De uitdaging van ASS bij duaal leren

META Nummer 2022/8

De uitdaging van ASS bij duaal leren

Geschreven door Kevin Linsingh, Jan Van Hee
Gepubliceerd op 13.12.2022
IMPORTANT
.

Dit artikel is het tweede artikel in de korte Essay-reeks ‘Duaal leren voor diverse doelgroepen: het vervlechten van sector en opleiding’. Hier vind je het eerste artikel.

Ons brein selecteert automatisch wat belangrijk is uit alle prikkels. We nemen een heleboel details niet bewust waar, omdat ze in een bepaalde context onbelangrijk zijn. Zo kunnen we snel dingen, gebeurtenissen en relaties tussen mensen met elkaar in verband brengen. Daaruit creëren we een overzichtelijke werkelijkheid. Mensen met autisme missen die volautomatische filter. Zij leven in een informatiestorm. (Autisme, 2022)

Na interne analyse bij zowel Erasmushogeschool Brussel (EhB), Arteveldehogeschool als de master-na-master Archivistiek van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) kwam men tot de vaststelling dat in deze opleidingen een bovengemiddeld aantal studenten met een autismespectrumstoornis (ASS) aanwezig is. Uit cijfers van de dienst Begeleiding Op Maat voor schooljaar 2022-2023 blijkt dat in de opleiding Informatiebeheer van Arteveldehogeschool 18% van de studenten opleidings- of examenfaciliteiten aanvraagt met een attest van ASS. De dienst vermoedt dat ongeveer 30% van de studenten bij Informatiebeheer zich op het spectrum bevindt. Ter vergelijking: in de globale bevolking heeft ongeveer 1,2% de diagnose autisme.

Aangezien autisme gekenmerkt wordt door een andere manier van informatie verwerken door de hersenen, kan dat uitdagingen opleveren voor mensen met ASS, ook wat studie betreft en zeker wanneer het om duaal leren gaat.

Wat is autisme?

Hoe autisme zich manifesteert, hangt af van persoon tot persoon. Het is daarom niet mogelijk (of wenselijk) om te generaliseren – iedere persoon met autisme is uniek (zoals ook het geval is bij mensen zonder autisme). Om toch iets te kunnen zeggen over autisme en mensen die zich op het spectrum bevinden, is het echter nodig om enkele eigenschappen te bespreken die vaak voorkomen. We baseren ons daarvoor op de website van Vlaamse Vereniging Autisme en Studeren met autisme: Facts & Figures, aandachtspunten & tips, de fiche over autisme van Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO). Wat volgt is dus van toepassing op een groot deel van mensen met ASS, maar zeker niet op iedereen.

Zoals eerder vermeld, wordt autisme gekenmerkt door een andere manier van informatie verwerken door de hersenen, waardoor mensen met autisme als het ware in een informatiestorm leven. Mits de nodige inspanningen en bijsturingen, komen ze wel tot een globale informatieverwerking. Alleen gebeurt dat vaak minder spontaan en vergt het meer energie. Veel mensen met ASS hebben daarentegen wel een goede ‘lokale informatieverwerking’, waardoor ze sterk detailgericht zijn. Ze beschikken vaak over een uitzonderlijk waarnemingsvermogen, een analytische denkstijl en een sterk geheugen voor losstaande feiten en details.

Daar staat tegenover dat sociale communicatie op een heel complexe manier verloopt, waarbij vooral niet-verbale elementen zoals intonatie- of volumeverandering in de stem, gelaatsuitdrukkingen, lichaamstaal en gebaren belangrijk zijn. Mensen met autisme vinden het vaak moeilijk om deze non-verbale communicatie op te merken, te begrijpen en zelf te gebruiken.

De uitdaging ligt dus bij onze samenleving om te kijken naar de capaciteiten en talenten van mensen met autisme

Mensen met autisme vinden het vaak moeilijk om deze non-verbale communicatie op te merken, te begrijpen en zelf te gebruiken.

Mensen met ASS houden vaak van regelmaat en voorspelbaarheid. Een verandering in hun routine of een nieuwe situatie kan daardoor verwarring veroorzaken en leiden tot ongerustheid. Dat is zeker iets waar rekening mee gehouden moet worden wanneer het om duaal leren gaat.

Waarom zoveel studenten met ASS in de opleiding informatiebeheer?

Het feit dat autisme gekenmerkt wordt door een andere manier van informatie verwerken, kan misschien een van de redenen zijn waarom we, verhoudingsgewijs, meer studenten met ASS zien instromen in de opleiding Informatiebeheer. Bij intakegesprekken vallen twee verwachtingen op bij deze groep:

  1. De perceptie dat deze opleiding resulteert in procesmatig werk in een prikkelarme en mensluwe omgeving. Helaas wordt deze perceptie nog steeds uitgedragen door slecht geïnformeerde therapeuten en kunnen we die verkeerde verwachting niet altijd de kop indrukken.
  2. Kandidaat-studenten die hopen om hun talenten te kunnen inzetten om op een secure manier hun omgeving te ordenen en structuur te brengen in de informatiechaos. Dat is maar deels de scoop van de opleiding, maar sluit al beter aan bij de werkelijkheid.

Vanuit de opleidingen stellen we vast dat studenten met de tweede verwachting vaak zeer succesvol zijn in de opleiding, wanneer ze voldoende studiefaciliteiten én begrip van hun werkplek krijgen.

Welke elementen bepalen of ASS-studenten slagen in de opleiding en succesvol zijn op de werkplek? 

Autisme wordt vooral geassocieerd met handicap en problemen, terwijl er ook talenten naar boven komen door de atypisch werkende hersenfuncties. Dat kan een sterk geheugen zijn, of rekenkundige, creatieve, auditieve of verbale vaardigheden. (Spek, 2021) Doordat veel mensen met autisme beperkte en repetitieve interesse- en activiteitenpatronen hebben, kunnen ze zich bijvoorbeeld sterk in iets verdiepen en zeer gefocust werken.

Daardoor zijn ze vaak productief en consciëntieus. Ze hebben dikwijls een groter dan normaal vermogen om informatie te verwerken, zelfs van snelle presentaties, en zijn beter in staat om informatie te detecteren die als 'kritiek' gedefinieerd is. Nog andere kwaliteiten zijn hun vaak onbevooroordeelde aanpak en hun beginselvastheid: voor hen is een afspraak een afspraak, een regel een regel.

Dat alles zorgt ervoor dat veel mensen met ASS in bepaalde domeinen echt uitblinken. De uitdaging ligt dus bij onze samenleving om niet te kijken naar de moeilijkheden, maar naar de capaciteiten en talenten van mensen met autisme en rekening te houden met hun noden. (Autisme, 2022)

ASS-studenten en duaal leren

Er zijn dus zeker zaken waarmee rekening gehouden moet worden, wanneer er gedacht wordt aan duaal leren. De gemiddelde organisatie is, net zoals onze samenleving, ingesteld op de gemiddelde mens, niet op neurodiversiteit. Voor mensen met ASS kunnen flexplekken en landschapskantoren bijvoorbeeld een horror zijn, wegens de onvoorspelbaarheid en de overdaad aan prikkels.

Hier kan relatief gemakkelijk een oplossing voor gevonden worden, door bepaalde medewerkers een vaste werkplek te bieden en met noisecancelling hoofdtelefoons te werken. Mensen met ASS zijn ook vaak productiever als ze thuis kunnen werken in plaats van op kantoor.

De manier van begeleiding en feedback geven, verdient ook aandacht. Veel mensen met autisme denken heel gedetailleerd en zijn geneigd dingen letterlijk op te vatten. Mentoren moeten daarom duidelijk en precies laten weten wat ze willen. Een one size fits all-benadering werkt niet. Het is belangrijk om aan kandidaten voor duaal leren te vragen wat ze nodig hebben om hun job goed uit te voeren. Dat zal voor elke persoon anders zijn en kan variëren van vaker een pauze nemen tot geplande feedbackmomenten, geïnitieerd door de mentor. Beklemtoon dat je openstaat voor neurodiversiteit, dat zal reeds flink helpen heen te leiden. (De toekomst is aan neurodivergente mensen: stuur in godsnaam een paar dyslectici naar Schiphol, 2022)

Hierbij alvast enkele aandachtspunten en tips van SIHO over omgaan met studenten met autisme op de werkvloer:

Aandachtspunten

  • Zich aanpassen aan de nieuwe context en verwachtingen kan veel energie vergen, zowel op het vlak van inhoud als op het vlak van contacten.
  • Het toepassen van de leerstof in de andere context kan meer verduidelijking en bijsturing vragen.
  • Reflecteren en vanuit een andere invalshoek naar de situatie kijken, kan uitdagend zijn.
  • De zintuiglijke overgevoeligheden voor bepaalde geluiden of visuele prikkels en de verplaatsing naar de werkplaats kunnen leiden tot concentratiemoeilijkheden en overbelasting.

Tips

  • Concretiseer de werkverwachtingen ruim op voorhand en zorg voor een kennismaking met de omgeving. Klaar onduidelijkheden uit en geef bijkomende informatie.
  • Expliciteer regelmatig de link tussen de leerstof en het werkveld.
  • Monitor de vooruitgang regelmatig en geef daarbij heldere en expliciete feedback. Leerpunten die concreet geformuleerd worden, bieden grotere leerkansen. Je kunt het best feedback geven over aantoonbaar gedrag.
  • Bied extra leerkansen door meer oefenmomenten aan te reiken.
  • Spreid het leertraject eventueel over een langere periode.
  • Voorzie eventueel in een goed bereikbare werkplek en een rustige ruimte om zich tussendoor in terug te trekken

Bibliografie

Autisme. (2022). Opgehaald van Autisme Vlaanderen: https://autismevlaanderen.be/autisme

Competeniteprofiel voor stagementoren in ziekenhuizen. (2019). Opgehaald van Huis voor gezondheid: https://www.huisvoorgezondheid.be/wp-content/uploads/2019/04/Competentieprofiel_stagementor_Brussel_nederlandseversie.pdf

(2020). De lerende samenleving. Brussel: Vario.

De toekomst is aan neurodivergente mensen: stuur in godsnaam een ​​​​paar dyslectici naar Schiphol. (2022, juni 17). NRC. Opgehaald van https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/16/de-toekomst-is-aan-neurodivergente-mensen-stuur-in-godsnaam-een-paar-dyslectici-naar-schiphol-a4133731

Feedback geven aan stagiairs: 9 tips. (2012). Opgehaald van Tijdwinst: https://feedbackgeven.nl/feedback-geven-aan-stagiairs-9-tips/

Havighurst, R. J. (1954). Human Development and Education. Longmans.

Hinssen, P. (2022, mei 10). Technisch talent kweken. De Tijd.

Kolb, D. A. (1983). Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development. FT Press Paperback.

Korthagen, F. &. (2008). Leren van binnenuit: Onderwijsontwikkeling in een nieuwe tijd. Soest: Nelissen.

Langeveld, I. (2004). Feedback geven. Opgehaald van Carrieretijger: https://www.carrieretijger.nl/functioneren/communiceren/mondeling/vaardigheden/feedback-geven

Maenhout, K. (2022, Februari 2). Het gefaal van duaal: waarom het nieuwe leren en werken niet aanslaat. De Standaard.

Riedel, A. M. (2020). A case of co-occuring synesthesia, autism, prodigious talent and strong structural brain connectivity. BMC Psychiatry, 20(342). doi: https://doi.org/10.1186/s12888-020-02722-w

Romans, S. (2021, november 21). Vlaanderen loopt achter in levenslang leren. De Tijd .

SIHO. (2020). Studeren met autisme: Facts & Figures, aandachtspunten & tips . Opgehaald van https://www.siho.be/: https://www.siho.be/sites/default/files/2020-05/Fiche%20autismespectrumstoornis.pdf

Spek, A. (2021, maart 8). Talenten van mensen met een autismespectrumstoornis. Gedragstherapie: Tijdschrift voor Gedragstherapie & Cognitieve therapie, pp. 319-332.

Starr-Glass, D. (2018). Teachable Moments in Human Resource Management: National Culture, Organizational Culture, and Intersectionality. In C. Machado and J.P. Davim (eds.), Organizational Behaviour and Human Resource Management (pp. 23-47). Cham: Springer.

Van Den Nieuwenhof, P. (2020). Welgevormd in de informatiesector. Berchem: VVBAD.

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be