In deze webinar lichtten Aminata Ndow en Mohamed Barrie hun plannen voor een Black Belgian Archive toe. Na hun uiteenzetting was er mogelijkheid tot debat.

Een Black Belgian Archive

Aminata Ndow is historica – met Belgisch-Gambiaanse roots – met een passie voor onderzoek, vooral betreffende de Afrikaanse volkeren. Mohamed Barrie is maatschappelijk werker, vooral binnen de cultuur- en jeugdwerking. Ze zijn allebei stichtend lid van de African Youth Organisation (AYO) – de eerste zwarte studentenvereniging in Vlaanderen, opgericht in 2017 – en coördineren mee de Black History Month (BHM) Belgium.

Vanuit die werking rijpte het idee voor de oprichting van een Black Belgian Archive (BBA), aangestuurd door de zwarte gemeenschap, met als missie: “De gegevens van de zwarte gemeenschap en haar erfgoed samenbrengen, die gegevens beschermen en bewaren, en ervoor zorgen dat de gemeenschap er op passende wijze toegang toe heeft.” Het BBA zal bestaan uit de documentaire, audiovisuele, digitale, materiële en artistieke neerslag van het zwarte leven in België, van vroeger en nu. Er is nood aan een fysieke, dynamische ontmoetingsruimte, waar mensen terechtkunnen voor vragen, kennis, het optekenen van verhalen en contacten tussen verschillende generaties.

Het wordt dus geen archief volgens de strikte regels van de archivistiek. De initiatiefnemers zijn nog op zoek naar de beste aanpak voor het verzamelen, verwerven en toegankelijk maken van het erfgoed, alsook naar manieren om de gegevens optimaal te beschermen en te bewaren, en ze tegelijkertijd beschikbaar te stellen.

Stand van zaken

Het BBA heeft inmiddels contacten gelegd met onder andere:

• The Black Archives (Amsterdam) en Black Cultural Archives (Brixton, Londen);
• (potentiële) partners, zoals FARO, Amsab-ISG, het Red Star Line Museum en het FOMU, over mogelijke samenwerking en ondersteuning, bv. bij de zoektocht naar subsidiëring;
• de zwarte gemeenschappen om te weten wie informatie of materiaal heeft, bv. over het zwarte verenigingsleven;
• kandidaten voor een werkgroep, om bv. de dagelijkse werking van het archief te organiseren.

Maar! Er kruipt veel tijd en energie in de organisatie van BHM; het is niet evident om tijd en mensen te vinden voor BHM en het BBA, vermits die volledig uitgewerkt worden in de vrije tijd, dus naast het werk of de studie. Daarnaast is het moeilijk om iets op te starten zonder middelen en binnen het subsidieveld daarvoor de juiste invalshoek te vinden.

Vragenronde

Na de voorstelling van het project was er tijd voor vragen, opmerkingen en bedenkingen, waarbij de informatie over dit initiatief nog wat uitgediept werd. 

• Het begrip ‘zwart archief’ slaat op het erfgoed van de zwarte gemeenschappen, zijnde mensen met een Sub-Saharaanse achtergrond, zowel van het continent als uit de diaspora.
• Voor het BBA is het een mogelijke piste – zeker in de beginfase – om zich te concentreren op het inhoudelijke verhaal, op het vrijwaren van de bronnen en het documenteren van de gemeenschap, en om samen te werken met partners voor bv. de fysieke bewaring en de raadpleging van het erfgoed. Het is ook een optie om alle informatie over ‘zwarte archieven’ digitaal op één plaats samen te brengen (cf. de Archiefbank van Archiefpunt). Ook het opstellen van een bronnengids (wat waar bewaard wordt) is interessant, een onderneming waarvoor eventueel een projectsubsidie mogelijk is.
• Het BBA legt zich niet toe op het dekoloniseren van bestaande archieven, maar wil vooral zijn eigen werking uitbouwen (“eerder zelf een huis bouwen, dan andere huizen te renoveren”).
• Zo mogelijk wil het BBA ook een inspirerend voorbeeld zijn voor jongeren met een migratieachtergrond die interesse hebben in geschiedenis, archiefwerking, conservatie, restauratie, enzovoort, om hen te motiveren tot een studie en/of carrière in deze sector (die nog steeds overwegend ‘wit’ is).

Tot slot werd er aangehaald dat de VVBAD als beroepsvereniging ook vooral een netwerkvereniging wil zijn. Heb je een specifieke vraag, neem gerust contact op, er is doorgaans wel iemand die kan helpen of kan doorverwijzen naar de juiste contactpersoon.

Wie meer informatie wil of wie zelf nuttige informatie heeft om het BBA te ondersteunen of samen te werken, kan mailen naar: blackhistorymonth.belgium@gmail.com.