Publieke ontmoetingsplaats
Sinds januari 2019 zie je vanuit het vernieuwde station van Tilburg de reeds populaire LocHal staan. In 1932 werd het industriecomplex opgericht als werkplaats waar locomotieven en wagons werden gemaakt en gerepareerd. Het gebouw is een architecturale parel voor een industrieel complex van haar leeftijd. Er werd namelijk sterk geïnvesteerd in duurzame en kwaliteitsvolle materialen, in combinatie met veel staal- en glaswerk. De vele ruimtes waren groot, open en luchtig, waardoor het imposante hallen zijn met veel licht. Het was een bedrijvig terrein dat werk bood aan honderden mensen tot de sluiting van de hallen in 2009. Na het opdoeken van het bekende bedrijfsterrein werd er door het stadsbestuur druk gezocht naar een herbestemming van de site, dat in het collectief geheugen van menig Tilburger gegrift staat.
De locomotiefhallen waren dus een belangrijk onderdeel van de stad. Om die reden was het hoofddoel van de herbestemming dan ook om de hallen terug te geven aan de Tilburgers. Vanuit de vele voorstellen werd uiteindelijk een herbestemming als kenniswerkplaats gekozen. Deze grote en open werkplaats moest de nieuwe huiskamer worden van de stad, waar iedereen welkom is om te werken en te ontspannen, elkaar te ontmoeten en te ontdekken.
Verschillende partners
Een nieuwe inspirerende werkplaats voor iedereen, dat klinkt ons toch als muziek in de oren? Dit idee werd dan ook meteen gekoppeld aan de Bibliotheek Midden-Brabant (bibliotheken in regio Midden-Brabant). De bedoeling was om deze creatieve werkplaats, de LocHal, vorm te geven als nieuwe openbare bibliotheek in Tilburg. Het idee achter het gerenoveerde gebouw is dat het een inspirerende plek moest zijn waar kennen en kunnen laagdrempelig worden geconsumeerd, geproduceerd en gedeeld met zoveel mogelijk mensen. Om dit te realiseren werd ervoor gekozen om het bibliotheekgegeven te combineren met co-workingorganisatie Seats2Meet en kunstorganisaties Kunstloc Brabant en Brabant C.
Bibliotheek Midden-Brabant is met vijftien vestigingen de grootste culturele instelling in de regio. De bibliotheken staan voor een Bibliotheek Nieuwe Stijl, waarbij alle inwoners van Midden-Brabant de kans moeten krijgen om hun talenten te ontplooien en optimaal deel te nemen aan de maatschappij. Dit realiseren ze met vestigingen dicht bij de inwoners, een rijke papieren en digitale collectie, door werkplaatsen aan te bieden die proberen te voldoen aan de behoeftes van alle gebruikers en door een podium voor creativiteit mogelijk te maken.
Een samenwerking tussen de bibliotheek en verschillende culturele instellingen leek dan ook niet meer dan logisch. Er werd gekozen voor een intense samenwerking met Brabant C, een uniek fonds dat investeert in kunst en cultuur. Daarnaast was Kunstloc Brabant een onmisbare partner. Zij dragen immers kennismaking met allerlei kunsten, kunstbeleving en scholing hoog in het vaandel. Ten slotte werd een samenwerking opgestart met Seats2Meet, een organisatie die gespecialiseerd is in het inrichten en beheren van allerlei werk- en vergaderruimtes.
Aan ambitie in de samenwerking tussen de verschillende partners is er geen gebrek, stelt LocHal: “Als drie-eenheid spelen we in op behoeften van onze snel veranderende maatschappij en zetten we ons in voor talentontwikkeling, ondernemerschap, creativiteit en innovatie. Door gezamenlijke activiteiten en exposities te organiseren, werken we collectief aan het uitwisselen van kennis en kunde.” Deze intense samenwerking resulteert in een grote flexibele ruimte die van vroeg in de ochtend tot laat in de avond geopend is. Er is voor ieder wat wils: of je nu wil werken of studeren, wil bijleren of aanleren, wil ontdekken of ondervinden, het loopt er allemaal — letterlijk — door elkaar. Dit wordt bewerkstelligd door de unieke locatie, recht in een ader van de stad, gecombineerd met een sfeervolle en flexibele inrichting van de hallen. Daarnaast zetten de organisaties in op een bomvolle en heel uiteenlopende activiteitenagenda, afgestemd op vraag en aanbod van organisaties en burgers uit heel Tilburg. Het gebouw kun je eigenlijk vergelijken met een campus voor studenten: van brainfood tot ontspanning, het is er allemaal binnen handbereik.
Toonaangevend ontwerp
Het was een hele klus om het oude gebouw om te toveren tot de openbare bibliotheek van de toekomst. Verschillende ontwerpers van bedrijven Civic, Braaksma & Roos, Arup, Inside Outside en Mecanoo vormden desondanks de ruimte in slechts enkele jaren om tot wat de gebruikers vandaag kunnen beleven. Ze richtten de grote open ruimte van de hallen in als een overdekt plein dat plaatselijk verwarmd is. Ze maakten gebruik van de heldere gebouwstructuur om de verschillende functies en ruimtes te ordenen en een eigen look and feel te geven. Er werden nieuwe vloeren, trappen, liften, lokalen en een glazen zaal binnen en op de bestaande constructies aangelegd. Een gigantische tribune werd geplaatst in de grote hal. Samen met een leescafé op het gelijkvloers, geflankeerd door moderne boekenkasten, loungezones en kamers voor presentaties en workshops, werd de ruimte aantrekkelijk en praktisch onderverdeeld in zones. Verdere verdeling van de centrale hal, voor bijvoorbeeld evenementen, gebeurt met hulp van enorme gordijnen. Naarmate je de hal omhoog gaat ontdek je een hangende tuin, stilte- en flexplekken. Helemaal bovenaan vind je uiteindelijk een met glas afgewerkt balkon, het stadsbalkon genoemd, met een prachtig uitzicht over de omgeving.
Het concept van Bibliotheek Nieuwe Stijl, zowel in architectuur, inrichting alsook publiekswerking, blijkt alvast enorm aan te slaan. Zo won de LocHal reeds de publieksprijs Beste Gebouw van het Jaar 2019 van de organisatie van architecten BNA. Daarnaast is het gebouw ook een van de winnaars van de internationale The Plan Award en is het reeds genomineerd voor de Dutch Design Award. Ten slotte belandde de bibliotheek ook op de shortlist voor de verkiezing van The Public Library of the Year Award 2019.