Gent is een superdiverse stad. In 2020 maakte het communicatieteam van Bibliotheek De Krook daarom voor het eerst een inclusieve onthaalbrochure. Daarvoor moesten ze ongeveer van nul af aan beginnen, maar ze konden rekenen op de feedback van collega’s en de expertise van andere stadsdiensten en ervaringsdeskundigen.

Het begon meer dan een jaar geleden met de vraag van een collega uit een wijkbibliotheek. Zij wilde “iets met icoontjes” om daarmee mensen die het Nederlands niet (goed) beheersen basisuitleg over de bibliotheek te geven. Rond diezelfde tijd was de onthaalbrochure van Bibliotheek De Krook aan een update en herdruk toe.

Ze werd intern aan een kritische blik onderworpen en wat bleek: ze was te veel geschreven voor een Nederlandstalig geletterd publiek, terwijl Gent en zijn bibliotheek nochtans inzetten op gelijke kansen voor alle burgers. Hoog tijd dus voor een toegankelijke, inclusieve brochure.

Een voor allen 

Senta Kochanek coördineerde het proces: “Eerst wilden we de bestaande brochure actualiseren en daarnaast een nieuwe, toegankelijke versie maken. Dat idee lieten we al snel varen voor één inclusieve brochure.

Ze moest alle bezoekers wegwijs kunnen maken, dus ook anderstalige nieuwkomers en mensen die een beperking hebben of laaggeletterd zijn. Voor onze infomedewerkers moest de brochure ook een hulpmiddel zijn wanneer ze uitleg geven aan iemand uit die doelgroepen. Ze mocht echter niet betuttelend zijn; dat was de grote uitdaging.”

Senta informeerde eerst bij andere stadsdiensten en in andere steden of zij weet hadden van toegankelijke brochures. De voorbeelden die ze kreeg, leerden het team vooral wat ze niét wilden, maar ze staken er wel altijd iets van op.

Bijvoorbeeld wat belangrijk is om te vermelden in zo’n brochure. Eef Osselaer is de grafisch ontwerper van de bibliotheek: “We zijn vertrokken van de bestaande brochure. Daaruit is twee derde van de tekst verdwenen. In plaats daarvan kwamen pictogrammen en foto’s.

Voor de herkenbaarheid ben ik vertrokken van bestaande pictogrammen, maar die zijn wel aangepast en geherinterpreteerd in functie van wat we nodig hadden en van onze huisstijl. Het grijs van de teksten hebben we wat donkerder gemaakt, omdat slechtzienden dat beter kunnen lezen.

Door het gebruik van foto’s is het resultaat kleurrijker dan de oude brochure.” Senta: Veel foto’s in de brochure zijn informatief en tonen iets concreets, bijvoorbeeld een identiteitskaart of een dvd. Andere zijn bedoeld als sfeerbeeld, bijvoorbeeld van onze activiteiten. Ook witruimte was belangrijk qua leesbaarheid.”

Interne en externe feedback 

Het eerste ontwerp werd in de bibliotheek rondgestuurd voor een interne leesronde. Het gevolg was dat de collega’s nog veel extra informatie in de brochure wilden, bijvoorbeeld over de digitale collecties, het aanbod voor de scholen enzovoort.

Via bemiddeling van andere stadsdiensten en het OCMW hebben ook mensen die in armoede leven en anderstalige nieuwkomers het ontwerp gelezen. Op hun aanraden werden extra zinnetjes toegevoegd, zoals over het telaatgeld: “Niet erg, dat overkomt iedereen wel eens.”

Ook werden bepaalde begrippen vervangen, bijvoorbeeld ‘tarieven’ door ‘prijzen’. De Dienst Welzijn en Gelijke Kansen van de stad legde het ontwerp ten slotte voor aan een klankbordgroep van mensen met een verstandelijke en visuele beperking.

Die dienst adviseerde om ook een Word-versie op de website van de bibliotheek te plaatsen, zodat blinden naar de voorgelezen tekstversie kunnen luisteren. En ook de taalambtenaar heeft de brochure nagelezen en feedback gegeven.

Beknopt en uitgebreid 

Senta: “Met die tips zijn we weer aan de slag gegaan. Zowel intern als extern hadden we echter het signaal gekregen dat de brochure nu té uitgebreid was. Dus hebben we toch twee versies gemaakt: een beknopte met alleen de praktische basisinformatie en een uitgebreide met aanvullende informatie over activiteiten, vrijwilligerswerk, de digitale collectie enzovoort. Zelfs dan zijn we dingen vergeten, maar de oplage is bedoeld voor één jaar, zodat we de brochure jaarlijks kunnen bijwerken.

Bekijk de digitale versie van de uitgebreide inclusieve brochure.