Bibliotheken zijn vandaag meer dan een plek waar je literatuur, informatie en documentatie kunt vinden. Meer dan ooit kunnen mensen van diverse achtergrond er elkaar ontmoeten,dingen leren en beleven en actief kennis vergaren.

De bibliotheek houdt ons een spiegel voor en geeft ons inkijk in de complexiteit en de veelzijdigheid van de samenleving. Die samenleving is diverser dan ooit en beroept zich op andere, opener normen en waarden dan weleer. Hoe kunnen we die omslag een gezicht geven in het bibliotheekbeleid vandaag?

Een maatschappelijk aspect dat vrij drastisch veranderde is hoe we kijken naar gender, naar de rollen en verwachtingen die we koppelen aan mannelijkheid, vrouwelijkheid en gender­identiteit. Literatuur, in al haar vormen, was en is onderhevig aan de normen die de samenleving ordenen. De traditionele tweedeling van de samenleving in m versus v toont zich op verschillende niveaus, soms duidelijk, dan weer
subtiel. Is het mogelijk om de levendige ontmoetingsplekken die onze bibliotheken zijn te vrijwaren van onbewuste stereotypen?

De collectie

De literaire canon zoals we die kennen, ontstond in een tijdperk waarin vrouwen en mannen fundamenteel andere rollen, taken en leefwerelden toebedeeld
kregen. Gelukkig veranderde er intussen een en ander. Toch kunnen we nog lang niet spreken van gelijkheid. De afgelopen jaren kaartten diverse onderzoekers en auteurs de genderkloof in de literatuur aan. Literaire prijzen, schrijfbeurzen en boekenweekgeschenken bleken in het merendeel van de gevallen voor­behouden voor mannelijke auteurs. Dat betekent niet dat de literatuursector zich bewust seksistisch opstelt. Het is bovenal een gevolg van een eeuwenoude mannelijke en witte traditie en cultuur die de toon zet in de letteren. De lat waarmee we meten is mannelijk omdat we allemaal opgroeiden met een mannelijke literaire canon. Om aan dat onbewuste denk- en beoordelingskader te ontsnappen is het nuttig om ons ervan bewust te zijn. Wordt er bij het aankopen en verwerven binnen jullie bibliotheek nagedacht over het evenwicht tussen mannelijke en vrouwelijke auteurs of over mogelijke stereotypen bij de link tussen thema en auteur? Houd je aankoopbeleid eens tegen de genderlamp.

De presentatie

Hoe een collectie gepresenteerd wordt, is doorgaans onderhevig aan de logica: alfabetisch en thematisch is de meest gangbare manier van presenteren. Het is ook de meest neutrale, en dus prima geschikt voor de meeste collecties. Daarnaast zetten we werken graag tijdelijk of permanent in de schijnwerpers. Ook hier laat het genderperspectief zich gelden. Een themaweek over natuurkunde? Hou dan in de gaten of er ook vrouwelijke auteurs en wetenschappers aan bod komen. Ze zijn er en ze zijn vaak even baanbrekend als hun mannelijke collega’s.

De publiekswerking

Meer dan ooit lokken bibliotheken publiek met een divers en breed aanbod aan evenementen. Ook wanneer het over publieksoptredens gaat, loopt het onbewust wel eens fout met de gender­verdeling. Met name voor debatten blijkt het vaak lastig om voldoende vrouwelijke sprekers te vinden. Met een exclusief wit en mannelijk panel kom je echter niet meer ongestoord weg, en terecht. Dat betekent dat je zal moeten zoeken en werven buiten het gekende en vertrouwde netwerk van auteurs-sprekers, die steevast toezeggen.

De communicatie

Communiceren is talig én beeldrijk. Dat betekent dat zowel taal als beeld vragen om zorgvuldigheid. In onze diverse samenleving streven we naar een mix in beeld: jong, oud, etniciteit, hoog- en laag opgeleid. Vermijd stereotype rolverdelingen in het gekozen beeldmateriaal, zoals vrouwen aan het aanrecht of meisjes met poppen en jongens in een brandweerpak. Streef liefst van al nog naar beeldvorming waarin m/v/x met elkaar samenwerken.

Organiseer je een activiteit voor kinderen? Spreek ouders niet aan als mama of papa, maar als ouders zonder meer. Vraag niet of ouders op zoek zijn naar ‘boeken voor meisjes’ of ‘boeken voor jongens’. Hou rekening met de eigenheid van de kinderen. Niet alle meisjes houden van roze, prinsessen en pony’s. Niet alle jongens zijn dol op auto’s en speelgoedgeweren. Wetenschap is ook voor meisjes. Sprookjes zijn ook voor jongens.

>    https://rosavzw.be/site/
>    http://kinderboeken.rosavzw.be/