale voetbalploeg, enzovoort.

Daarnaast worden er taallessen gegeven op drie niveaus (starters, starters+ en gevorderden). Hier wordt op een laagdrempelige manier in kleine groepjes lesgegeven gedurende twee uur per week.

Ten slotte werden de basisscholen in Buggenhout betrokken bij de Taalkom, waardoor er meer huiswerkbegeleiding opgestart kan worden bij anderstalige kinderen die anders een achterstand zouden oplopen.

De sociale dienst begeleidt nagenoeg alle anderstalige cliënten bij het OCMW individueel en verwijst hen door naar het project. De BIB is de centrale schakel tussen de doorverwijzer (OCMW) en de vrijwilliger. Zij bekijken tijdens een eerste gesprek met de nieuwkomers en de sociale dienst of er best individuele begeleiding gestart wordt of personen best aansluiten bij de klassen. Voor anderstaligen met een leefloon zal dat als bijkomend hulpmiddel dienen om hun integratie te bevorderen en hun tewerkstellingskansen op korte of middellange termijn te verhogen. Dat geloven we steevast. De vrijwilligers zijn de rots waarop onze Taalkom gebouwd is. Ze zijn als taalbuddy, als lesgever of als huiswerkbegeleider van onschatbare waarde. Zij verdienen stuk voor stuk bakken respect, want zonder positief ingestelde inwoners, die hun vrije tijd willen steken in het helpen integreren van anderstaligen, komen we er niet. Het zijn zij die de motor zijn van dit initiatief. We zijn als BIB en sociale dienst blij dat we de vlag mogen zijn die zo’n lading dekt.

Elk jaar sluiten we het ‘schooljaar’ af met een ludieke proclamatie. Een wandeling in het bos met picknick, een joyride met gocarts, samen supporteren voor het WK van de Rode Duivels, een receptie, een zoektocht, enzovoort; laagdrempelige en no-nonsens activiteiten waar vrijwilligers, collega’s en cursisten samen klinken op het einde van het schooljaar. De vrijwilligers worden er in de bloemetjes gezet. Ook de intergemeentelijke integratieambtenaardienst diversiteit wordt nu mee betrokken in de Taalkom – wat zorgt voor meer mogelijkheden op het vlak van activering, vrije tijd enzovoort.

In 2017 resulteerde de Taalkom in een boek Buggenhout gaat vreemd. We contacteerden (ex-)vluchtelingen die nog in Buggenhout verblijven alsook nieuwkomers en anderstalige locals, en vroegen hun of ze wilden meewerken aan een boek om hun lokale verhalen te bundelen. Zeventien onder hen waren bereid om hun verhaal te delen met iedereen die interesse heeft. Interviews werden in de BIB afgenomen (onder andere door een ex-vluchteling uit Libië die journalist was) en we bundelden deze in een boek. Hoe ziet het leven in Buggenhout eruit door de ogen van iemand die afkomstig is uit een ander land? Hun verhalen bundelen en de autochtone inwoners bekend maken met de mens achter de vluchteling is de bedoeling van ons project. Ook willen we een tegenwicht vormen voor de negatieve sfeer die de laatste jaren rond vluchtelingen gecreëerd is. Een moeilijke, maar o zo mooie opdracht waarmee we polarisering kunnen tegengaan.

De Taalkom is een geslaagde samenwerking tussen de BIB en de sociale dienst, tussen de vrijwilligers en het lokaal bestuur en tussen de cursisten en de lokale gemeenschap. Een prachtig drieluik dat een antwoord tracht te bieden op de integratie-uitdagingen.