Financiering voor erkende openbare bibliotheken in de Franse gemeenschap: een belangrijke stap vooruit

META Nummer 2021/4

Financiering voor erkende openbare bibliotheken in de Franse gemeenschap: een belangrijke stap vooruit

Geschreven door Diane Sophie Couteau, Vertaling: Maxine Lynch
Gepubliceerd op 11.05.2021
IMPORTANT
© 2021 Fédération Wallonie-Bruxelles

De Franse Gemeenschap van België (Fédération Wallonie-Bruxelles) telt momenteel 154 erkende bibliotheeknetwerken. Die vertegenwoordigen ongeveer 500 openbare bibliotheken en 863.000 lezers, waarvan de helft jonger is dan 18 jaar. De betrokken bevolking vindt de openbare lectuurvoorziening de belangrijkste niet-commerciële culturele activiteit.

Sinds enkele jaren neemt het aantal bibliotheekgebruikers in de Franse Gemeenschap toe. Hoewel het gaat om een lichte stijging, is het toch wel aangenaam om die stijging op te merken. Betekent dat een geleidelijke terugkeer van de lezers naar de bibliotheek met haar vele mogelijkheden? De bibliotheek van nu is een bruisende plek. Zo kom je niet alleen gebruikers tegen die op zoek zijn naar de nieuwste Amélie Nothomb, maar ook gebruikers met groene vingers die zaden komen ruilen in de zadenbibliotheek.

Sinds 2010 zijn de openbare bibliotheken in de Franse Gemeenschap onderworpen aan een nieuwe wetgeving: het decreet van 30 april 2009 (betreffende de ontwikkeling van leespraktijken ingericht door het openbare netwerk voor openbare lectuurvoorziening en de openbare bibliotheken), het uitvoeringsbesluit van 19 juli 2011 en een omzendbrief van 20 juli 2011.

Deze nieuwe wetgeving voorziet in meer subsidies en ging van 2009 tot 2014 gepaard met een geleidelijke herfinanciering van de sector. Het doel van de wetgever was niet langer om bibliotheken die zich professionaliseren te subsidiëren (het doel dat met het vorige decreet bereikt werd), maar om openbare bibliotheken die zich inzetten voor de ontwikkeling van leespraktijken voor de bevolking in de Franse Gemeenschap te subsidiëren als ze een vijfjaarlijks ontwikkelingsplan opstellen dat de basis vormt voor die erkenning.

IMPORTANT
© 2021 Fédération Wallonie-Bruxelles

Sinds de goedkeuring van het nieuwe decreet in 2009, en voor de meeste al eerder, hebben openbare bibliotheken een aantal troeven in handen gekregen die hen tot volwaardige culturele spelers maken. Ze worden niet langer alleen geassocieerd met rekken, meters documenten, aantallen gebruikers of uitleningen, maar staan ook open voor opdrachten die verband houden met de specifieke behoeften van hun gebruikers.

Bibliotheken hebben hun activiteiten verlegd van het beheren van middelen naar het verlenen van diensten aan het publiek. Ze voeren projecten uit, het ene al wat gevarieerder dan het andere, die te maken hebben met de ontwikkeling van leesvaardigheden en -praktijken. Het is dan ook van cruciaal belang dat openbare bibliotheken samenwerken met de plaatselijke bevolking. De bibliothecarissen zijn ook niet bang om hun werkwijze voortdurend te evalueren en ter discussie te stellen, een onmisbare eigenschap.

Moeilijkheden en obstakels

De overgangsperiode die met de nieuwe wetgeving gepaard ging, zou aanvankelijk vijf jaar duren, maar werd verlengd tot eind 2020. Bibliotheken die nog onder het oude decreet van 1978 erkend waren, bleven daarom in aanmerking komen voor de nieuwe subsidie.

In 2015 werd het proces echter stilgelegd. Slechts 107 bibliotheken werden in de voorgaande vier jaar erkend (waaronder 9 die eerder geen subsidie ontvingen) en 2 erkende belangenorganisaties van gebruikers ontvingen een programma-overeenkomst. De gevolgen hiervan zijn moeilijk geweest voor de sector:

  • Veel bibliotheken werden niet erkend vanwege het begrotingstraject dat de regering destijds goedgekeurd had en bleven dus in deze situatie vastzitten.
  • Bibliotheken die nog onder de oude wetgeving erkend waren, wachtten nog steeds om hun erkenningsaanvraag te kunnen heropenen.
  • Voor de erkende bibliotheken werd de subsidie voor de werking en activiteiten van hun eerste werkingsjaar beperkt tot zestig procent, het volgende jaar tot zeventig procent, het derde jaar tot tachtig procent, het vierde jaar tot negentig procent en ten slotte tot honderd procent in het laatste jaar van het vijfjarenplan. Bovenstaande subsidiemaatregel werd ook om budgettaire redenen geblokkeerd, met een groot verschil in de behandeling van de dossiers (sommige bibliotheken werden geblokkeerd toen ze bij zestig procent zaten, andere bij negentig procent).
  • Hernieuwingen van erkenningen konden niet plaatsvinden. De openbare bibliotheken die in 2011 erkend waren, zagen hun vijfjarenplannen van jaar tot jaar verlengd worden.

Heropstart erkenningsproces

Over het algemeen leidde deze situatie tot grote verwarring en onzekerheid bij de openbare bibliotheken, omdat ze niet wisten wat de toekomst zou brengen.

In januari 2019 werden negentien bibliotheken onder de nieuwe wetgeving erkend. Het gaat om de volgende bibliotheken: Bernissart, Celles, Châtelet, Estaimpuis, Lessines, Quaregnon en Seneffe in de provincie Henegouwen; Limbourg en Welkenraedt in de provincie Luik; Habayla-Neuve en Virton in de provincie Luxemburg; Jemeppes-sur-Sambre en Namen in de provincie Namen; en Genappe en Waver in de provincie Waals-Brabant. Ook de twee centrale bibliotheken van de provincies Luxemburg en Luik (Les Chiroux) en de twee bibliobussen van de provincies Henegouwen en Luik zijn nu erkend.

Nog 36 bibliotheken wachtten op erkenning en 107 bibliotheken hoopten hun erkenning te behouden. Het was dus van groot belang om het erkenningsproces opnieuw voort te zetten. Dat is uiteindelijk gebeurd in december 2020, waarbij 21 bibliotheken, die nog onder het oude decreet vielen, retroactief vanaf 1 januari 2020 erkend werden.

Begin 2021 konden dan dankzij een nieuw erkenningsproces 15 bibliotheken toetreden tot het netwerk voor openbare lectuurvoorziening. En als klap op de vuurpijl werd de erkenning van 39 openbare bibliotheken voortgezet met ingang van 1 januari 2021. Het gaat hierbij om een nieuwe erkenningsaanvraag, waarbij elke bibliotheek een evaluatie van haar activiteiten en een nieuw vijfjarenplan moet voorleggen, op basis van een actuele omgevingsanalyse. Zo’n 75 openbare bibliotheken zullen in de loop van 2021 hun werking analyseren.

Uiteindelijk zal elke openbare bibliotheek een subsidie van honderd procent ontvangen. Tot nu toe werd deze subsidie slechts gedeeltelijk ontvangen volgens een percentage dat gebaseerd was op de voortschrijding van het vijfjarenplan.

Deze vooruitgang is belangrijk. Hij stelt de sector in staat een nieuwe adem te vinden na jaren van wachten en hopen. Na de begrotingsproblemen die jarenlang elke mogelijkheid van nieuwe erkenningen of het behoud van bestaande erkenningen blokkeerden, waait er weer een wind van optimisme door het netwerk van de openbare bibliotheken.

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be