Pulse Transitienetwerk gelooft dat cultuur een motor kan zijn voor de transitie naar een sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving. Het verbindt een 1000-tal organisaties en individuen uit de cultuur-, jeugd en mediasector die experimenteren met duurzame alternatieven voor ons huidige samenlevingsmodel. Pulse verbindt, informeert en sensibiliseert via experimenten, kennisuitwisseling en verbeelding. Op die manier bouwt het netwerk mee aan een sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving.

Wanneer werd Pulse Transitienetwerk opgericht? 

Pulse is een netwerk dat van onderuit gegroeid is. Het is opgericht in 2010 door verschillende spelers in de Vlaamse cultuursector die al langere tijd werkten rond duurzaamheid in kunst en cultuur. Dit netwerk kwam tegemoet aan de oproep van Vlaams minister van Cultuur, Joke Schauvliege, om met de kunst-, erfgoed- en sociaal-culturele sectoren een rol te spelen in het beantwoorden van de ecologische uitdagingen. De minister formuleerde deze doelstelling in haar beleidsnota Cultuur 2009-2014.

In een visietekst gaf het Atelier Eco-cultuur, dat deel uitmaakt van het Cultuurforum, in 2010 een antwoord op deze oproep. Het Atelier Eco-cultuur kende deelnemers uit verschillende hoeken (BAM, Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, Kaaitheater, VTi, Natuurpunt, Rosas, Netwerk Vlaanderen, Vredeseilanden en KHLeuven). De reflectie- en actiedag Van denken naar doen (Leuven november 2011) bracht heel wat mensen bij elkaar die willen werken rond de thema’s cultuur, ecologie en transitie. Die positieve energie werd gebruikt om het Transitienetwerk Cultuur te verankeren. In februari 2013 ging het Transitienetwerk Cultuur officieel van start. Vanaf 2017 gaat Pulse niet alleen met Cultuur aan de slag om te werken aan de transitie naar een rechtvaardige en duurzame samenleving, maar ook met Jeugd en Media. Sinds maart 2018 is Pulse Transitienetwerk een zelfstandige vzw.

Wat is jullie opdracht en hoe vullen jullie die in?

De sectoren van cultuur, jeugd en media hebben een enorm potentieel om een bijdrage te leveren aan de transitie naar een sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving. De verbeelding, de gedeelde horizon en het gemeenschappelijk waardenkader van deze sectoren geeft betekenis aan ons individuele handelen en systemische onderbouw van onze samenleving. Verbeelding helpt burgers om te gaan met de groeiende complexiteit en onzekerheid in onze samenleving en laat mensen nadenken over de toekomst, in dialoog met hun medemensen. Mensen betrekken bij het denkwerk over hoe we willen samenleven, hoe we ons willen verhouden tot onze omgeving en dat denkwerk vertalen in concrete acties, is een opdracht waarin ons netwerk een essentiële rol speelt.

Dat doen we door drie figuurlijke ruimtes te creëren tijdens de ontmoetingsmomenten van het netwerk, namelijk verbeelden, leren en in dialoog gaan. Onze offline ontmoetingsmomenten zijn een jaarlijkse inspiratiedag, praktijksafari’s en regionale fora waar we telkens inspireren, leren en reflecteren. Online delen we good practices uit de sector op de pagina ‘Inspiratie’ van de Pulse-website en sociale media. Wil je concreet aan de slag? Dan vind je tools bij ‘Aan de slag’. Tot slot versnellen we de transitie door mensen een-op-een met elkaar in contact te brengen. We krijgen heel wat duurzaamheidsvragen binnen waar iemand uit het netwerk een antwoord op kan formuleren en zo brengen we mensen met elkaar in contact.

Wat hebben jullie al kunnen verwezenlijken? 

We hebben enkele zeer concrete verwezenlijkingen tot stand gebracht, enkele voorbeelden hiervan zijn: 

• Steeds meer mensen uit onze sectoren en daarbuiten weten ons te vinden met vragen over verduurzaming. Ook kunnen we steeds accurater hun vraag aan een expert in het netwerk koppelen. 
• In samenwerking met het VAF, Stepp en Pearle* hebben we vanuit Vlaanderen de ecodesign-richtlijn van Europa voor licht opgevolgd en zijn we erin geslaagd om die te laten aanpassen zodat er rekening gehouden wordt met de artistieke waarde van licht. Hiervoor brachten we professionals uit de media en kunsten samen.
• Samen met het Fonds Culturele Infrastructuur (FoCI) maken we een dwarsdoorsnede van de jeugdsector op vlak van energie-efficiëntie door middel van energieaudits. Dit doen we om de drempel te verlagen voor aanvragen van subsidies, maar ook om tips te kunnen geven die meteen werken.
• Elk jaar organiseren we minstens acht praktijksafari’s waarbij we achter het muurtje gaan kijken. 
• Elk jaar organiseren we een trefdag en fora waarop mensen worden bijeengebracht en verbonden, waar samenwerkingen ontstaan en uitgewisseld worden.
• Communicatie is cruciaal in een dergelijk netwerk. Door goede praktijken te delen, inspireren we anderen of zetten we samenwerkingen in de spotlight.
• Verschillende projecten die een structureel antwoord geven op een veelgestelde vraag zoals Sustatool.
• Crossovers en samenwerkingen over sectorgrenzen heen.

Welke ambities willen jullie graag nog verwezenlijken? 

De ultieme ambitie is dat de sectoren zelf zo verduurzaamd zijn dat Pulse zichzelf overbodig gemaakt heeft in de huidige vorm. Daarnaast is er in Europa een steeds grotere vraag naar een dergelijk transitienetwerk als Pulse. We hebben dan ook de ambitie om hier binnenkort werk van te maken. Tot slot hopen we steeds meer organisaties te bereiken en in gang te zetten om de transitie naar duurzaamheid te maken.

Hoe meet je de impact van jullie werk? 

De grootste verwezenlijkingen van het netwerk zijn de uitwisseling, verbindingen, verbeelden van oplossingen en experimenten die moeilijk te meten zijn. Ondanks dat is de impact van het Pulse-netwerk zeer duidelijk. Op organisatieniveau bv. zie je verschillende acties gebeuren die de verduurzaming in gang zetten, samenwerkingen die opgebouwd worden en de jeugdsector die intekent op FoCI-subsidies.

Welke tendensen merken jullie op?

Een eerste tendens is dat er steeds meer organisaties en sectoren zijn die de handen uit de mouwen willen steken. Zij zijn zich zeer bewust van de urgentie op vlak van klimaat en ecologie, maar duurzaamheid zit evengoed in goede werkomstandigheden en faire financiering. De tweede is dat het middenveld en onze sectoren onder druk staan en hun bijdrage in vraag gesteld wordt. Wij zijn er net van overtuigd dat zij een cruciale bijdrage leveren aan een gedragsverandering en het herdenken van ons samenlevingsmodel. Dat zijn zaken die nodig zijn om de nabije toekomst leefbaar te houden voor iedereen.

Wat kunnen jullie de BAD-sector nog bijbrengen? 

Op dit moment werkt Pulse vooral bovenlokaal. Hoe graag we ook zouden willen werken met heel de BAD-sector, daarvoor hebben we niet de mankracht of de expertise. We werken wel steeds nauwer samen met partners die de connectie met de sector hebben zoals VVBAD, Faro, Cultuurconnect en de administratie van het Departement Cultuur, Jeugd en Media. Zo hopen we in de toekomst toch een brug te slaan. De BAD-sector is welkom op onze praktijksafari’s en hier en daar maken we contact op de trefdag of het forum. We kunnen hier dus niet bijzonder sterk op inzetten, al zoeken we graag mee naar hoe de BAD-sector in de toekomst ondersteund kan worden op het vlak van duurzaamheidsvraagstukken.

En andersom, wat kunnen jullie nog leren van de BAD-sector?

Pulse gelooft dat de culturele organisaties de sleutel hebben om - zonder te polariseren - een gedragsverandering in gang te zetten, mensen een perspectief te bieden en de mogelijkheid te geven om een andere toekomst te verbeelden. Die kracht inzetten om de weg te openen naar een sociaal-rechtvaardige, duurzame samenleving is een changemaker.