#opdetheemetmeemee: maak via taal een vuist tegen vereenzaming

META Nummer 2023/1

#opdetheemetmeemee: maak via taal een vuist tegen vereenzaming

Geschreven door Helena De Muynck
Gepubliceerd op 07.02.2023
IMPORTANT
.

Op een halflauwe herfstdag wapperden twee eenzame ballonnen, aan elkaar vastgemaakt via een vrolijke welkomstboodschap, aan de voordeur van Openbare Bibliotheek Oosterzele. Ze stonden symbool voor een project dat wil inzetten op verbinding, en gaven het startsein voor Op de Thee met Meemee, dat die zaterdag 5 november officieel voorgesteld werd aan het grote publiek.

Taal als bindmiddel

Het project werd in het kader van mijn werkplekleren (Graduaat Informatiebeheer: Bibliotheek en Archief, Arteveldehogeschool) bedacht en heeft tot doel de sociale cohesie – met taal als bindmiddel – tussen de verschillende generaties te verhogen. Het opzet is even simpel als de inzet: jongeren lezen voor aan ouderen, dan is er thee (of koffie of iets anders), en dan worden de rollen omgedraaid en gaan de ouderen vertellen aan de jongeren.

Het is niet alleen de verhoogde vereenzaming die aanzet gaf tot dit project. Het is ook intrinsiek verbonden aan de gewijzigde samenleving. Mensen worden alsmaar ouder en hebben niet altijd meer de kans om zich te verliezen in een spannend of ontroerend verhaal: hun zicht ging verloren in het bos van de jaren, waardoor letters en woorden gaan dansen, of hun benen hebben het contingent aan kracht volledig uitgeput, waardoor ze ei zo na aan hun bed gekluisterd zitten … Bovendien geeft het vertellen hun een podium en worden ze zo (her)bevestigd in hun eigenwaarde: ze twijfelen daar soms zelf aan, maar ze hebben écht nog wel iets te betekenen in onze maatschappij! En de jongeren, die werken niet alleen aan voorlezen en sociale vaardigheden, ze leren in ruil iets uit het echte leven, want geschiedenis – waarover ze ook gaat – blijft vele malen langer hangen als ze weerspiegeld wordt door een persoonlijk verhaal.

Dansende pretlichtjes

Bovendien – en elkeen die iemand in een rusthuis kent, zal het met me eens zijn – genieten ouderen gewoon ook van het jeugdige enthousiasme van kinderen. Het zijn díé pretlichtjes die we opnieuw willen zien dansen in hun ogen. Extra mooi meegenomen is dat beide generaties elkaar beter leren kennen en respecteren.

IMPORTANT
.

Dus wandelden die zaterdagnamiddag een zestigtal mensen de bibliotheek binnen voor een eerste kennismaking met het concept. Na de nodige toelichting onder de kritische blik van de pers en het goedkeurende oog van enkele lokale politici, namen vier tachtigplussers verspreid over de bibliotheek plaats in een comfortabele zetel, elk knus omringd door een viertal jongeren. De rolmodellen voor de kick-off waren vooraf geselecteerd en gescreend, zodat er maximaal aan verhaaluitwisseling gedaan kon worden.

Jenny en Suzanne werden door enkele familieleden begeleid vanuit het rusthuis, Jos en Roger zijn nog voldoende mobiel en kwamen zelfstandig van thuis. De vijftien jongeren (tussen 10 en 16 jaar) lazen voor uit boeken die enerzijds afgestemd waren op hun leesniveau en anderzijds geselecteerd waren op basis van de interesse van de senioren.

Tijdens de pauze kwam iedereen weer samen en genoten ze van hemels lekkers van een lokale bakker, een warm bakje troost of een duurzaam glaasje fris van de wereldwinkel. De aftrap was nog maar halverwege en toch werden op dat moment al wilde plannen gesmeed voor een vervolg aan huis. Enkele jongeren hadden zelfs ‘hun’ senior onder de arm genomen om hen naar het thee-moment te begeleiden.

Kinderen als geïnteresseerde toehoorders

Daar waar het voorlezen hier en daar nog wat aarzelend verliep, alsof het boek nodig was om een zekere mate van schuchterheid te verbergen, hadden de ouderen daar helemaal geen probleem mee. Jos, Roger, Jenny en Suzanne vertelden niet alleen over hun kindertijd, hoe een schooldag eruitzag, maar ook over hun emoties als kind tijdens de oorlog en het krijgsgevangenschap. De kinderen kwamen te weten hoe het was om te werken in een spinnerij, en er werd nogal wat afgelachen toen Roger op een ludieke manier enkele anekdotes van de hand deed over zijn tijd als winkeldetective in een grootwarenhuis. Omdat de jongeren echt aan hun lippen hingen, kwamen de senioren helemaal los en was een eventueel idee dat ze niet veel meer te betekenen hadden, al gauw langs de openstaande voordeur naar buiten gevlucht. Ik had dan ook wat moeite om de deelnemers en het publiek diets te maken dat het einde van de kick-off nu echt wel gekomen was.

IMPORTANT
.

De aanwezigen keerden huiswaarts met enkele deelnameformulieren voor de toekomst, en de dagen erna vulde mijn mailbox zich gestaag met lof en bedankingen. Zowel de jongeren als de ouderen hadden erg genoten van het samenzijn – al hadden ze elkaar vooraf nog nooit ontmoet. Vooral de vrouwen uit het rusthuis konden bij hun terugkeer maar niet zwijgen over hun dag, en klampten elke dag passanten aan om te vertellen over ‘hun’ kinderen. Volgens enkele medewerkers van het woonzorgcentrum was het zelfs opmerkelijk gemakkelijker werken voor hun behandelingen.

Matchmaker van de bibliotheek

Het verhaal stopt evenwel niet hier, integendeel. Die zaterdag was pas het begin, want nu zijn de inwoners van Oosterzele aan zet: alle geïnteresseerden – jong en oud – kunnen nu zelf afspreken voor een vertelmoment. Dat kan uiteraard zonder tussenkomst van de bibliotheek, velen kennen immers wel iemand van de andere generatie die ze kunnen contacteren. Maar voor wie niet direct weet bij wie ze terechtkunnen, is er de ‘matchmaker’ van de bibliotheek: via een formulier kan men interesses (voorlezen en/of vertellen, afspraaklocaties) en contactgegevens nalaten. Iemand die dan wil afspreken kan mij via mail of telefoon contacteren voor de juiste match voor een ‘thee-date’. Op die manier blijven ook de contactgegevens veilig bewaard op de servers van de gemeente.

Het waar, wanneer en hoe afspreken, doen ze dan onderling; de bibliotheek brengt hen alleen in contact wanneer ze daar nood aan hebben. Natuurlijk zijn we benieuwd naar wat dit project oplevert, dus vragen we wel om een seintje te geven nadat ze afgesproken hebben. Zo kunnen we indien nodig bijsturen als we merken dat het concept wat in de vergeethoek zou raken.

IMPORTANT
.

Op lokaal vlak voor Oosterzele is trouwens nog heel wat promotie gepland: via het gemeentelijk infozine, Facebookpagina’s en Hoplr-kanalen. Er komen nog affiches en flyers, en ook een bezoek aan de kindergemeenteraad, een seniorensportnamiddag en beide rusthuizen staat nog op de planning.

Vleugels gezocht

Dit project heeft evenwel jullie vleugels nodig, want zoals de presentator op Radio 2 (uitzending 7 november) zo mooi verwoordde: “Het is een win-winsituatie voor alle partijen en iets wat wel leuk zou zijn om in heel Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld te doen!” Helpen jullie vanuit jullie organisatie – zonder leeftijdsgrenzen – mee om het concept en de hashtag #opdetheemetmeemee verder uit te dragen? Want laat het duidelijk zijn: dit helpt elke gemeente om in te zetten op minder vereenzaming!

Alle formulieren en informatie zijn zowel te vinden op de website, als in de bibliotheek zelf, maar jullie kunnen mij uiteraard ook rechtstreeks contacteren: helena.de.muynck@telenet.be. Tot hoors?

IMPORTANT
.

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be