Op 1 augustus gaat Michel Vermote met pensioen. Michel staat synoniem voor Archiefbank Vlaanderen, dé referentiedatabank voor gegevens over private archieven en collecties die geregistreerd en beschikbaar gesteld worden.
Hij stond in het begin van deze eeuw mee aan de wieg van deze databank die in het Archiefdecreet van 2002 door de Vlaamse overheid toevertrouwd werd aan vier ‘onthaalinstellingen’, met name het KADOC - KU Leuven (Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving), het Amsab-ISG (Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis), het ADVN (Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme) en Liberas (het voormalige Liberaal Archief).
Als coördinator ontwikkelde Michel, samen met zijn team, Archiefbank Vlaanderen van louter een databank tot een landelijk erkende organisatie met expertise omtrent privaat archivalisch erfgoed. We zouden bijna vergeten dat Michel al een indrukwekkende loopbaan als archivaris en onderzoeker achter de rug had voordat hij coördinator werd van Archiefbank Vlaanderen.
Aangespoelde kustvlaming Michel werd op op 22 maart 1957 in Oostende geboren en groeide op in Nieuwpoort, in een zeer sportief milieu. Hij bracht menig uur door bij de socialistische zwemvereniging de Vrije Zwemmers. Hij leerde er niet enkel om mensen uit het water te redden, maar ook zijn vrouw Rita Calcoen sloeg hij er spreekwoordelijk aan de haak.
Begin jaren zeventig ging Michel Geschiedenis studeren aan de toenmalige Rijksuniversiteit in Gent. Gezien zijn ‘rode’ achtergrond was het dan ook niet verrassend dat hij als thesisonderwerp Stakingen te Gent en kanaalzone 1936-1940 koos.
Na even les te hebben gegeven aan het Koninklijk Atheneum van Brugge en van Maldegem, werd hij in 1982 door Wouter Steenhaut en Herman Balthazar terug naar Gent gehaald om mee gestalte te geven aan het Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging (AMSAB), later het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis (Amsab-ISG).
Hij zorgde er mee voor dat de organisatie kon uitgroeien tot de grote erfgoedinstelling die het nu is. De connectie met ‘zijn’ West-Vlaanderen zou hij echter nooit verliezen. De sociale geschiedenis van de kustprovincie, in het bijzonder van de vissers, bleef hem boeien, met publicaties zoals over zijn schitterend onderzoek over ‘De Rode Vloot’, de ‘Oostendsche Reederij’ die in de twintigste eeuw door socialisten opgericht werd, als resultaat.
Erfgoedredder Het terugvinden in Moskou in 1992 en repatriëren van door de Duitsers gestolen archieven, samen met de toenmalige AMSAB-directeur Wouter Steenhaut, is zonder enige twijfel zijn grootste huzarenstuk. Tien jaar lang spande hij zich in om een aantal belangrijke collecties terug in Belgische archiefinstellingen te krijgen.
Het belang van de terugkeer van deze bijzonder waardevolle archieven mag zeker niet onderschat worden. Michel engageerde zich in verder onderzoek naar de archiefpolitiek tijdens de Tweede Wereldoorlog, wat resulteerde in bijdragen aan conferenties en publicaties.
Daarnaast is de zoektocht en vondst van de unieke notulenboeken van het partijbureau van de Belgische Werkliedenpartij (BWP) een ander exploot dat bewijst hoe Michel zich kon vastbijten in een speurtocht naar schijnbaar verloren archiefstukken. De archiefproblematiek in het algemeen heeft hem altijd geboeid.
Al vroeg merkte hij een nood aan meer archiefkennis op. In 1988- 1989 volgde hij – voordat hij in 1989 hoofd werd van het nieuw gevormde departement Archief van het AMSAB – als vrij student de hoofdvakken Archivistiek van de toen nog jonge opleiding Archivistiek en Hedendaags Documentbeheer aan de VUB. Vanaf 2000 stelde hij zijn eigen rijke ervaring als docent ter beschikking van archiefmedewerkers in opleiding, via de Bibliotheekschool van het VSPW in Gent.
Nadat hij twee jaar later het Amsab-ISG ruilde voor Archiefbank Vlaanderen, werd hij ook lid van de Beoordelingscommissie archieven, bewaarbibliotheken en documentatiecentra (2003-2008) en van de Beoordelingscommissie cultureel erfgoedprojecten (2008-2010) van het Agentschap Kunsten en Erfgoed, beide van het Vlaams ministerie van Cultuur.
Hij was ook lid van het Wetenschappelijk Comité van het AMVB, het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel (2006- 2010), en van de sectie Archief en Hedendaags Documentbeheer (AHD) van de VVBAD. Van de werkgroep Privaatrechtelijk Archief (WPA) van de VVBAD hanteerde hij de voorzittershamer van 2013 tot dit voorjaar. Michel is ook lid van de algemene vergadering en raad van bestuur van PACKED vzw (sinds 2014, nu bekend onder de naam meemoo) en tapis plein vzw (sinds 2016) (ondertussen bekend als Werkplaats immaterieel erfgoed, n.v.d.r.).
Zwemmen doet Michel nog in het winterseizoen, al heeft de fiets zeker in de zomermaanden het sportieve voortouw genomen. Sinds zijn tijd als redder is hij eerder een speurder geworden. Er valt altijd nog wat te ontdekken en we weten dat die microbe Michel nog lang bezighoudt: in samenwerking met onder meer Patricia Grimsted zet hij de speurtocht naar ‘gestolen’ archieven onverdroten verder.