Met een grootschalig publieksonderzoek brengt de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie (VVBAD) samen met de Universiteit Antwerpen (UAntwerpen) en studiebureau LMR voor het eerst in kaart hoe groot de impact is van een bibliotheekbezoek op het welzijn van een bibliotheeklid. Maar liefst 57.888 respondenten, van wie 6.333 jongeren, werden dit voorjaar bevraagd over hun gedrag, tevredenheid en motivaties. Op die manier krijgen de 151 participerende bibliotheken een helder beeld van hun profiel en potentieel.
Het onderzoek bouwt voort op eerdere bevragingen in 2014 en 2018, evenals een coronabevraging uit 2021. We zien dat de tevredenheid over onze Vlaamse bibliotheken over al die jaren stabiel is gebleven. De leden gaven de bibliotheken een algemene score van gemiddeld 8,41 op 10. De tevredenheid blijft dus erg groot.
Nieuwe modellen, nieuwe inzichten
Naast het peilen naar evoluties voegden de onderzoekers deze keer een nieuw model toe om de impact van een bibliotheekbezoek in kaart te brengen. Annick Schramme (UAntwerpen) legt uit: “Dit vernieuwde model staat toe om aan een ander soort impactmeting te gaan doen. Vaak focussen onderzoeken louter op financiële en economische aspecten, wij vonden het interessant om daarnaast ook de impact op het welzijn en dus de immateriële waarde van cultuur te meten. Het model is gebaseerd op een methodiek die eerder werd toegepast bij een bevraging van bibliotheekbezoekers in Denemarken.”
Een bibliotheek met impact
Wat direct opvalt in de resultaten is dat de bibliotheken in Vlaanderen een zeer positieve impact hebben op hun leden en bezoekers.
Ze worden vooral aanzien als een veilige haven. Volgens de bibliotheekbezoekers geven de bibliotheken vooral ‘stof tot nadenken en helpen ze om kritisch na te denken’. Ze scoren hoog op het leveren van kennis en het verruimen van de blik van de bezoeker. Ook de creativiteit van de respondenten wordt positief beïnvloed door de bibliotheken.
Ten slotte speelt de bibliotheek een positieve rol in de gemeenschapsvorming. Er liggen echter mogelijk nog kansen voor de bibliotheek om zich extra te profileren als ontmoetingsplek. Tot nu toe ervaart vooral het oudere bibliotheekpubliek de bibliotheek als een ontmoetingsplek.
“In tijden waarin eenzaamheid en isolement razendsnel om zich heen grijpen, kunnen bibliotheken een verschil maken. Deze publieke ruimte en het aanwezige personeel veranderen het leven van mensen. Ze bieden hun een gemeenschap waar ze ervaringen kunnen delen en nieuwe vaardigheden kunnen leren. Dat terwijl ze gezonde relaties kunnen aangaan en onderhouden, wat de kern van de strijd is tegen eenzaamheid en sociale uitsluiting”, benadrukt Carol Vanhoutte, voorzitter van de sectie Openbare Bibliotheken van de VVBAD.
Impact corona
De voornaamste reden voor afhakers om niet meer naar de bibliotheek te komen, is het minder lezen (23%). Een gebrek aan tijd is de tweede meest genoemde reden (22%), dat was ook reeds het geval in 2014. Hoewel de coronacrisis dus voor verstilling had gezorgd en meer mensen aan het lezen waren gegaan, zien we dat de versnelling van het leven opnieuw volop aan de gang is en weer zorgt voor minder vrije tijd.
Potentieel van e-boeken en de bibliotheek van de toekomst
Waar het e-boek aanvankelijk met scepsis werd ontvangen, zien we dat e-boeken een blijver worden voor de bibliotheek van de toekomst. Een bibliotheekkaart voor alle Vlaamse bibliotheken werd (door 28%) als belangrijk geduid voor de bibliotheek van de toekomst, gevolgd door een boekencafé / praatcafé / ontmoetingscafé (27%). De top vijf werd gesloten door het thuis kunnen streamen van films via de bibliotheek (20%) en ontleenbare gezelschapsspellen (geen digitale games) (20%).
Reflectiedag
Op 25 oktober organiseren de VVBAD en cult! samen met de Universiteit Antwerpen en LMR een reflectiedag over de onderzoeksresultaten. Schrijf je in voor de wachtlijst.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met:
Foto: © Fon van de Riet.