Bibliotheken, archieven en musea maken steeds vaker hun collecties van manuscripten, schilderijen, 3D-objecten, bladmuziek, kranten en kaarten online beschikbaar. Als ze daarvoor allemaal hun eigen systemen en raadplegingsplatformen gebruiken, blijven de beelden van die collecties echter opgesloten in silo’s: ze zitten dan vast in één toepassing en kunnen niet uitgewisseld worden met andere toepassingen.

Raamwerk

Om dat te voorkomen heeft een internationale gemeenschap van erfgoedinstellingen, musea en softwarebedrijven het initiatief genomen om een raamwerk te ontwikkelen voor de uitwisseling van dergelijke beelden.

Door de specificaties van het IIIF-raamwerk te implementeren kunnen bibliotheken, archieven en musea niet alleen hun beelden online ter beschikking stellen, maar ook details van beelden en metadata raadpleegbaar maken, en annotaties en hergebruik mogelijk maken. 

Als ze een beeldenserver inzetten die compatibel is met IIIF, dan kan de gebruiker inzoomen op een beeld en de grootte, kwaliteit of rotatie ervan wijzigen. Bovendien kunnen beelden uit verschillende IIIF-compatibele beeldenservers met elkaar vergeleken worden en over verschillende raadplegingen heen geannoteerd worden.

Onderzoekers van manuscripten kunnen zo bv. uit boeken gescheurde stukken perkament die verspreid geraakt zijn over verschillende collecties virtueel weer samenstellen. Het project MMMONK van o.a. de Openbare Bibliotheek Brugge en de Universiteitsbibliotheek Gent wil met behulp van IIIF 734 gedigitaliseerde middeleeuwse manuscripten uit verschillende collecties in een virtuele bibliotheek samenbrengen.

Application programming interfaces (API'S)

Het volledige IIIF-raamwerk bestaat uit vier API’s, waarvan de twee belangrijkste de Image API en de Presentation API zijn. De Image API maakt het mogelijk om verschillende vormen van een beeld op te vragen via een URL (webadres), op beelden in te zoomen en te selecteren in welke grootte je het beeld wilt zien of welk deel daarvan.

Daarbij worden geen nieuwe beeldbestanden aangemaakt, maar in realtime acties uitgevoerd op hetzelfde beeld. De Presentation API zorgt ervoor dat een erfgoedobject op een correcte manier getoond wordt op een scherm, en dat het voorzien is van de nodige metadata om het object te identificeren en de copyrightstatus te kennen.

Dat gebeurt door middel van een zogenaamd manifest, een gestructureerd tekstbestand in JSON-formaat dat verwijst naar een beeld in de Image API. In zo’n manifest kan ook de structuur van complexe objecten opgenomen worden.

 Dat maakt het mogelijk om de gedigitaliseerde pagina’s van een boek in de juiste volgorde weer te geven. De metadata in het manifest stellen verder de gebruiker in staat om doorheen een boek te navigeren zonder daarbij uit het oog te verliezen op welke pagina hij zich bevindt.

Met de Presentation API kunnen beelden ook verrijkt worden met annotaties. Meer informatie over de twee overige API’s, nl. de Content Search API en de Authentication API, is te vinden op https://iiif.io/technical-details/.

De Belgische IIIF-gemeenschap

Voor de verdere ontwikkeling van het raamwerk zijn thematische en lokale community’s belangrijk. Deze laatste zorgen ervoor dat IIIF in een land ingang krijgt als standaardinstrument, en ze bepalen mee de agenda van verdere ontwikkelingen. 

Er is nog geen IIIF-groep in België en ook het IIIF-consortium heeft nog geen Belgische of Vlaamse instellingen als lid. Er zijn al wel meerdere IIIFgebruikers, o.a. de UGent, LIBIS en het AfricaMuseum. Diverse andere instellingen bereiden IIIF-projecten voor, o.a. het VIAA, de Vlaamse Kunstcollectie en de Koninklijke Bibliotheek.

Bibliotheken, archieven of documentatiecentra

IIIF is zinvol voor bibliotheken, archieven of documentatiecentra die beelden van hun collecties online willen uitwisselen met anderen, via storytelling verbanden willen leggen met verwante collecties, of crowdsourcingacties willen opzetten. De IIIF-community heeft al heel wat opensourcesoftware ontwikkeld, die mogelijk ook nuttig is voor de werking van jouw instelling.

Check hiervoor de website https://github.com/IIIF/awesome-iiif, en volg de ontwikkelingen rond deze opkomende afbeeldingenstandaard.