In 2017 werden op initiatief van DRAAD-poppentheater vzw alle non-actieve en actieve poppentheaters van de provincie WestVlaanderen in kaart gebracht en gekoppeld aan een bijbehorende expositie in Roeselare onder de naam Das de Puppe. ‘Das de Puppe’ is WestVlaams voor ‘dat is prima, dat is de oplossing’. Dat project was een stimulans voor ontslui- ting en ontmoeting, en legde de behoefte bloot aan verdere planning en de oprichting van een West-Vlaamse Unie van Poppenspelers (WUP). Alle dertien actieve poppentheaters van WestVlaanderen maken er deel van uit en zoeken nu samen naar ondersteuning en een manier om de eigenheid van deze theaterniche uit te bouwen. Het platform Das de Puppe, dat de geschiedenis en de invloed van de WestVlaamse poppentheatergezelschappen ontsluit, is een van deze manieren.

Wat is jullie opdracht en hoe vullen jullie die in?

De ontsluiting van de geschiedenis en de invloed van WestVlaamse poppentheatergezelschappen getuigt van waardering voor het erfgoed. Het behoud, beheer en ontsluiten van het nog bestaande patrimonium van het poppentheater verbindt het verleden, het heden en de toekomst.

Het nadeel is dat het inventariseren van de poppen met een beschrijving, het optekenen van het verleden en het heden, het oprakelen van de verhalen van weleer, het vergelijken met nationale en internationale tendensen, kan afleiden van de essentie van immaterieel cultureel erfgoed.

Het streven naar levend en blijvend erfgoed, gedragen door de bevolking en overgedragen op volgende generaties, blijft het hoofddoel.

Wat hebben jullie al kunnen verwezenlijken?

Allereerst werd er een overzichtelijke brochure gepubliceerd met alle poppentheaters in West-Vlaanderen, uit het verleden en het heden, in samenwerking met het historisch onderzoeksbureau Geheugen Collectief.

Ook prikkelt onze samenwerking met het Volkskundemuseum in Brugge wederzijds: er is kennisoverdracht en de intentie tot de realisatie van een kleinschalig traditioneel festival.

Daarnaast waren de exposities met het overzicht van West-Vlaams erfgoed in Roeselare en de ontsluiting van de poppen van Marionettentheater Kallemoeie in de bibliotheek van Oostende succesvol.

Naast de bezoekersaantallen op de expo’s is het fijn dat Brugge een revival beleeft en dat er drie nieuwe theaters gecreëerd werden. In Roeselare verschijnt in 2021 een nieuwe theaterzaal. 

Wat zijn jullie ambities?

In het figurentheater worden van oudsher objecten als middel gebruikt om met het publiek te communiceren. In sommige huidige theatercontexten ziet men objecten, al dan niet terecht, enkel als vluchtig middel, als wegwerpding.

Wij ontdekken echter in bewaarde objecten uit het verleden nog een tijdsgeest, een zicht op het volksvermaak, een artisanale en/of kunstige benadering. Daarnaast is restauratie een leerproces dat kans geeft op een nieuwe uitstraling (zoals Kallemoeie Oostende, project Den Uyl in Brugge, ‘tkl1 thé joater in Dudzele).

Traditie en folklore hoeven niet smalend bekeken te worden: ze zijn de gezamenlijke creatieve activiteiten van een ethnos, een groep of een beweging waarin het leven, een levensbeschouwing, levensgevoel en idealen weerspiegeld worden.

Niet-professionele gezelschappen verminderen in aantal: het artisanaal vervaardigen van poppen en kwalitatief spel eisen een enorme energie. Hoewel het positief is dat er nieuwe richtingen ontstaan in de podiumkunst, blijven we geloven in het belang van hand-, stok-, stangen draadpoppentheater.

Het is onze ambitie om in eigen groepering daarin te groeien, traditionele spelwijzen zichtbaar te maken, hedendaagse technieken te exploreren en vooral jonge mensen te betrekken.

Hoe meten jullie de impact van jullie werk?

De keuze van Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon om onze werking als inspirerend voorbeeld te zien voor immaterieel erfgoed in Vlaanderen, is een enorme stimulans. We merken nu al stevige interesse van studenten en partners met een link naar erfgoed en cultuur.

Welke tendensen merken jullie op in de erfgoedsector?

We ervaren dat het uitdiepen van kennis en vaardigheden bij traditionele poppenspeltechnieken momenteel snel als erfgoed en dus vaak als oubollig bestempeld wordt.

Maar erfgoed mag geen synoniem zijn van passé en stoffig. Het is daarentegen een nalatenschap die, mits oefening, dynamiek, kennis en kunde, een verrijking biedt voor vandaag en morgen.

Poppengezelschappen zijn nog op één hand te tellen, jongeren voelen zich minder aangetrokken. Wellicht heeft dat te maken met een foute perceptie, gedateerde verhalen en het gebrek aan structurele opleiding (enkel in een paar academies voor podiumkunsten in het Deeltijds Kunstonderwijs, naast sporadische workshops).

Ook de behoefte aan diverse vaardigheden (manipulatie, stemgebruik, vormgeving, techniek, dramaturgie, scenografie, enzovoort), het gebrek aan een ‘huis’ voor poppentheater en het niet zien zitten om veel tijd te spenderen aan de vele facetten die nodig zijn om kwalitatief figurentheater te brengen, kunnen hier invloed op hebben. 

Wat kunnen jullie betekenen voor de BAD-sector?

Het poppentheater kan van grote betekenis zijn bij cultuuroverdracht. Het is een bron voor ontwikkeling op taalvlak – al dan niet lokaal – en fantasie. Er wordt aandacht besteed aan het narratieve in de huidige beeldcultuur en aan hoe verhalen kunnen evolueren in de tijd.

Ook wordt er aandacht besteed aan de lokale taal: heeft het pure dialect uit de eigen streek bij kinderen en volwassenen nog bestaansrecht? Boeken zijn vaak een bron voor figurentheatervoorstellingen. Daaruit vloeien dan een scenarioplanning en dramaturgie.

Experten in het figurentheater zijn schaars, de focus op narratief, beeldend of suggestief is niet altijd vanzelfsprekend. Met poppen kan zoveel meer gecreëerd worden dan op toneel. Wie scenario’s voor poppen schrijft, dient met de specificiteit van objecten rekening te houden.

De theaterteksten uit het interbellum of de naoorlogse teksten bieden wellicht ook een zicht op het volksvermaak, de educatieve waarde of de politieke standpunten van die tijd. Wie weet is er ruimte voor een databank?

Wie enkel het beeld van dat poppenkastje uit het kleuterhoekje voor ogen heeft, gaat voorbij aan de rijke geschiedenis, de grote variatie en de vernieuwingen van het figurentheater. In het figurentheater kun je ontzettend veel keuzes maken.

Laat ons weigeren te geloven dat de keuze voor de traditie met weinig theatermengvorm, soms dialect en oudere ‘pure’ speltechnieken geen toekomst meer heeft en dus a priori als passé aanzien moet worden. Figurentheater in Vlaanderen verdient het om opnieuw dagelijks beleefd te worden.

Mail: info@poppentheater.net
Tel. 0478 33 71 11