Als bibliotheekmedewerker gebeurt het niet zelden dat mensen hun mening delen over een boek dat ze hebben gelezen. “Wie in een bib werkt, zal wel graag over boeken praten,” hoor ik hen denken. Gelukkig is dat bij mij ook het geval. Ik vraag me af of ze hetzelfde ook bij andere beroepsgroepen doen. Praten ze bij de bakker over een brood dat ze gegeten hebben? In de kledingzaak over een broek die ze ooit hebben gehad? Ik stel deze vraag nooit om niet de indruk te wekken dat ik liever niet over boeken praat. De vraag die ik wel altijd stel is deze: “Waarover gaat het boek?”

Het is wellicht de meest evidente vraag die je iemand kunt stellen als het over een boek gaat. Toch valt het mij op hoezeer die vraag de lezers in verwarring brengt. Het is een heel algemene vraag die meteen doorstoot naar de zuivere essentie van het verhaal. In tegenstelling tot “Hoe heet het hoofdpersonage?” zijn er meerdere antwoorden mogelijk die echter telkens min of meer naar hetzelfde kerngegeven van het verhaal moeten verwijzen. Ik nodig iedereen uit om de vraag te stellen en te aanschouwen hoe je de radertjes van het denken in de ogen van je gesprekspartner schurend en piepend in beweging ziet komen. Zelden komt er een pasklaar antwoord. Hortend en stotend komen er verschillende antwoorden die telkens een verbetering van het voorgaande horen te zijn. “Het verhaal gaat over een man die wakker wordt en merkt dat hij in een kever is veranderd. Of nee, het gaat eigenlijk over eenzaamheid. Of nee, het gaat meer over niet begrepen worden door je omgeving. Of nee, het gaat meer over hoe je je eigen lot nauwelijks onder controle hebt, hoe hard je ook probeert. Pffff, eigenlijk gaat het over vanalles.”

Wat ook opvalt is dat leeservaring ogenschijnlijk geen rol speelt als het gaat om het doordringen tot de kern van een verhaal. De meest ervaren lezer struikelt vaak nog pijnlijker dan de doorsnee vakantielezer. De kernboodschap van een boek lijkt zich graag te verstoppen in het kluwen van denksporen. Vraag een kind waarover het boek gaat dat het gelezen heeft en de kans is groot dat hetj in één poging de nagel op de kop slaat. Uiteraard zijn die verhalen een stuk eenvoudiger, maar toch lijkt een onbevangen blik handig te zijn om de essentie van een verhaal te vatten. Ik laat voortaan het innerlijke kind in mij, of wat ervan overblijft, ongestoord over mijn schouder meelezen.