Op 20 mei organiseerde het FAAD een bezoek aan het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) en het archief van de Abdij van Park. De Abdij van Park is een norbertijnenabdij die gesticht werd in 1129 en doorheen zijn geschiedenis een belangrijke rol heeft gespeeld in Leuven en omstreken. Thans wordt de abdij grondig gerestaureerd en uitgewerkt tot een unieke erfgoedsite. Eén van de belangrijkste resultaten daarvan zal het vernieuwde Museum Parkabdij zijn, dat in september 2017 zal worden voltooid en zich zal toeleggen op religieuze cultuur.

Nu al biedt de abdij huisvesting aan een groot aantal organisaties, zoals Kerk in Nood, het Huis van de Polyfonie (Alamire Foundation) en het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC).

De werking van het CRKC

Onder een tas koffie leerde Julie Aerts, medewerker van het CRKC, ons de werking van haar organisatie kennen. Het CRKC wordt sinds 2009 erkend als expertisecentrum voor religieus erfgoed in Vlaanderen en Brussel. Het CRKC staat in voor expertiseopbouw, advies, vormingen, inventarisaties, Bij de archivaris op schoot: de Abdij van Park en het CRKC trajectbegeleiding en herbestemmingen van erfgoed.

In 2012 werd de werking van het CRKC uitgebreid met de oprichting van het departement Onroerend Kerkelijk Erfgoed dat instaat voor de herbestemming van Vlaamse parochiekerken. In 2014 werd daar een museale functie aan toegevoegd met de uitwerking van het Museum Parkabdij.

Het CRKC richt zich op immaterieel erfgoed, parochiekerken en roerend erfgoed zoals bibliotheken, kunst- en cultuurvoorwerpen en dus ook archieven. Het CRKC hecht er bijzonder veel waarde aan om collecties die zowel uit museaal als archiefmateriaal bestaan, steeds als één geheel te bekijken.

Het CRKC ontplooide een werking over parochiearchieven. Parochiearchieven bestaan uit twee delen: het archief van de kerkfabriek (publiekrechtelijk, met toezicht van het Rijksarchief) en het pastoraal archief (privaatrechtelijk). Ondanks dit verschil in juridisch statuut, worden ze toch best als één geheel bewaard. Door de vele opheffingen of fusies van parochies lopen vele parochiearchieven een risico. Om de werking rond parochiearchieven te coördineren is een werkgroep archieven opgericht met het CRKC, het Rijksarchief, het KADOC en de archiefverantwoordelijken van de bisdommen. De werkgroep geeft advies en sensibiliseert. Het CRKC voltooide zopas een nieuwe selectielijst voor parochiearchieven, in samenwerking met KADOC en Rijksarchief.

Op de studiedag ‘In saecula saeculorum’ (die door problemen met de treinstakingen is uitgesteld naar het najaar 2016) zal de werking rond parochiearchieven verder uiteen worden gezet.

De Abdij van Park: Het archief en museum

Het tweede luik van de namiddag was een bezoek aan de Abdij zelf en zijn archief. Archivaris en sitebeheerder Stefan Van Lani had voor ons de interessantste stukken opengelegd, waaronder prachtig kaartenmateriaal en de originele stichtingsoorkonde uit 1129.

De abdij zelf is op dit moment in een staat van grondige restauratie. De archiefruimte is ondergebracht in de winterrefter. Deze ruimte dient noodgedwongen ook als leeszaal en werkruimte voor de archivaris. Na de restauratie zal een nieuwe, meer optimale, ruimte voor het archief worden ingericht.

Voor de archiefverwerking steunt het archief in grote mate op vrijwilligers. Zo wordt de ontsluiting van het gehele archief bijvoorbeeld door een vrijwilliger gedaan. Het archiefschema is opgesteld in samenwerking met het Rijksarchief, waar veel expertise over archieven van kloosterordes aanwezig is.

De schitterende bibliotheek van de Abdij was helaas niet toegankelijk omwille van de restauratiewerken. Wel toegankelijk was het Museum in de oude pastorij, waar vele religieuze kunstvoorwerpen tijdelijk worden tentoongesteld. Zo konden we er tijdens ons bezoek een tijdelijke tentoonstelling bewonderen over de Sint-Quirinus devotie in Vlaanderen.

Samengevat bood dit bezoek een inspirerend verhaal, waarbij de intrinsieke waarde van de abdijsite wordt aangewend om een wervende dynamiek te creëren voor de bewaring, herbestemming, ontsluiting en beleving van religieus erfgoed, waarbinnen ook archieven een belangrijke rol spelen. Wij danken Julie Aerts en Stefan Van Lani voor hun gastvrijheid.