Een verbetering van de bibliotheekbelangen op alle niveaus

De International Federation of Library Associations (IFLA) heeft de Sustainable Development Goals (SDG’s) centraal gesteld in haar belangenbehartiging. Het engagement van IFLA startte in 2012, toen de Rio+20-top de wereldleiders bijeenbracht rond duurzame ontwikkeling. Door samen te werken met VN-functionarissen, regeringen en een breed scala aan ngo’s die bibliotheken en andere instellingen vertegenwoordigen, is IFLA na drie jaar pleiten in haar opzet geslaagd: de erkenning dat toegang tot informatie een essentiële motor van ontwikkeling is. Toen de discussies in 2015 afgerond werden met de publicatie van de VN-Agenda 2030, waren we zeer verheugd over wat de regeringen met ons afgesproken hadden. Ze gingen niet alleen een specifieke doelstelling voor toegang tot informatie opnemen, maar er ook naar verwijzen in de 17 SDG’s die de agenda bevatte.

Dankzij deze essentiële officiële erkenning kon IFLA zich richten op implementatie. Daarnaast bleef IFLA ervoor zorgen dat het cruciale belang van toegang tot informatie erkend werd op de hoogste niveaus en dat de verschillende regeringen hun beloften waar zouden maken door bibliotheken te ondersteunen.

In dit artikel onderzoeken we wat IFLA gedaan heeft om dat mogelijk te maken. Eerst kijken we naar de reden waarom SDG’s zoveel potentieel bieden voor bibliotheken op het gebied van engagement.

Vervolgens kijken we naar het werk op respectievelijk mondiaal en nationaal niveau, waarna enkele actiepunten voor bibliotheken en verenigingen in Vlaanderen, België en daarbuiten voorgesteld worden.

Waarom SDG’s?

Het valt niet te ontkennen dat de SDG’s omvangrijk zijn, wat ervoor kan zorgen dat ze een vreemde keuze lijken als aandachtsgebied. Er is namelijk al veel werk verricht door de Verenigde Naties (VN) en haar verschillende agentschappen dat relevanter lijkt te zijn voor bibliotheken.

IFLA werkt bijvoorbeeld zelf al nauw samen met Unesco en de World Intellectual Property Organization (WIPO). Beide bespreken en onderzoeken ze kwesties, produceren begeleiding en nemen beslissingen die expliciet gericht zijn op de bezorgdheden van bibliotheken.

Om echter ten volle te beseffen wat bibliotheken bijdragen, is het niet mogelijk om maar op één gebied te focussen zoals intellectueel eigendom, onderwijs, wetenschap of cultuur. In plaats daarvan moeten we naar het volledige scala van beleidsterreinen kijken.

Dat kan belangenbehartiging echter bemoeilijken, omdat geen enkel ministerie alles kan overzien wat onze instellingen doen. Dat is de reden waarom de SDG’s zo krachtig zijn.

Naast hun politieke belang, dat overeengekomen is door de staatshoofden en regeringsleiders van alle lidstaten van de Verenigde Naties, zorgen SDG’s ervoor dat alle beleidsterreinen waar actie nodig is, bereikt worden.

Zo kan een sterkere, eerlijkere en duurzamere groei bevorderd worden en bieden de SDG’s een kader om de volledige omvang van wat bibliotheken doen uit te leggen. De VN en haar agentschappen en vertegenwoordigers over de hele wereld focussen sterk op het waarmaken van de SDG’s.

Toch hebben ook veel nationale of regionale overheidsorganisaties, niet het minst de Europese Unie, zich erop toegelegd om de SDG’s te vervullen. In staat zijn te praten over de manier waarop bibliotheken nuttig zijn voor hen, kan daarom helpen nieuwe verbindingen te maken en nieuwe kansen tot samenwerking te creëren.

Rond de SDG’s is een groep besluitvormers en belanghebbenden ontstaan die de noodzaak van dit bredere perspectief begrijpt. Deze groep kan inzien wat de waarde is van het brede scala aan effecten dat bibliotheken hebben.

Zelfs waar besluitvormers zich er minder van bewust zijn – of waar de Verenigde Naties geen grote prioriteit vertegenwoordigen – bieden de SDG’s niettemin een kader om over bibliotheken te praten in een taal die regeringen en anderen zullen begrijpen.

Dat alles helpt om het doel te bereiken, niet alleen van SDGbelangenbehartiging, maar zelfs van elke bibliotheekbehartiging, om ervoor te zorgen dat onze sector de erkenning en ondersteuning krijgt (zowel juridisch als financieel) die nodig is om onze missies te vervullen.

Internationale samenwerking

Enerzijds is IFLA direct betrokken op mondiaal niveau om pleidooien te houden voor bibliotheken. Anderzijds bieden we ondersteuning voor onze leden zodat ze hetzelfde kunnen doen.

Op het vlak van internationale activiteiten draagt IFLA, als geaccrediteerd waarnemer bij de VN, bij aan consultaties en verklaringen van het maatschappelijk middenveld. Op die manier zorgt IFLA ervoor dat de rol van bibliotheken erkend wordt.

We werken ook rechtstreeks samen met het VN-secretariaat zodat ze in hun eigen onderzoek en verklaringen gebruik kunnen maken van bibliotheekvoorbeelden. Verder is het bevorderen van bibliotheekdoeleinden, zoals open access, een essentieel middel om vooruitgang te boeken. 

Daarnaast neemt IFLA jaarlijks deel aan het belangrijkste SDG-gerichte evenement van het jaar: het High-level Political Forum. Dat evenement zorgt ervoor, met behulp van side-events en verklaringen, dat besluitvormers zich bewust zijn van de bijdragen die bibliotheken kunnen leveren.

Naast het werk dat gericht is op regeringen en op de VN, bieden de SDG’s een krachtig middel om partnerschappen op te bouwen met andere organisaties, niet in de laatste plaats met grote culturele netwerken en organisaties die lokale overheden vertegenwoordigen.

Die organisaties zijn vaak de belangrijkste besluitvormers als het gaat om bibliotheekfinanciering. IFLA is ook een van de oprichters van de Culture 2030 Goal Coalition; ze hebben een verklaring opgesteld over cultuur, COVID-19 en de SDG’s.

Die verklaring kreeg de steun van de voorzitter van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Bovenstaand werk vullen we aan met onderzoek. De kern hiervan is het Development and Access to Information (DA2I) Report.

Deze tweejaarlijkse publicatie heeft drie doelen: eerst en vooral wordt de voortgang over de hele wereld gevolgd. Daarbij worden verschillende pijlers geboden voor toegang tot informatie (connectiviteit, gelijkheid, vaardigheden en rechten).

Ten tweede benadrukken we hoe bibliotheken helpen om de SDG’s te verwezenlijken. Ten derde benadrukken we de perspectieven van externe experts over het belang van informatie samenbrengen.

Dat werk helpt ons om samen te werken met de VN en andere belanghebbenden om de noodzaak aan te tonen van een coherent beleid inzake toegang tot informatie, waarbij bibliotheken centraal staan. We hebben onlangs het DA21-rapport aangevuld met een aantal tools die gegevens verkennen gemakkelijker maken.

Het is een set dashboards waarmee je de prestaties van een land per pijler kunt bekijken, evenals country sheets die deze informatie samenbrengen met die van de IFLA Library Map of the World. Ook voor België bestaat een country sheet.

IFLA voert natuurlijk ook onderzoek uit en publiceert rapporten over een breed scala aan kwesties met betrekking tot de SDG’s, die ons werk met de VN en haar agentschappen helpen ondersteunen. Deze zijn beschikbaar op onze publicatiepagina over de SDG’s.

Ondersteuning nationale betrokkenheid

Parallel met ons werk op mondiaal niveau zet IFLA zich in voor de samenwerking met bibliotheken en bibliotheekverenigingen op nationaal niveau. Op die manier kunnen ze via SDG’s hun eigen belangenbehartiging versterken.

Zoals hierboven benadrukt werd, bieden de doelstellingen een uitstekend kader – expliciet of eenvoudigweg als gedachtegoed – om in contact te komen met besluitvormers, en ervoor te zorgen dat ze begrijpen wat bibliotheken bijdragen.

Dat is essentieel als we op hun steun moeten rekenen voor investeringen in onze instellingen. IFLA lanceerde, op basis van de in september 2015 overeengekomen SDG’s, het International Advocacy Program (IAP).

We gebruikten een train-de-trainer-aanpak wat concreet betekent dat we begonnen met een workshop voor vijftien mensen uit alle wereldregio’s. Zij gaven vervolgens op hun beurt workshops in hun eigen regio.

In totaal hebben we training gegeven aan vertegenwoordigers uit zeventig landen, waaronder trainingen over het leren over de SDG’s zelf en belangenbehartiging bij overheden

De deelnemers kregen de opdracht om niet alleen informatie over de SDG’s onder bibliotheken en gebruikers te verspreiden, maar ook om in contact te komen met overheden om ervoor te zorgen dat ze erkennen wat bibliotheken bijdragen.

In het bijzonder hebben we bibliotheken aangemoedigd om deel te nemen aan nationale ontwikkelingsplannen die regeringen moeten voorbereiden als onderdeel van hun inzet om de SDG’s te realiseren.

Met honderden workshops, tienduizenden bibliothecarissen en bibliotheekgebruikers die leerden over de SDG’s en honderden bijeenkomsten met overheden, kunnen we besluiten dat we een enorme inzet zagen bij de deelnemers.

Die inzet uit zich in het feit dat we zagen dat bibliotheken geïntegreerd werden in een aantal nationale plannen, evenals referenties in de Voluntary National Reviews die regeringen om de vier jaar bij de VN uitvoeren.

Dat kan nuttige referenties opleveren voor bibliotheken tijdens hun belangenbehartiging. Daarnaast toont het aan dat het belang van bibliotheken in het algehele succes van de SDG’s geaccepteerd wordt.

Om dit engagement te ondersteunen, zijn de onderzoekswerkzaamheden van IFLA – zowel het Development and Access to Information Report en het ondersteunende materiaal, als aanvullende onderzoeken – allemaal ontworpen om referenties te leveren die je kunnen helpen bij je belangenbehartiging.

We moedigen je aan om een kijkje te nemen en gebruik te maken van de argumenten en bewijzen die zij leveren om je bij je werk te ondersteunen. Een van de belangrijkste tools die IFLA haar leden biedt, is de Library Map of the World.

De kaart begon als een belangrijke bron van de belangrijkste bibliotheekgegevens van over de hele wereld. Meer dan 130 landen verschaften al informatie over het aantal verschillende soorten bibliotheken, hun personeel en gebruik.

Hierdoor kon IFLA beginnen met het uitvoeren van analyses die de correlatie aantonen tussen de kracht van bibliotheekvelden en belangrijke SDG-gerelateerde kwesties zoals vaardigheden, gelijkheid, gendergelijkheid, onderzoek en sociale cohesie.

De Library Map of the World is echter ook een plek om SDG-verhalen te lezen: onze verzameling geëvalueerde voorbeelden van hoe verschillende soorten bibliotheken, over de hele wereld, concrete resultaten opleveren voor de Agenda 2030.

Nogmaals, dit kan zowel een geweldige manier zijn om het werk dat je doet onder de aandacht te brengen, als een bron van referenties voor je belangenbehartiging. 

Ten slotte hebben we ook een vaardighedenraster opgesteld om bibliotheken en verenigingen te helpen hun sterke punten op het gebied van belangenbehartiging rond de SDG’s te begrijpen. Ze kunnen zich hier ook op baseren om te beslissen waarop ze zich vervolgens willen focussen.

Actiepunten

Zoals benadrukt hangt het succes van IFLA’s werk rond de SDG’s af van de samenwerking met bibliotheken en bibliotheekverenigingen. Het bereiken van ons doel – erkenning en ondersteuning van bibliotheken – hangt voornamelijk af van de beslissingen die op nationaal en lokaal niveau genomen worden.

Het zijn onvermijdelijk de IFLA-leden die daarin het voortouw moeten nemen. Er zijn een aantal manieren waarop bibliotheken in België dit kunnen bereiken. Allereerst is het belangrijk om het nodige onderzoek te doen om erachter te komen wie verantwoordelijk is voor het werk rond SDG’s, zowel bij de regering als bij de parlementen.

Mogelijk is er een raad van belanghebbenden of een andere groep die geïnteresseerde actoren samenbrengt. In een aantal landen zijn bibliotheken al vertegenwoordigd.

Ten tweede: zorg ervoor dat je over het bewijs beschikt dat je nodig hebt om mensen binnen de overheid te laten begrijpen welke bijdrage bibliotheken kunnen leveren.

De verhalen die in dit nummer en andere nummers aan bod komen, zijn al goede voorbeelden. IFLA zou verhalen uit België van harte welkom heten op de Library Map of the World.

Het is de moeite waard, aangezien gepubliceerde verhalen natuurlijk kunnen helpen om links naar de SDG’s te onderstrepen wanneer dit belangrijk is (bijvoorbeeld bij sommige investeringsboden), evenals in belangenbehartiging die niet rechtstreeks verband houdt met de SDG’s.

Ten derde: kijk uit naar de volgende Voluntary National Review in België. De laatste editie vond plaats in 2017, waar er helaas niet verwezen werd naar de rol van bibliotheken. Hopelijk kan de volgende editie, mogelijk in 2021, een kans bieden om te zorgen voor sterke referenties naar onze sector.

Denk ten slotte na over hoe de structuur die de SDG’s bieden, kan helpen binnen bibliotheken, als een manier om reflectie over je bijdragen aan de samenleving te organiseren.

De Agenda 2030 is expliciet niet alleen van toepassing op regeringen, maar op alle actoren, en er zijn al goede voorbeelden, zoals bijvoorbeeld uit Australië, van hoe zij ons veld kunnen helpen bij het plannen van de toekomst. Succes!