Lokaal: een ongewone start
De Stadtbibliothek Gütersloh bevindt zich sinds 1984 in het midden van Gütersloh, een stad in Duitsland met 103.000 inwoners. Het gebouw heeft een oppervlakte van 3.200 vierkante meter en is open en transparant gebouwd.¹ De oorsprong van de bibliotheek gaat terug tot de eerste openbare bibliotheek in 1903. In 1979 kreeg ze haar huidige naam en werd ze een Gesellschaft mit beschränkter Haftung (GmbH) (min of meer te vergelijken met een besloten vennootschap, n.v.d.r.). De bibliotheek krijgt subsidie van de stad, maar haalt ook financiering uit fondsen van derden, eigen aandelen en reserves. Hierdoor krijgt ze al 37 jaar lang ruimte voor ontwikkeling en innovatieve projecten.
De 35 medewerkers van de bibliotheek en van de 9 schoolbibliotheken organiseren samen leesbevorderingsacties, evenementen voor verschillende leeftijdsgroepen en samenwerkingsprojecten. Daarnaast zetten ze in op het verbeteren van de service, zeker op digitaal vlak. Daarbij zoeken ze steeds naar een goede balans tussen het fysieke en digitale aanbod. (Bekijk bijvoorbeeld het jaarverslag van 2020.)
Digitaal: een bewuste focus
De digitalisering van de bibliotheekdiensten wordt sinds 2010 consequent doorgevoerd, ondanks grote besparingen. Via vormingen scholen medewerkers zich continu bij op dat vlak. De uitbouw van een digitaal uitleen- en gebruiksaanbod voor de bezoekers – van e-boeken tot streaming – leidt ertoe dat het aandeel uitleenbare e-media, met meer dan 97.000 items, bijna even groot is als het fysiek uitleenbare aandeel. Ook de automatisering van bibliotheektaken neemt toe: in 2011 werd RFID-technologie geïmplementeerd, in 2017 kwam er een terugbrengsysteem en een geldautomaat, en voor 2022 staan een digitaal betaalsysteem, een digitale boekingstool en een zelfuitleenautomaat gepland. Deze zaken ontlasten de medewerkers op het vlak van routinetaken. De vrijgekomen tijd besteden ze aan het opstellen van een strategie voor de bibliotheek en de daarmee samenhangende organisatie van evenementen.
Naast de digitalisering staat de verankering van de bibliotheek in de stedelijke samenleving en ontwikkeling centraal. Dankzij haar goede netwerk werd de bibliotheek in 2019 een actief onderdeel van het stedelijke ontwikkelingsproces. Door de oprichting van een digitale werkruimte in de bibliotheek, een nieuw ontworpen leer- en coworkingruimte, is de bibliotheek een fysieke plaats voor digitale stadsontwikkeling geworden.
Geniaal: flexibele processen
De bibliotheek ziet de maatschappelijke verandering ook als een opdracht voor de verdere ontwikkeling van haar eigen aanbod en processen. Dat is slechts mogelijk met een flexibele manier van werken, en daarom volgt het bibliotheekteam de Design Thinking-aanpak. Zo worden vragen en wensen niet alleen intern binnen het team, maar ook extern met de burgers van Gütersloh bekeken, waardoor passende antwoorden ontwikkeld worden. “Sinds 2018 werken we samen met de Nederlandse architect en ontwerper Aat Vos en met bibliotheekadviseur Julia Bergman, met als doel de behoeften van onze gebruikers nog beter te begrijpen en de bibliotheek vervolgens tot een derde plek te ontwikkelen”, verklaart Silke Niermann, bibliotheekdirecteur. Tot nu toe heeft 60 procent van de 35 werknemers meegewerkt aan een van de Design Thinking-processen. Concrete resultaten zijn de in 2019 geopende digitale werkruimte, een evenementenprogramma voor jongeren en sinds augustus 2021 de vernieuwde kinderbibliotheek. Op dit moment wordt er gewerkt aan de vraag naar openingsuren op zondag.