Wanneer werd de Historische Collectie Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (HCPPW) opgericht?

In 1967 zette professor Marcel A. Nauwelaerts de eerste stappen in de oprichting van de collectie. Hij wilde een bruikbaardere verzameling bronnen aanleggen binnen de historische pedagogiek en op die manier onderzoek aanmoedigen.

Het resultaat is een enorme verzameling schoolboeken en ander didactisch materiaal met een focus op het Belgisch onderwijs.

Wat is jullie opdracht en hoe vullen jullie die in?

Wij beheren de historische collectie en staan in voor haar ontsluiting, instandhouding en uitbreiding. Daarnaast gaan we op zoek naar strategieën om de HCPPW wat meer onder de aandacht te brengen, onder meer door onderzoek en projectwerking.

Wat hebben jullie al kunnen verwezenlijken?

De HCPPW had al een rijke (maar turbulente) geschiedenis voor ze bij ons in de faculteitsbibliotheek Psychologie en Pedagogische Wetenschappen terechtkwam. Door de jaren heen hebben heel wat mensen hun stempel op de evolutie van de collectie gedrukt.

Na de inspanningen van professor Nauwelaerts hebben ook Maurits De Vroede en Angelo Van Gorp een grote impact gehad. Zo is op het initiatief van Van Gorp vrijwel de hele collectie gecatalogiseerd.

Intussen is het grootste deel van de collectie opgenomen in Limo, de digital repository van KU Leuven Bibliotheken, en kunnen werken opgevraagd worden om geraadpleegd te worden in de bibliotheek.

Nog een aspect om trots op te zijn is de immense omvang die de collectie bereikt heeft: de HCPPW bevat meer schoolboeken dan het Britse Institute of Education.

Die collectiegrootte werd voornamelijk bereikt door schenkingen, maar ook de depotfunctie voor schoolboeken van uitgeverij Van In heeft op dat vlak een belangrijke rol gespeeld. Zo heeft de HCPPW een reikwijdte van meer dan twee eeuwen.

Welke ambities willen jullie als team nog graag verwezenlijken?

De collectie heeft naast een museale waarde ook heel wat mogelijkheden voor onderzoek. We willen dat aspect ervan meer belichten. Zo bevat ze bronnen voor wie geïnteresseerd is in de evolutie van leerplannen in België.

Bovendien is de collectie ook uitermate geschikt voor wie het landschap van schoolboekenuitgeverijen door de jaren heen in kaart wil brengen.

Op dit moment lopen er twee projecten met betrekking tot de HCPPW: ten eerste werken we aan een ambitieus digitaliseringsproject dat als doel heeft alle leerplannen uit de collectie digitaal beschikbaar en doorzoekbaar te maken.

Daarnaast zal de collectie in het academiejaar 2020 – 2021 gebruikt worden om het inzetten van beeldend materiaal in het Belgisch onderwijs tussen 1850 en 1940 te onderzoeken. Die studie sluit aan op het project B-Magic, dat het gebruik van de optische lantaarn (toverlantaarn) in het Belgisch onderwijs analyseert.

Hoe meet je de impact van jullie werk?

Helaas is de impact niet altijd meetbaar. Sinds aanvragen uit de collectie via Limo gebeuren, krijgen we wel een beter zicht op het aantal keer dat specifieke werken geraadpleegd worden, zij het fysiek of als scan.

Zo hebben we ontdekt dat het aantal aanvragen de laatste jaren significant stijgt en dat de gebruikersgroep blijft groeien.

Hoe zou je de teamspirit omschrijven?

Als team hebben we een duidelijk doel voor ogen: we willen de collectie zo goed mogelijk ontsluiten en de gebruikers optimaal ondersteunen.

We zijn allemaal even enthousiast over nieuwe initiatieven en we durven breed te denken en te dromen, waardoor er telkens nieuwe ideeën ontstaan. Bovendien hebben we allemaal een voorliefde voor schoolboeken.

Welke achtergrond hebben de teamleden?

Het grootste deel van het team bestaat uit medewerkers van KU Leuven Bibliotheken, op Pieter Verstraete en Maria Leon na. Pieter is academisch verantwoordelijke van de collectie en heeft een grote inhoudelijke expertise. 

Maria Leon, die al het langst aan de HCPPW meewerkt, heeft jaren ervaring waardoor ze de collectie door en door kent. Ilse Neirinck is bibliothecaris van de faculteitsbibliotheek Psychologie en Pedagogische Wetenschappen en Veerle Tuerlinckx en Saskia Creten zijn bibliotheekmedewerkers.

Welke vaardigheden zijn cruciaal om in dit team te functioneren?

Creatief kunnen omspringen met problemen is een heel nuttige eigenschap in dit team, net zoals geduld en precisiewerk bij het scannen en het doorzoekbaar maken van documenten. Ook projectmatig kunnen werken, is absoluut noodzakelijk.

Daarnaast zijn een geschiedkundige interesse en een voorliefde voor (school)- boeken onmisbare eigenschappen. Het helpt ook om niet vies te zijn van een beetje stof.

Welke voordelen (en risico’s) heeft het werken in teamverband aan de historische collectie?

Het is een groot voordeel om samen te kunnen brainstormen en zo oplossingen te vinden voor praktische problemen of, wanneer het tegenzit, even samen te kunnen vloeken voor we weer verdergaan.