Een babytheek is een uitleendienst voor babyspullen: een soort van bibliotheek voor spullen die ouders nodig hebben voor hun kind in de eerste twaalf maanden na de geboorte. Een babytheek maakt kwalitatieve babyspullen toegankelijk voor iedereen. Daarnaast zet het project in op duurzaamheid en sociale inclusie.

Wanneer werd de Babytheek Elzenhof opgericht?

In mei 2018 opende de allereerste babytheek in België, na een geslaagde crowdfundingactie, haar deuren in het Gemeenschapscentrum Elzenhof in Elsene (Brussel). Ondertussen kreeg het pilootproject in Vlaanderen navolging dankzij de steun van Vlaanderen Circulair, Provincie Antwerpen en Provincie VlaamsBrabant. In 2019 openden er babytheken in Oostende, Aartselaar, Geel, Kortrijk en Mechelen. In 2020 zullen er nog een tiental volgen, verspreid over heel Vlaanderen.

Wat is jullie opdracht en hoe vullen jullie die in?

De babytheek laat jonge ouders concreet kennismaken met het concept ‘gebruik in plaats van bezit’. Ouders of grootouders kunnen een jaarabonnement nemen voor 20 euro per jaar. Hiermee kunnen ze babyspullen lenen die je vaak maar voor korte tijd nodig hebt. Op die manier moet je niet alles kopen en kunnen bovendien heel wat overbodige aankopen vermeden worden.

De babytheek neemt tegelijk een sociale functie op, het is een ontmoetingsplek voor jonge ouders waar iedereen, ongeacht culturele of sociale achtergrond, welkom is. De babytheek is er voor ouders en grootouders, arm of rijk, nieuw samengestelde gezinnen of alleenstaanden, minimalisten en mensen die iets willen uitproberen, enz.

Wat hebben jullie al kunnen verwezenlijken?

De Babytheek Elzenhof was vanaf de start een schot in de roos. Enkele maanden na de opening moesten we al een ledenstop invoeren. De vraag naar abonnementen was hoog, en we konden nauwelijks volgen bij het aanvullen van de voorraad om zoveel mogelijk jonge ouders verder te helpen met spullen. Ondertussen registreerden maar liefst 228 mensen zich online.

Tot op vandaag werd drie keer een ledenstop ingevoerd. Dankzij het succes en het enthousiasme van onze leden en vrijwilligers kwamen al heel wat organisaties op bezoek die er zelf aan denken om een babytheek in hun eigen gemeente of stad op te starten.

Welke ambities willen jullie nog graag verwezenlijken?

Momenteel trekt Babytheek Elzenhof leden uit het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan. Het aantal vragen naar een lidmaatschap is (te) hoog en we zijn genoodzaakt om met wachtlijsten te werken. Daarom kriebelt het al een hele tijd om het project ook binnen Brussel verder uit te breiden en nieuwe locaties te openen.

Dus concreet ambiëren we om meerdere babytheken op te starten binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, naast een verdere uitrol en bekendmaking van het concept in Vlaanderen. We willen dat babytheken ingebed worden in een wijkwerking. Op die manier kan ook het sociale aspect een belangrijkere rol gaan spelen. Dat wil zeggen: de babytheek is niet enkel een uitleendienst, maar ook een ontmoetingsplaats voor kersverse ouders in de wijk waar ze wonen.

In Babytheek Elzenhof zouden we ook graag aan de slag gaan met herbruikbare luiers. Meer en meer mensen maken er gebruik van, maar ze zijn duur in aankoop. Op langere termijn blijken ze goedkoper te zijn dan wegwerpluiers en dan spreken we nog niet over het voordeel bij het verminderen van de afvalberg. We zoeken nog naar een manier om herbruikbare luiers voor al onze leden toegankelijk te maken.

Hoe meet je de impact van jullie werk?

We hebben in het project duidelijk meetbare parameters zoals het aantal leden, de leden op de wachtlijst, het aantal uitleningen en reservaties, enzovoort. Maar naast deze cijfers zien we ook duidelijk de toegenomen interesse van organisaties en overheden in het project. Sinds een paar maanden ontvangen we bijna wekelijks dergelijke bezoekers met interesse in het concept.

Welke tendensen merken jullie op als babytheek?

De motivatie om te abonneren kan verschillen, maar we merken in Babytheek Elzenhof dat alle leden er zich van bewust zijn dat we niet alles moeten bezitten en dat het delen van spullen - zelfs van babyspullen - de normaalste zaak ter wereld is. Het toekomstbeeld waarin een verminderd bezit en een groter gebruik centraal staan, wordt hierdoor erg concreet.

Wat kunnen jullie de BAD-sector (Bibliotheek-, Archief- en Documentatiesector) nog bijbrengen?

Bibliotheken zijn algemeen gekend en over heel het land verspreid, vaak in een aangename ruimte, met een centrale ligging in dorpskernen. De bib als ontmoetingsplaats zou haar aanbod kunnen uitbreiden en op de kar springen van deeleconomie of circulaire economie. Waarom geen babytheek (of andere spullentheek) onderbrengen binnen een bibliotheek?

En andersom, wat kunnen jullie nog leren van de BAD-sector?

De digitale uitleensystemen met barcodes en dergelijke waar bibliotheken mee werken, daar kunnen wij enkel van dromen. Op dit moment werken we met een online catalografisch systeem uit Amerika. Dit kan gelukkig tegen een lage kost, aangezien we geen subsidies krijgen voor onze werking. Wij hopen dat een babytheek ook een ingeburgerd begrip wordt, net zoals de bibliotheken dat al jaren zijn.

Met welke issues zijn jullie bezig?

Mensen bij elkaar brengen en het concept ‘gebruik in plaats van bezit’ (wat een bibliotheek al decennialang met succes doet). Daarnaast willen we ook voldoende aandacht schenken aan onze vrijwilligers in Babytheek Elzenhof. Bij projecten en vrijwilligerswerk is het heel belangrijk om een fijne, gemotiveerde ploeg te hebben.

Hoe hebben jullie de eigen organisatie zien evolueren?

Van een aarzelend proefproject zijn we erin geslaagd om op nog geen twee jaar tijd een bruisende plek te maken waar het een komen en gaan is van enthousiaste leden. Ondertussen hebben we een stevige vrijwilligersploeg van acht personen die de babytheek wekelijks openhouden. We hoeven nooit promotie te maken om op zoek te gaan naar leden. De mond-tot-mondreclame zorgt ervoor dat er een grote vraag is naar lidmaatschappen, maar helaas kunnen we niet aan alle aanvragen voldoen.