Collegagroep over Scholenwerking (21/06/2022)

Collegagroep over Scholenwerking (21/06/2022)

08.07.2022

Samen met het onderwijs vormt de bibliotheek een ideale tandem om het leesbeleid te versterken en het leesplezier van leerlingen aan te wakkeren. Maar hoe kun je zo’n scholenwerking het best aanpakken? Deze drie praktijkvoorbeelden zorgen alvast voor heel wat inspiratie.

Aagje Meurisse

Projectmedewerker van Essen Leest, de samenwerking tussen de bibliotheek van Essen en verschillende scholen in de gemeente.

Essen Leest is een project uitgeschreven door het Departement Onderwijs en Vorming van Ben Weyts in het kader van Lezen Op School. Dat project werd gesubsidieerd door de Vlaamse overheid en werd gespreid over twee schooljaren, van september 2020 tot en met 31 augustus 2022. In het kader van dat project werd Aagje aangesteld als projectmedewerker ter versterking van het bibliotheekteam van Essen. De samenwerking met Aagje loopt af op het einde van het project, maar er zijn heel wat inspanningen geleverd opdat de samenwerking tussen de bibliotheek en de scholen vlot blijft verlopen.

In het kader van Essen Leest heeft de bibliotheek in zeven plaatselijke scholen een eigen schoolbibliotheek opgestart.

Omkadering

De stuurgroep bestaat uit vrijwilligers zoals de bibliothecaris, het hoofd van cultuur van de gemeente, een directeur van een van de scholen en dergelijke, en deze groep bepaalt welke lijn het project uitzet. 
De trekkersgroep per school wordt gevormd door de directeurs en een kernteam van leerkrachten die het project introduceren op school. Elke maand wordt samengezeten met beide groepen. In totaal werkten zeven scholen mee aan dit project, dat ook voor een opportuniteit tot netwerken gezorgd heeft: iedereen heeft elkaar leren kennen gedurende de afgelopen twee jaren.

Inspiratie voor het project vonden ze in de bibliotheek van Sint-Katelijne-Waver, die al een goede scholenwerking uitgewerkt heeft. Daar kregen ze veel informatie over de praktische uitwerking.

Het project bestaat uit drie luiken: het bibliotheekluik, het onderwijskundig-luik en het leesbevorderend luik.

Bibliotheekluik

  • Per school werd eerst en vooral de startsituatie in kaart gebracht. De eigen collectie van elke school werd bekeken, want veel schoolbibliotheken bevatten verouderde boeken die door het bibliotheekteam afgevoerd werden.
  • De eigen collectie van de schoolbibliotheek die nog up-to-date was, werd opgehaald door de bibliotheek om plankklaar te maken, waarbij de boeken ingevoerd werden in het systeem. 
  • Vervolgens werd een samenwerkingsnota opgesteld waarin alle details opgenomen werden over de werking, de verzekeringen en de GDPR-maatregelen die bij de inschrijfprocedure van de leerlingen gerespecteerd moesten worden.
  • Per school werd een uitleenbalie – een scanunit – aangekocht. Vanop afstand kan de hoofdbibliotheek bekijken wat er op de verschillende uitleenbalies gebeurt.
  • Er werd een draaiboek opgesteld voor de leerkrachten, zodat zij weten wat ze moeten doen.

Onderwijskundig luik

De leerkrachten worden ondersteund en krijgen coaching op het vlak van leesbevordering. Er worden ook drie leestesten afgenomen bij de leerlingen om te kijken naar eventuele vooruitgang op het vak van het leesniveau. Alle leerkrachten hebben ook een Leesplan op school opgestart, om het leesbeleid zo uitgebreid mogelijk te ondersteunen en te optimaliseren.

Leesbevorderend luik

  • Er is budget voorzien binnen het project voor het organiseren van extra activiteiten en projecten.
  • ‘Lees een boek op je handdoek’
  • Er worden flyers uitgedeeld over Bestemming Bib en de Leesjury
  • De Belleman zorgde per leerjaar voor een verteltheater.
  • Er was een verhalenwandeling.
  • Twee workshops gingen specifiek in op ouderbetrokkenheid.
  • Tijdens een infoavond zorgde Daniëlle Daniels voor inspiratie voor leerkrachten op het vlak van (voor)lezen. Dat was een groot succes met 104 deelnemende leerkrachten.

Doel

Leerlingen toegang verschaffen tot een kwalitatieve, hedendaagse collectie. In elke schoolbibliotheek moeten er bovendien minstens zeven boeken per leerling aanwezig zijn.

Budget

Het budget voor het project bedroeg 216.000 euro waarvan 40.000 euro boekenbudget. Om dat budget te verdelen, is er een weging gebeurd bij alle scholen om het geld eerlijk te verdelen. Bovendien werd er ook een bevraging georganiseerd bij leerlingen en leerkrachten, om er zo voor te zorgen dat de collectie aansluiting vindt bij de interesses van het doelpubliek.

De collectie van de schoolbibliotheek bestaat uit drie onderdelen:

  • eigen collectie die nog up-to-date was;
  • wisselcollectie van de bibliotheek;
  • nieuwe boeken die aangekocht werden met het budget van dit project.

Praktische afspraken

Alle leerlingen hebben een eigen pasje, waarmee ze zowel in de schoolbibliotheek als in de hoofdbibliotheek boeken kunnen lenen. Dat verlaagt de drempel en zorgt ervoor dat sommige leerlingen zo ook de weg naar de bibliotheek vinden.

Het aantal boeken dat de leerlingen mogen lenen werd opgetrokken van tien naar twintig en de uitleentermijn werd op 28 dagen gezet, met de mogelijkheid om twee keer te verlengen.

De praktische organisatie bepaalt de school zelf: of de boeken mee naar huis mogen, wie de schoolbibliotheek en het lokaal op orde houdt …
Sommige scholen gingen heel creatief aan de slag: zo kregen in één school alle leerlingen zakjes aan de stoel genaaid waarin ze hun boeken kunnen opbergen. Een andere school zette titels in de kijker met hun Bookflix.

De bibliotheek zorgt voor de collectie, bestelt nieuwe titels en verzorgt de lenerskaartjes. Zij bezorgen de leerkrachten ook een planning voor leesbevorderende activiteiten en projecten.

Er werd ook een leerkrachtenkaart gemaakt, omdat sommige leerkrachten graag een kleine collectie in de klas hebben. Met deze kaart mogen ze titels drie maanden lang in hun klas laten staan.

Alle leenpasjes zijn gekopieerd en liggen naast de scanunits: zo kunnen de leerlingen toch altijd boeken lenen, zelfs al zijn ze hun eigen pasje vergeten of verloren zijn.

Uitdagingen

  • Er is extra budget gegaan naar het verwerken van de collectie die de scholen al hadden: het versterken van strips, bijvoorbeeld.
  • Het jeugdteam van de bibliotheek moest dit project er extra bijnemen en dat zorgde voor heel veel extra werk.
  • Eén kaartje voor schoolbibliotheek en bibliotheek: als leerlingen een boete hebben van de gewone bibliotheek komt dat ook op de scanner in de schoolbibliotheek en dat kan stigmatiserend werken. Maar de voordelen wegen op tegen de nadelen.
  • Boetesysteem: in het begin was het niet duidelijk voor ouders en leerkrachten dat het een écht uitleensysteem was met in- en uitscannen en boetes bij het overschrijden van de leentermijn. Volgend schooljaar wordt tijdens infoavonden ook de schoolbibliotheek toegelicht, zodat ouders op de hoogte zijn en blijven.
  • Je hebt plots zeven locaties meer als bibliotheek en je hebt extra budget nodig voor de aankoop van nieuwe titels.

Vragen

Wie betaalde het meubilair?
De scholen zorgden zelf voor meubilair. Sommige scholen hadden nog rekken in voorraad, andere scholen vroegen hulp aan een klusjesman om kasten te maken.

Komen de leerlingen nu minder naar de hoofdbibliotheek?
Niet per se. Het is geen of-of-, maar een duidelijk en-enverhaal.

Els Vanoirbeek en Marco Reali

Jeugdverantwoordelijke en verantwoordelijke automatisering bij Openbare Bibliotheek Genk

Bookings

De bibliotheek van Genk heeft een uitgebreid aanbod voor scholen. Tot vorig jaar werd de administratie voor die afspraken via mail geregeld, maar sindsdien zijn ze overgestapt op Bookings, een applicatie binnen de Office 365-omgeving.

Concreet ontvangen scholen een nieuwsbrief met daarin een link naar de agenda waarin leerkrachten zelf hun afspraak voor een klasbezoek of activiteit kunnen inplannen op een nog beschikbaar moment.

Je kunt Bookings koppelen aan een dienstagenda of een persoonlijke agenda, zodat enkel de vrije, beschikbare momenten weergegeven worden. In Genk is Bookings gesynchroniseerd met de jeugdbibliotheek-agenda.

Via deze tool kun je heel gemakkelijk activiteiten inplannen voor een volledig schooljaar. In het begin is het een beetje zoeken naar hoe je dat het best kunt aanpakken, maar al doende wijst het zichzelf uit.

Je kunt zelfs bepalen wat de leerkracht te zien krijgt: een overzicht van alle activiteiten of elke activiteit apart (via een link per activiteit). Vervolgens kun je ingeven hoelang een activiteit duurt en hoeveel ze kost, en je kunt aanklikken welke velden de leerkracht moet invullen om zich te kunnen inschrijven.

Er is ook een mogelijkheid om een deadline in te stellen voor het inschrijven: vanaf wanneer kan men zich inschrijven (bijvoorbeeld: vanaf zes maanden op voorhand) en tot wanneer (zoals: ten laatste één week voor aanvang van de activiteit).

Je kunt ook aanvinken dat er automatisch herinneringsmailtjes verzonden worden.

Vragen

  • Als klant moet je enkel de link volgen, je moet niet zelf een Microsoft-account hebben.
  • Bookings zit vervat in het Office-pakket.
  • De leerkracht kan ook zelf annuleren, daar krijg je als bibliotheekmedewerker ook een mailtje van.
  • Bookings is vooral nuttig als je aan leerkrachten de keuze laat wanneer ze naar de bibliotheek/activiteit willen komen.
  • De bibliotheek van Dendermonde plant al jarenlang klasbezoeken in via Bookings en dat loopt heel vlot. Ook op het vlak van het respecteren van de uitleentermijn en dergelijke. De bibliotheek werkt hierbij wel enkel nog met klaskaarten. De klassen vinden zelf een regelmaat hierin.
  • Hoe informeer je leerkrachten hierover? Zowel in Genk als in Dendermonde gebeurt dat via een nieuwsbrief.

Sofie Desmet

Educatief medewerker bij Openbare Bibliotheek Brugge

De Zevensprong

Het geheel van projecten dat uitgewerkt werd voor het reguliere onderwijs heet De Zevensprong. Daarnaast is er ook een aanbod voor het buitengewoon onderwijs: De Buitensprong. Deze twee projecten zijn vaste prik, soms worden ze nog aangevuld met een extra aanbod.

Communicatie

In september doet de bibliotheek een promotietoer. De kleine filialen van de bibliotheek gaan zelf naar de dichtstbijzijnde scholen toe. Verder wordt er een specifieke scholenbrochure opgesteld en vind je op de website van de bibliotheek ook een duidelijk overzicht.

Daarnaast wordt iedere maand een nieuwsbrief uitgestuurd, die ook online te raadplegen blijft. Een afspraak maken voor een van de projecten van De Zevensprong gebeurt online.

De Zevensprong begint in de derde kleuterklas en gaat tot en met het zesde leerjaar. In dat aanbod worden bewust geen informatieve werken aangeboden, omdat de focus in alle projecten op leesplezier ligt.

Aanbod

Derde kleuterklas: Vlieg je met me mee?

Aan de hand van het verhaal De boekenberg maken de kinderen kennis met de wondere wereld van verhalen. Een speelse boeken-domino brengt hen bij het hoofdpersonage van het boek. Samen met Lucas ontdekken de kleuters dat niet alleen vogels, maar ook mensen kunnen vliegen ... in hun fantasie.

Deze activiteit wordt gewoonlijk afgesloten met een crea-moment, dat in overleg met de leerkracht ook in de klas kan plaatsvinden.

Duur: 50 minuten

Eerste leerjaar: Jeugdboekenmaandproject

Voor het eerste en het vierde leerjaar werken we ieder jaar een project uit binnen het thema van de Jeugdboekenmaand. De Jeugdboekenmaand vindt plaats in maart. In het najaar is de nodige informatie te vinden op de website en kunnen leerkrachten een klasbezoek plannen.

Duur: 60 minuten

Tweede leerjaar: Bib-memory

Welke boekjes kan ik lezen? Waarom mag ik mijn boek niet houden? Hebben ze ook films in de bibliotheek? Hoe kan ik mijn eigen pasje krijgen? ... Tijd voor een heus bezoek waarin we de kinderen aan de hand van een memoryspel stap voor stap wegwijs maken in de bibliotheek.

Vaak wordt het bezoek afgesloten met een voorleesmoment waarbij regelmatig gebruikgemaakt wordt van het Kamishibaitheater.

Duur: 50 minuten

Derde leerjaar: Een boek kiezen dat bij je past, is een kunst.

Hoe weet ik of ik een boek leuk zal vinden? Welk type lezer schuilt er in mij? Aan de hand van animatiefilmpjes stellen we zes personages met elk hun eigen interesses voor. Met Bieblo ontdek je dat ieder kind een boek vindt dat bij hem of haar past. Op basis van aangeduide interesses stelt Bieblo enkele leestips voor. Help jij de personages een leuk boek te vinden? En doe je dan ook eens de test voor jezelf?

Duur: 50 minuten

Vierde leerjaar: Jeugdboekenmaandproject

Voor het eerste en het vierde leerjaar werken we ieder jaar een project uit binnen het thema van de Jeugdboekenmaand. De Jeugdboekenmaand vindt plaats in maart. In het najaar is de nodige informatie te vinden op de website en kunnen leerkrachten een klasbezoek plannen.

Duur: 60 minuten

Vijfde leerjaar: De legende van de Brugse Beer

In dit erfgoedproject maken de kinderen kennis met de legende van het Brugs Beertje en met de erfgoedcollectie van onze bibliotheek. De legende werd herschreven door Brigitte Minne en geïllustreerd door Greet Bosschaert. Via allerlei opdrachten duiken de leerlingen het verleden in.

Duur: 60 minuten

Zesde leerjaar: Bib Go!

In deze instructie maken we de leerlingen wegwijs in het ruime aanbod van boeken in de jeugdbibliotheek. We tonen ze kort hoe ze vlot een boek kunnen opzoeken in de catalogus en waar ze het terugvinden in de bibliotheek. Daarna gaan de leerlingen per twee of drie aan de slag met een tablet. Ze leren een boek uitkiezen dat bij hen past. Met een tablet in de hand doorlopen de leerlingen een opdrachtenparcours en komen zo in contact met de collectie om te ontdekken wat zij leuk vinden om te lezen.

Duur: 90 minuten

Voor de activiteit van het zesde leerjaar wordt geen gebruik gemaakt van Bibster. Met een aangekochte app heeft de bibliotheek zelf een vragenparcours ontworpen.

Bij klasbezoeken wordt er vaak een boekentafel met suggesties klaargezet. Er is ook altijd een medewerker aanwezig om de klassen te begeleiden. Die suggestietafel is een interessant opstapje voor de kinderen bij het kiezen van een boek. De bibliotheek vraagt ook aan de klassen om minstens een halfuur in te plannen voor het bezoek.


Nieuwsberichten

Alle nieuwsberichten

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be