De term ‘Linked Data’ en de variaties erop komen ter sprake bij het online beschikbaar stellen van data. Linked Data verwijst in de digitale wereld naar gegevens die op een specifieke, duurzame manier met elkaar gekoppeld en verweven zijn. Dit artikel legt uit wat Linked Data zijn en hoe dat in de praktijk toegepast wordt.

LD? LOD? LOUD?

Het idee om kennis aan elkaar te linken en vindbaar te maken, heeft een lange geschiedenis. Aan het begin van de twintigste eeuw poogde men om alle kennis ter wereld vindbaar te maken met analoge steekkaarten, bijvoorbeeld in het Répertoire Bibliographique Universel (RBU) en het Mundaneum van Paul Otlet en Henri La Fontaine.

Later begon men te dromen van machines die kennis zouden verzamelen, toegankelijk maken en zelfs analyseren. De eerste computers die instructies konden uitvoeren, werden ontwikkeld.

Begin jaren negentig kwam door het werk van onder andere Tim Berners-Lee het internet tot stand: een netwerk dat meerdere machines fysiek met elkaar verbindt en voor de uitwisseling van gegevens zorgt.

Met de publicatie van twee papers van Tim Berners-Lee, The Semantic Web (2001) en Linked Data (2006), werd het afsprakenkader van het beschikbaar maken en uitwisselen van data geïntroduceerd.

Het belangrijkste concept daarin is het gebruik van http-webadressen, in de vorm van Uniform Resource Identifiers (URI’s) die een stukje data identificeren door middel van een unieke code, om data duurzaam met elkaar te koppelen. Zo kunnen ook machines de verschillende links tussen data vinden en begrijpen.

In 2010 schreef Tim Berners-Lee een nieuwe paper: Linked Open Data (LOD). De term ‘open’ werd toegevoegd aan het afsprakenkader om de toegankelijkheid en de bruikbaarheid van kennis te verbeteren. Sindsdien spreken we over een vijfsterrensysteem, met data die toegankelijk zijn:

• + onder een open licentie (Open Data);
• ++ als gestructureerde data (bv. Excel i.p.v. pdf);
• +++ in een open formaat (bv. CSV i.p.v. Excel);
• ++++ in een formaat dat data voorstelt als een netwerk van triples (bv. RDF);
• +++++ met duurzame links naar andere LOD.

 In 2018 vulde Rob Sanderson (J. Paul Getty Trust) deze principes aan toen hij het begrip ‘Linked Open Usable Data’ (LOUD) voorstelde om het aspect bruikbaarheid meer aandacht te geven.

Het louter online beschikbaar stellen van data als LOD volstaat niet. Er moet een goede balans zijn tussen volledigheid en bruikbaarheid om de noden van verschillende doelgroepen beter te ondersteunen.

De bijkomende vereisten om data LOUD te maken, zijn onder andere een juiste selectie van data, eenvoudige patronen, meer praktische voorbeelden en handleidingen, en het gebruik van JSON-LD (JavaScript Object Notation for Linked Data, een methode om Linked Data over te dragen via JSON, een gestandaardiseerd gegevensformaat, n.v.d.r.).

Gelinkte data in de praktijk

De website www.lod-cloud.net biedt een overzicht van beschikbare LOD-datasets uit verschillende sectoren. Eén relevant LOD-project is de Virtual International Authority File (VIAF), een internationaal online LOD-thesaurusbestand van auteursnamen die voorkomen in catalogi van diverse bibliotheken wereldwijd.

Een ander populair en sectoroverschrijdend LOD-voorbeeld is Wikidata, een gezamenlijk bewerkbare database van de Wikimedia Foundation, die gegevens als LOD beschikbaar maakt voor hergebruik, zowel voor mensen als voor machines.

Het is steeds meer de norm voor bibliotheken, archieven en documentatiecentra om data over hun collecties als LOD beschikbaar te maken. De principes die je daarbij het best hanteert zijn:

1. Maak je data beschikbaar in een zodanige vorm dat men er duurzaam naar kan linken.
2. Link je data waar mogelijk aan bestaande LOD-bronnen.
3. Verhoog de bruikbaarheid van je data door het zo simpel mogelijk te maken voor je doelgroepen.