Opleiding tot community librarian

META Nummer 2022/2

Opleiding tot community librarian

Geschreven door Cathy Bruschini, Marian Van Laken
Gepubliceerd op 22.03.2022
IMPORTANT

Vorig jaar vond de vorming Aan de slag als Community Librarian plaats. Deze opleiding was een samenwerking van GO opleidingen en de VVBAD. Gedurende drie dagen kregen deelnemers inzicht in wat een community librarian is, leerden ze een profiel op te maken van deze functie en werden ze zelf opgeleid tot community librarian. Het gezelschap – dat voornamelijk uit de openbarebibliotheeksector kwam, één medewerker uit een wetenschappelijke, universitaire bibliotheek daargelaten – leerde tips en tricks om hen te helpen een netwerk op te bouwen, samenhorigheid te creëren binnen hun gemeenschap, en evenementen, workshops en infomomenten te organiseren. Kortom, om dingen te doen of, by and for all.

Wat is community librarianship?

Community librarianship heeft betrekking op het bibliotheekwerk voor, met en door allen. Kortweg: een samenwerking van de bibliotheek en haar gemeenschap. In de meeste openbare bibliotheken is het nog een relatief nieuw begrip, maar blijkt het ontzettend nuttig en inspirerend. Samen denken (en doen) over hoe je bij je gemeenschap aansluiting krijgt en wat een openbare bibliotheek daarin kan betekenen.

Waarom is een community librarian zo belangrijk?

Sommige klassieke openbare bibliotheken houden nog te veel vast aan de uitbouw van een zo groot en breed mogelijke collectie, vooral in kleinere gemeentes. Werknemers stockeren er kennis en stellen deze ter beschikking. Toch merken we veranderingen op. Het boek staat minder centraal, het online gebeuren neemt een belangrijke plaats in de samenleving in. Onze gemeenschap en dus ook onze gebruiker (doelgroep) wordt nog belangrijker en meer betrokken. Juist daarom is hun participatie heel belangrijk. Het aanbod aan informatie, via alle mogelijke kanalen, is groot. 

De bibliotheek kan gebruikers begeleiden in het zoeken van juiste informatie en ze doet dat vaak niet meer alleen, maar door te luisteren bij experten of in verenigingen die zich bijvoorbeeld specialiseren rond een thema, een plek of een interesse. Daardoor worden verbinding leggen en kennisuitwisseling nog belangrijker. Ook de manier van onderwijzen is geëvolueerd. Inspraak, meningen en wederzijds respect worden steeds belangrijker.

IMPORTANT

Openbare bibliotheken hebben een lange traditie van laagdrempeligheid en willen een toegankelijke plek voor iedereen zijn. Maar vooral omdat ze een neutrale plek zijn, zijn zij de aangewezen plaats om als verbinder op te treden. Wetenschappelijke bibliotheken zijn toegankelijk voor iedereen, maar toch lijkt de drempel iets hoger en is de werking met de community niet vanzelfsprekend. Deze piste heeft potentieel en kan zeker nog verder bewandeld worden.

Wat hebben we geleerd?

Bibliotheken en kenniscentra halen hun kennis daar waar ze zit. Niet enkel bij medewerkers met een bepaalde interesse of specialisatie, maar ook bij partnerorganisaties of verenigingen die hen bijstaan. Het optimaal inzetten van netwerken, binnen verschillende bibliotheken, kan daarbij helpen. Samenwerking verlicht het werk en brengt de nodige inspiratie, waardoor kruisbestuiving mogelijk is. Bibliotheken en kenniscentra vormen de lijm tussen de gemeenschap, kennis en specialisten. Ze kunnen hun ruimtes ter beschikking stellen en workshops op maat organiseren, maar evengoed op verplaatsing gaan. Op deze manier positioneer je je bibliotheek, word je gezien en krijg je nog meer waardering, wat weer nieuwe mogelijkheden geeft.

Bibliotheekmedewerkers zijn geen wandelende encyclopedieën, maar verzamelen en faciliteren. De cursus behandelde ook de insteek die nodig was om meteen aan de slag te gaan, waarbij grote projecten of veranderingen opgedeeld dienen te worden in kleinere. Er werd aangeraden om met kleine stapjes te werken, omdat dat gemakkelijker te realiseren is.

Tijdens de opleiding kregen we huiswerk: voor een eigen idee of vernieuwing dienden we zelf contacten te leggen waaruit hopelijk weer nieuwe ideeën of samenwerkingen konden groeien. Ondanks het feit dat de cursus eerder op openbare bibliotheken gericht is, zijn er raakpunten om dat te vertalen naar wetenschappelijke bibliotheken. Het moet mogelijk zijn om een community op te bouwen tussen verschillende wetenschappelijke bibliotheken, verenigingen en openbare bibliotheken.

IMPORTANT
Van collectie naar connectie en samenwerken met, door en voor de gemeenschap. © Cathy Bruschini

Om gemeenschappelijke onderwerpen te groeperen, gebruikten we een interessante tool: een padlet. Op dat digitale prikbord kunnen onder andere afbeeldingen, video’s en links geplaatst worden. Vervolgens kun je het bord delen, zodat meerdere personen ernaar kunnen kijken of erin kunnen werken.

Hoe ziet de toekomst eruit?

We voelen de verandering al een tijdje. We evolueerden van een statische bibliotheek naar een meer dynamische en digitale. Van bibliotheek naar kenniscentrum en ontmoetingsplek, een belevingsomgeving. We spreken over connectie en cocreatie in plaats van over collectie. Er is nood aan samen dingen doen, kennis delen, samenhorigheid enzovoort. Goede communicatie wordt dus nog belangrijker. Hiervoor moeten we meer inzetten op sociale media waardoor de diensten van de bibliotheek zichtbaarder worden. Dat geeft dan weer meer bekendheid waardoor nieuwe ideeën kunnen groeien. Kortom, een win-winsituatie voor iedereen. Dat wil zeggen dat we keuzes moeten maken om efficiënt en kwalitatief te werken. En met wat bijsturing en evaluatie kan er zelfs maatwerk aangeboden worden.

Conclusie

Cathy:
Als medewerker van een wetenschappelijke bibliotheek kan ik enkele nuttige tips gebruiken. Die waren vooral op openbare bibliotheken gericht, maar de essentie is wel te implementeren. Het kenniscentrum waar ik werk, gebruikt reeds zijn netwerk, zowel binnen als buiten zijn specialisatie. Gelukkig hebben we veel autonomie om zaken te verkennen en om initiatieven te nemen. Dat houdt het enthousiasme van de medewerkers hoog. Met de cursus heb ik weer andere mensen leren kennen, die elk op zich bezig zijn met een bepaalde specialiteit. Ik zal ze zeker nog eens opzoeken als ik nieuwe ideeën heb.

Marian:
Ik vond het heel fijn om van ideeën te wisselen met collega’s uit andere bibliotheken. Ik vind het positief dat er naar alternatieven gezocht wordt om de essentie van het voortbestaan van bibliotheken te benadrukken als teken van democratie, door samenwerking van de bibliotheek en haar gemeenschap. De wereld is ruimer geworden door het internet en alle digitale toepassingen en de toekomstgerichte bibliotheek kijkt dus waar ze op kan inspelen en participeren.

Na de cursus had ik echter nog geen duidelijk beeld van een community librarian, de voorbeelden waren soms vaag en ik had graag een volledig uitgewerkt voorbeeld gehad van hoe je met een project start. Toekomstige bibliotheken moeten ook goed overweg kunnen met sociale media, technische en digitale middelen, wat een zwakke schakel is in onze bibliotheek. Ik blijf zitten met de vraag hoe je iedereen kunt meekrijgen in deze manier van werken zonder kans op falen.

IMPORTANT

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be