Gelukkig hebben we geen weet van concrete plannen om bibliotheken te sluiten. Maar we zijn nu wel in het jaar van de waarheid. Het feit dat gemeenten sinds 1 januari niet langer verplicht zijn een openbare bibliotheek in te richten voor hun burgers, maakt van 2016 een symbolisch jaar. Er zijn ook nog andere zaken op til.
Hoe zal bijvoorbeeld het interbibliothecair leenverkeer (IBL) georganiseerd worden? Begin november lanceerde de VVBAD een bevraging over het IBL: 216 openbare bibliotheken, bijna 70 procent van het totaal, reageerden op de enquête. 95 procent van de respondenten, een overweldigende meerderheid dus, vindt dat IBL ook in de toekomst gesubsidieerd moet blijven. Vlaanderen moet dus de rol van de provincies op dit vlak overnemen.
Denkt Vlaanderen daar ook zo over? Naar aanleiding van een vraag in de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media naar de toekomst voor het IBL en de bijhorende middelen, bevestigde minister van Cultuur Sven Gatz het belang van IBL als basisdienst van de bibliotheek. Ook in de ogen van de minister is het belangrijk dat deze dienstverlening voortgezet kan worden. Het IBL zal dus in het Vlaamse en/of het uit te tekenen regionale cultuurbeleid mee opgenomen en voorgezet worden.
Maar daarmee werd de financiële knoop nog niet doorgehakt. In datzelfde scenario zou het niet meer dan logisch zijn de provinciale IBL-middelen ook door Vlaanderen gebruikt zouden worden. Voor IBL. Zo niet, dan zal het afhangen van hoe de openbare bibliotheken het zelf willen/zullen/kunnen regelen.
Goed nieuws voor wie van cijfers houdt want een nieuw jaar = nieuwe cijfers. Aan de hand van de besparingsmonitor volgt de VVBAD ook in 2016 getrouw op hoe de budgetten in sector evolueren. Brengt 2016 meer financiële ademruimte of blijft het krabben? Het belang van het consequent opvolgen van cijfers bewijst ook BIOS. De bibliotheekstatistieken voor 2014 werden eind vorig jaar nog bekend gemaakt. De heersende trends – dalende budgetten, minder geld voor collecties, minder personeel, een dalend aantal leners – worden bevestigd en verder in dit nummer van META toegelicht.
Het dalende lenersaantal werd ook door de Participatie Survey 2014 opgepikt, ondanks dat het lezen zelf al die tijd een stijgende lijn vertoont (39.5% in 2014 tegenover 38.4% in 2009 en 33.2% in 2004). Bibliotheekbezoek was in 2004 nog goed voor 32% van lokale cultuurparticipatie, in 2014 nog maar voor 30% (met een dieptepunt in 2009 met 27%). Mannen en lager geschoolden blijven de grote afwezigen in de openbare bibliotheken. Het stimuleren van ouders blijft nog ontzettend belangrijk.
Voldoende inspiratie voor nieuwe voornemens dus. Bij de VVBAD doen we ook in 2016 waar we goed in zijn: overleg en samenwerking stimuleren, belangen behartigen, het imago bijstellen en kennis en expertise uitwisselen. En we blijven alert om ook onszelf te vernieuwen. Het resultaat daarvan ligt alvast voor u. Een opgefriste META: een betere mix tussen grotere en kleinere artikels en een groter onderscheid tussen beide, strakkere titels… en ook activiteiten en nieuws worden samen aangekondigd. Hopelijk bevalt het u.