Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Charles Ammi Cutter, een van de invloedrijkste figuren uit de bibliotheekgeschiedenis, stierf. Reden genoeg om hier eens dieper in te gaan op zijn belangrijkste werk, Rules for a Dictionary Catalog.
Het wonderjaar 1876
De eerste uitgave, toen nog Rules for a Printed Dictionary Catalog genaamd, maakte deel uit van een rapport over de stand van zaken met betrekking tot de Amerikaanse bibliotheken bij het eerste eeuwfeest van de Verenigde Staten. In datzelfde jaar verscheen ook de eerste versie van de Dewey Decimal Classification, die uitgroeide tot de meest gebruikte bibliotheekclassificatie ter wereld. Beide publicaties hebben nu nog een enorme invloed op de bibliotheekwereld in de Verenigde Staten en zelfs in de hele wereld.
Nog een kunst naar de bliksem
In de inleiding van de eerste druk schreef Cutter dat er eigenlijk geen goed handboek bestond over hoe je een gedrukte catalogus maakt en dat er geen systematische inleiding in de catalografie was. Die leemten wilde hij dan maar zelf invullen. Bij de vierde uitgave, die een jaar na zijn dood verscheen, was de situatie veranderd: de Library of Congress (LC) leverde ondertussen voorgedrukte cataloguskaarten aan vele andere bibliotheken. Cutter twijfelde eraan of het dan nog wel zin had om zijn handboek bij te werken, maar zolang niet alle bibliotheken volledig op die voorgedrukte steekkaarten een beroep deden, leek het hem toch nog verantwoord om dat te doen. Met spijt in het hart stelde hij echter vast dat de “golden age of cataloging” voorbij was en dat discussies over catalografie, die volgens hem een onschuldig plezier voor zovelen opleverden, niemand meer interesseerden, wat hij cynisch samenvatte in de korte uitroep: “Another lost art.”
Het plezier van de catalografie
Het plezier dat aan catalografische discussies beleefd kan worden, zal waarschijnlijk toch maar voor enkelingen weggelegd geweest zijn. Cutters handboek onderscheidt zich in saaiheid namelijk niet van andere gelijkaardige regelwerken. Maar wie de moed heeft zich in dat soort literatuur te verdiepen, zal vaststellen hoezeer Cutters regels nawerken in die van de International Standard Bibliographic Description (ISBD), die meer dan zestig jaar later vastgelegd werden en die nu nog altijd algemeen gelden. Aan het begin van het boek formuleert Cutter de doelstellingen van de catalogus, onder de kop ‘Objects’. Die tekst vinden we bijna letterlijk terug in paragraaf 2 van de Paris Principles uit 1961, nog maar eens een bewijs van Cutters invloed dus.
Inhoudelijke ontsluiting
Het tweede deel van het boek gaat over trefwoorden. Het vormt niet alleen een eerste theoretische basis voor systemen als de Library of Congress Subject Headings (LCSH) of de Sears Subject Headings, maar ook voor allerlei latere regelwerken over trefwoorden. Aan Cutter wordt de regel toegeschreven dat je in een trefwoordenlijst niet naar een algemener begrip mag verwijzen (terwijl dat in een thesaurus wel het geval is). Cutter zet hierover een hele redenering met voor en tegen op, om tot de conclusie te komen dat je het beter niet doet. Ook in verband met omgezette trefwoorden zie je dat een en ander nog niet helemaal vastligt. Volgens Cutter kunnen ze, maar zijn ze onderhevig aan complexe regels. Nu worden ze algemeen afgekeurd (tenzij bij eigennamen), maar de LC kent nog altijd een hele reeks, ondanks de grote opkuis ervan aan het einde van de twintigste eeuw. Moderne regelwerken, zowel voor thesaurusbouw als voor trefwoorden, stellen dat meervoudig indexeren – dat wil zeggen zowel een algemene als een specifieke term als ontsluiting aan een publicatie toekennen – niet toegelaten is. Ook over deze kwestie is bij Cutter de knoop nog niet helemaal doorgehakt: hij is er zelf tegen, maar vindt dat het soms toch wel zou kunnen als het publiek dat zo verwacht.
Cutter visionair?
Cutter was een bezig baasje: hij runde een bibliotheek, waarin hij allerlei nieuwe technieken introduceerde: een openreksysteem, thuislevering van boeken en een scholenwerking. Hij ondernam een studiereis naar Europa, publiceerde veel – hoewel soms uit financiële noodzaak. Hij was actief in de American Library Association (ALA) en ontwierp de Expansive Classification, de basis voor de Library of Congress Classification (LCC). Hij bedacht het nu nog gebruikte systeem om auteursnamen voor de boeksignatuur te herleiden tot een code, het beruchte Cutter number. Sommigen zien in hem ook een visionair, maar vooral om één passage uit een artikel van 1883. Daarin beschreef hij hoe hij dacht dat de Buffalo Public Library er in 1983 uit zou zien. In de passage waar het om gaat, schetst Cutter hoe elke leestafel voorzien is van een toetsenbord dat via een snoer verbonden is met het bureau van de bibliothecaris. De lezer kan er een boek mee aanvragen, dat dan snel en in stilte gebracht wordt door een van de loopjongens die op pantoffels geruisloos door de leeszalen schuifelen. Wat Cutter echter niet voorzag, was dat zijn regels meer dan een eeuw later grotendeels nog zouden gelden.