Wereldwijd zijn er veel mensen die niet zelfstandig kunnen lezen. Dat wordt vaak veroorzaakt door laaggeletterdheid of blind- en slechtziendheid. Lezen is een belangrijke manier om geïnformeerd te raken. Wanneer je niet kunt lezen, beland je al snel in een bubbel, wat resulteert in ongelijkheid in de samenleving. In Nederland werkte de Bibliotheek Rotterdam daarom samen met OrCam Technologies, een techbedrijf uit Israël. Dat zette een Europees toegankelijkheidsproject op, waarbij het publieke locaties in Europa toegankelijker maakt voor mensen die laaggeletterd, blind of slechtziend zijn. Als publieke locatie ontving bijvoorbeeld de Bibliotheek Rotterdam daarom een OrCam MyEye, die de bibliotheek in haar assortiment opneemt.

De OrCam MyEye is een wearable waarmee blinde, slechtziende of laaggeletterde bezoekers zelfstandig boeken en tijdschriften in de bibliotheek kunnen lezen en zichzelf kunnen oriënteren door wegwijsborden te lezen. Het apparaatje, dat door middel van een magneet op een bril aangebracht wordt, leest de tekst hardop voor. Zo biedt de Bibliotheek Rotterdam iedereen een gelijke kans om zelfstandig te lezen en onafhankelijk de locatie te verkennen. Je kunt de wearable in de bibliotheek reserveren om ter plekke te ervaren hoe het product werkt.

Laaggeletterdheid groot probleem

Laaggeletterdheid houdt in dat mensen moeite hebben met lezen en/of schrijven. In Vlaanderen is 15 procent van de volwassenen functioneel laaggeletterd. Ze zijn niet taalvaardig genoeg om het naambordje van hun straat te lezen of de naam van hun kind te schrijven. In Rotterdam ligt dat percentage hoger, namelijk op 21 procent. “De Bibliotheek Rotterdam doet er alles aan om dat percentage te verkleinen, in samenwerking met actieve betrokken partijen, zoals de gemeente Rotterdam”, vertelt Theo Kemperman, directeur van de Bibliotheek Rotterdam.

“Als slechtziende sta ik de hele dag aan”

In België zijn er circa 200.000 mensen slechtziend en 10.000 mensen blind. “Als je als slechtziende nog een beetje zicht hebt, probeer je dat altijd te gebruiken”, weet Annemiek van Munster, een slechtziende allround mediamaker. “Het kost mij veel energie en kracht om iets te bekijken; als slechtziende sta ik de hele dag aan. Ik worstel veel met de vermoeidheid die hierbij komt kijken.”

Annemiek is daarom de wearable beginnen gebruiken. Omdat de teksten haar nu voorgelezen worden, bespaart dat haar veel energie. “De wearable werkt heel fijn, snel en secuur. Hij is heel compact en je kunt hem overal mee naartoe nemen, dat is ideaal. Nu ben ik nog flexibeler en mobieler als slechtziende”, vertelt Annemiek. Ze kan nu zelfstandig tijdschriften, boeken en haar post lezen. Maar ook onderweg is dit hulpmiddel onmisbaar voor haar, bijvoorbeeld bij het lezen van bordjes op straat of menukaarten in restaurants.

Een mooie match

“De intentie van het toegankelijkheidsproject van OrCam ligt dicht bij het werk van de bibliotheek, dus dat is een mooie match”, aldus Theo Kemperman. Nadav Faivelovitz, manager van OrCam Benelux en Scandinavië, is trots dat OrCam mag samenwerken met de Bibliotheek Rotterdam.

De Bibliotheek Rotterdam heeft een breed aanbod aan producten voor slechtzienden en laaggeletterden in haar uitleenassortiment; denk aan grootletter- en luisterboeken. “De wearable past dan ook goed in ons aanbod om de slechtziende en laaggeletterde doelgroep verder te helpen. Zo verschillend als de mens is, zo verschillend het aanbod ook moet zijn om hen te helpen”, aldus Theo Kemperman.

De Bibliotheek Rotterdam hoopt het bewustzijn rond slechtziendheid en laaggeletterdheid te vergroten. “Ik vind het fijn om in dit netwerk een actievere rol te kunnen spelen en een toegevoegde waarde te kunnen bieden. Voor de Bibliotheek Rotterdam is het een manier om te laten zien: kijk, hier besteden wij ook aandacht aan”, vertelt Theo Kemperman.

Ongelijkheid verminderen

“Het bestrijden van ongelijkheid in de samenleving is een van de belangrijkste redenen dat de bibliotheek bestaat”, vertelt Theo Kemperman. Vroeger richtte de bibliotheek zich vooral op leesbevordering. De bibliotheek van nu werkt aan het verbeteren van de ontwikkeling en toekomst van burgers, zodat zij kunnen blijven participeren in de maatschappij. Wanneer je niet meer geïnformeerd kunt worden over wat er speelt, beland je al snel in een bubbel. Met de hulp van de OrCam MyEye wil de bibliotheek bepaalde groepen die buitengesloten worden – zoals slechtzienden en laaggeletterden – bij de maatschappij betrekken en hun een kans bieden om geïnformeerd te raken.

Horizon verbreden

De kern van het werk van de Bibliotheek Rotterdam gaat over taalvaardigheid en het verminderen van laaggeletterdheid, zodat er meer gelijkheid in de samenleving ontstaat. “Wij zetten ons in voor de zelfredzaamheid van burgers. Dat zit op verschillende fronten: taalbeheersing op het goede niveau, ontwikkelingsmogelijkheden en aspecten wat betreft digitaal aangesloten zijn, zodat de burgers zich in deze snel veranderende wereld staande kunnen houden”, vertelt Theo Kemperman. Hij hoopt dat ze als bibliotheek mensen zover krijgen om taalvaardiger te worden door te kunnen spreken, lezen en schrijven op het juiste niveau, zodat ze hun horizon kunnen verbreden.

“De OrCam MyEye hoort in het palet aan middelen die wij als bibliotheek inzetten om zoveel mogelijk Rotterdammers de kans te geven om op ieder gewenst moment aangesloten te blijven bij de maatschappij. Ik hoop echt dat dit een vlucht neemt!”, aldus Theo Kemperman. Hij is blij dat verschillende landen en instellingen aangesloten zijn bij het project. “We kunnen niet wachten tot we weer open mogen – wanneer de coronamaatregelen het toelaten – en de eerste aanvragen binnenkrijgen”, aldus Theo Kemperman. 

Meer informatie over de OrCam vind je op hun website.

> Bibliotheek Rotterdam