De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience krijgt klanten over de vloer die geschiedenisboeken schrijven. Zij maken hun verhaal graag concreet. Ze zoeken op wanneer de zon in A onderging op een junidag in 1633, hoe laat de stadspoorten van Y openden in het lenteseizoen van 1789 of hoe de dienstregeling van de postkoets van N naar W in elkaar stak aan het begin van de negentiende eeuw. En last but not least, wat voor weer het was op een voor hun onderzoek belangrijke datum met soms ‘wereldschokkende’ gebeurtenissen
Om deze klanten snel verder te helpen, heeft de Erfgoedbibliotheek heel wat bronnen bijeengezocht over historische meteorologische data inzake de Lage Landen. We delen enkele tips.
Een obligaat startpunt blijft Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen (1997-…) van historisch geograaf Jan Buisman. Er verschenen intussen zeven delen, momenteel alleen in gedrukte vorm, die samen het weer in deze regio voor de periode 763 CE tot en met 1825 CE beschrijven. Op het begeleidende duizendjaarweer.nl zijn talrijke links naar digitale bronnen te vinden. Buisman heeft ook Bar en boos: zeven eeuwen winterweer in de Lage Landen (1984) geschreven, dat de periode 1077 CE tot 1984 CE bestrijkt. En in Extreem weer! Een canon van weergaloze winters & zinderende zomers, hagel & hozen, stormen & watersnoden (2011) behandelt hij een select aantal jaren tussen 1540 CE en 2010 CE.
De website van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) van België (Ukkel) biedt een voor historici boeiende lijst met 1300 opmerkelijke meteorologische gebeurtenissen op Belgisch grondgebied, vanaf 1901 CE tot vandaag. Voor de negentiende eeuw zijn de jaarrapporten van Adolphe Quetelet (1796-1874), oprichter van de Koninklijke Sterrenwacht in Brussel, interessant. Een duidelijk overzicht vind je op Persée, voor waarnemingen gedaan tussen 1834 CE en 1872 CE.
Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) in de Bilt geeft uitgebreide meteorologische data vanaf 1901 tot nu voor verschillende locaties in Nederland op weerstatistieken.nl. Dat KNMI biedt daarnaast een systematisch overzicht van de zogenaamde ‘antieke reeksen’, meteorologische waarnemingen uit (in hoofdzaak) de periode 1700 CE tot 1905 CE. De KNMI-publicatiereeks Historische weerkundige waarnemingen (reeksnummer 165, 6 delen, 1983-1992), waarop het bovenstaande deels gebaseerd werd, is via hun site als pdf downloadbaar.
De snelle aanwas van gedigitaliseerde, doorzoekbare bronnen zorgt voor een hausse op het vlak van historische klimatologie in de digital humanities. Voor vroege data – zoals de late middeleeuwen – is de aangroeiende databank Euro-Climhist iets om in de gaten te houden. Deze is vrij te gebruiken na registratie. Ook de databank Tambora, een samenwerkingsverband tussen verschillende onderzoekers en organisaties, loont de moeite. Je vindt er onder meer oorspronkelijke tekstcitaten over weerkundige gebeurtenissen, met een bibliografische referentie en een plaats- en tijdsaanduiding.
Dit is slechts een beknopte, losse greep uit wat gedrukt en online beschikbaar is, met focus op de Lage Landen. Hopelijk geeft het inspiratie en zet het je op weg om je eigen draai aan dit onderwerp te geven, wanneer een klant ernaar vraagt.