Tijdens de lockdownperiode in het voorjaar van 2020 ervoeren veel bibliotheken de vooren nadelen van een thuisleveringsdienst of een afhaalbibliotheek. Hoewel de dankbaarheid en de tevredenheid van het publiek erg motiverend waren, bracht zo’n dienst veel praktische en organisatorische uitdagingen met zich mee.

Cultuurconnect zette een grootschalig onderzoek op naar de wenselijkheid en de mogelijkheden van thuislevering door bibliotheken. Bij meer dan duizend bibliotheekgebruikers uit Vlaanderen en Brussel werd gepolst naar interesse in een thuisleveringsdienst van de bibliotheek.

Deze gegevens werden aangevuld met 28 interviews met gebruikers. Enkele kernvragen waren: Hoe vaak gebruiken mensen thuislevering bij andere online diensten? Wat verwachten ze van de bibliotheek? Zijn mensen bereid te betalen voor zo’n dienst? Hoeveel? Hoe willen mensen hun materialen geleverd krijgen?

En hoe willen ze ze weer indienen? Uit dat onderzoek blijkt dat er bij de bibliotheekgebruikers weinig interesse is in een thuislevering door de bibliotheek. Over het algemeen gaan mensen graag zelf snuisteren. Bovendien vinden ze het belangrijk dat de bibliotheek gratis blijft.

De betalingsbereidheid om materialen thuis geleverd te krijgen is dan ook erg laag. Thuislevering vinden de respondenten vooral nuttig voor minder mobiele mensen en het zou dan liefst op een duurzame manier moeten verlopen.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat bepaalde doelgroepen zoals jonge, drukbezette ouders, leerkrachten lager onderwijs en anderstalige ouders wel graag pakketten zouden kunnen ontvangen rond een bepaald thema of deze zelf afhalen in de bibliotheek.

Titels uit een andere bibliotheek bij hen thuis ontvangen, zou voor de respondenten een manier zijn om de lokale collectie te vergroten. Cultuurconnect maakte een podcast waarin je enkele gebruikers hoort over hun verwachtingen van de online dienstverlening bij de bibliotheek.

Daarnaast werden 155 bibliotheekmedewerkers bevraagd over hun ervaring met thuislevering, de afhaalbibliotheek en pakketten samenstellen. Iets meer dan de helft van de respondenten (56,5%) organiseerde al thuislevering voor de coronamaatregelen.

Tijdens de coronamaatregelen werd deze thuislevering voor doelgroepen bij veel bibliotheken uitgebreid naar ‘iedereen’. Er zijn slechts enkele bibliotheken die toen pas met thuislevering gestart zijn.

De belangrijkste motivatie zijn de tevreden bibliotheekbezoekers. Soms zit er een bedankkaartje tussen de ingeleverde boeken, klonk het bij de bibliotheekmedewerkers.

Conclusie

Het onderzoek wijst uit dat bibliotheken noch gebruikers vragende partij zijn voor thuislevering, tenzij voor specifieke doelgroepen zoals minder mobiele leners of eventueel in de vorm van pakketten of titels uit een andere bibliotheek.

Gebruikers gaan nog steeds heel graag zélf snuisteren in de bibliotheek. Voor hen blijft de link met de eigen bibliotheek belangrijk.

In combinatie met de lage betalingsbereidheid en de ingewikkelde logistiek maakt dat duidelijk dat rechtstreekse thuislevering van interbibliothecair leenverkeer een zeer duur en complex verhaal wordt. Voor de bibliotheken vergt het een grote investering in tijd, mensen en middelen.