Met een lasercutter de stad van je dromen bouwen: niet meteen een activiteit die je in een openbare bibliotheek verwacht. Toch gebeurt het in de Gentse Bibliotheek De Krook, in het kader van het stadsproject STEAM-Power. De bibliotheek wil immers niet alleen een plek zijn waar je naartoe gaat om te lenen, maar ook om te leven en te leren. En dat laatste hoeft niet alleen om boekenwijsheid te gaan.

De STEAM-vaardigheden — wetenschap, technologie, ingenieurswetenschappen, wiskunde en de kunsten — worden steeds belangrijker in onze maatschappij. Om te innoveren hebben we mensen nodig die ze beheersen en er over de verschillende disciplines heen creatief mee kunnen omgaan. Zeker voor kinderen en jongeren is het belangrijk dat ze die boot niet missen. Daarom startten verschillende partners van de stad Gent samen het project STEAM-Power op: Digipolis — de ICT-poot van de stad — het digitale inclusieprogramma Digitaal Talent@Gent, het OCMW, Bibliotheek De Krook, en de organisaties voor jongeren Nerdlab, de Creatieve STEM en JES.

Animatorcursus

Pieter Duysburgh van Digipolis coördineerde het project: “STEAM-Power omvat verschillende aspecten. Eerst werkten we een gespecialiseerde animatorcursus uit over STEAM-vaardigheden in het jeugdwerk. De deelnemers leerden daarin bv. niet alleen hoe je met een groep kinderen omgaat, maar ook hoe je creatief denken stimuleert en hoe je een vinylsnijder gebruikt. Dat deden we samen met JES, De Creatieve STEM en Nerdlab. De toeleiding van de deelnemers kwam deels uit deze drie organisaties. Ze hebben elk een eigen ledenprofiel. De deelnemers waren een mix van kwetsbare jongeren en echte nerds, om een cliché te gebruiken. ”

Robotjes programmeren

In de tweede plaats moeten kinderen en tieners ook in hun vrije tijd STEAM-vaardigheden kunnen ontwikkelen. Zo kwam de bibliotheek erbij als locatie. Pieter: “We probeerden verschillende formules uit. In de hoofdbibliotheek organiseerden we een aantal korte workshops, telkens over één concrete toepassing, bv. een lichtgevende wenskaart maken. Met het mobiele lab Maak de Stad — een bakfiets vol apparatuur — trokken we naar een aantal wijkbibliotheken. Kinderen ontwierpen en maakten op drie dagen tijd een stad. Eerst dachten ze creatief na over hoe hun ideale stad eruitziet. Daarna maakten ze met een lasercutter huisjes uit karton en zetten ze in elkaar. Ze leerden onder andere de robotjes programmeren die in hun stad rondreden. De meeste kinderen waren tien tot twaalf jaar oud. Een cruciale leeftijd om van die technieken te proeven, want dan kiezen ze ook welke richting ze in het secundair uit willen. Dan was er nog het Open Atelier, een fablab dat twee keer per maand werd ingericht in de hoofdbibliotheek. Wie de smaak te pakken had, kon hier zijn of haar eigen ideeën uitwerken en realiseren.”

Zeker in de wijkbibliotheken wilde STEAM-Power diverse groepen uit de maatschappij bereiken, ook de kinderen die minder gemakkelijk hun weg vinden naar zo’n project. Door samen te werken met de plaatselijke organisaties is dat ook gelukt. Pieter: “Voor die kinderen zijn er veel drempels. Bovendien heeft de bibliotheek het imago van een plaats waar je ernstig moet zijn en studeren. Het idee dat je daar ook technische vaardigheden kunt leren, is nieuw.”

Na het project

STEAM-Power startte in 2017 en werd twee jaar na elkaar gesubsidieerd door het Digital Belgian Skills Fund van de Federale Overheid. Daarnaast werd het mobiele lab het eerste jaar gefinancierd door Cultuurconnect. Het project werd eind 2018 afgesloten en de animatorcursus is on hold, maar niet alles is gedaan. Pieter: “De workshops gaan wel door, in de hoofdbibliotheek en de wijkbibliotheken, deels met dezelfde animatoren. Het project en de bibliotheek hebben immers heel wat doelstellingen gemeen: beide zetten in op kinderen en jongeren, digitale en STEAM-vaardigheden, kwetsbare groepen en wijkwerking.”

>    Meer info en een filmpje over het project op: https://stad.gent/samenleven-welzijn-gezondheid/welzijn/alle-gentenaars-digitaal/steam-power

Twee animatoren aan het woord
De jongeren die de animatoropleiding volgden, liepen stage tijdens de workshops, het Open Atelier en Maak de Stad. Zo brachten ze hun opleiding in de praktijk. Een aantal onder hen doet dat nu nog altijd, als vrijwilliger of op het werk.

Bunmi Faniyi studeerde Sociaal-Cultureel Werk. Door haar bachelorproef kwam ze bij STEAM-Power terecht. “Voor mijn proefschrift onderzocht ik hoe je kunsteducatie kunt opnemen in het STEM-actieplan van de overheid. Zo belandde ik bij de Creatieve STEM en Nerdlab, die me uitnodigden om de animatorcursus te volgen. Wat mij echt heeft geholpen om het onder de knie te krijgen, was Maak de Stad. Door aan de kinderen uit te leggen hoe ze iets moesten doen, begreep ik het zelf beter en kan ik het beter toepassen. Ook de kinderen zag je er echt in groeien.

Sinds kort werk ik als artistiek stadsmedewerker bij das Kunst. Daar willen ze dat ik STEAM toepas in mijn projecten. Ik zie nu veel nieuwe mogelijkheden om creatief te zijn. Ik ben heel blij dat ik dit gedaan heb, want het heeft me aangemoedigd om daarin verder te gaan.”

Leni Bekaert liep stage bij JES vzw en werkt er nog altijd als vrijwilliger. “Een van de medewerkers kwam enthousiast aanzetten met dit nieuwe project. Ik wist niets af van machines maar ik wilde het wel proberen. Ik heb een zestal Open Ateliers begeleid. Ook als beginner kun je al mooie dingen maken. We drukten bv. vaak foto’s op T-shirts met de steampress. De combinatie van de nerds met de andere vrijwilligers creëerde een heel toffe dynamiek. Er ging een hele nieuwe wereld open die we wilden doorgeven aan de bezoekers van de Open Ateliers. We hadden zelfs een anderstalige nieuwkomer uit een onthaalklas. Hij maakte de Taj Mahal na met de 3D-printer.”