Kenniscentrum voor gender en feminisme

META Nummer 2019/3

Kenniscentrum voor gender en feminisme

Geschreven door RoSa vzw
Gepubliceerd op 04.04.2019

RoSa documenteert, informeert en sensibiliseert over gender en feminisme. In Vlaanderen, maar ook daarbuiten. Zowel in de bibliotheek als online en via vormingen staat de vzw ten dienste van iedereen die meer wil weten over gender en feminisme.

RoSa wil als kenniscentrum het genderbewustzijn bevorderen en zo de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen in de samenleving helpen wegwerken. Genderbewustzijn bevorderen is een essentiële eerste stap in elke actie rond gelijke kansen. RoSa zorgt er mee voor dat dergelijke acties een vruchtbare bodem vinden bij alle betrokken actoren in Vlaanderen.

We onderzoeken en documenteren genderverhoudingen binnen een groter verhaal. Achterstellingsmechanismen op basis van gender bevinden zich vaak op een kruispunt met andere achterstellingsmechanismen, zoals seksuele oriëntatie, etniciteit, handicap of leeftijd. Ze zijn ingebed in historisch gegroeide sociale, beleidsmatige en culturele afspraken, gewoontes en gebruiken. RoSa heeft in haar werking aandacht voor die intersectionaliteit.

Informeren, documenteren, sensibiliseren

Het hart van de organisatie is een unieke bibliotheekwerking die informatie over gender, feminisme en gelijke kansen opspoort, verzamelt, ontsluit en toegankelijk maakt. RoSa bouwt een evenwichtige, relevante bibliotheekcollectie en ontsluit die aan de hand van de Vrouwenthesaurus en een online databank. Bezoekers krijgen professionele begeleiding en een actieve publiekswerking verbindt de collectie op een prikkelende manier aan de actualiteit.

RoSa ontsluit haar expertise online naar een breed publiek. Actuele tendensen, nieuwe wetenschappelijke inzichten en good practices, nationaal en internationaal, worden gedetecteerd en helder hertaald naar online redactionele bijdrages die via de website, nieuwsbrief en sociale media verspreid worden.

De rode draad doorheen de werking is een ruim en interactief vormingsaanbod, inspelend op actuele vragen en noden van het publiek. Via vormingen, workshops en screenings draagt RoSa haar kennis uit naar organisaties, instituten en burgers en sensibiliseert ze rond hete hangijzers. Er zijn vaste workshops, maatwerk en doelgerichte genderscreenings van organisaties. Ook individuele burgers kunnen bij RoSa terecht met infovragen. Studenten, journalisten en onderwijzend personeel kloppen bij ons aan. De RoSa-medewerkers nemen ook actief deel aan adviesgroepen, expertencommissies en studiedagen, en dragen zo bij tot een optimale kennisverspreiding.

Geschiedenis

RoSa vzw ontstond in 1977, één jaar nadat Renée Van Mechelen het idee had om een vrouwendocumentatiecentrum op te richten. De tweede feministische golf was nog niet voorbij. Informatie over en uit de eerste golf was grotendeels verloren, dat mocht zich niet herhalen. Renée en RoSa wilden de evoluties en realisaties van de tweede golf in kaart brengen, documenteren en bewaren voor volgende generaties. Bovendien namen universiteiten dankzij de tweede feministische golf voor het eerst Vrouwenstudies in hun curricula op. Het aantal onderzoeken en publicaties over en voor vrouwen en gender nam dus enorm toe, ook dat materiaal zou een plaats krijgen in de Rosa-bib.

RoSa was van bij de start pluralistisch georganiseerd en wilde een zo divers mogelijk publiek aantrekken. Ze fungeerde als brug tussen de drie pijlers van de vrouwenbeweging: vrouwenorganisaties binnen politieke partijen, socioculturele organisaties en overlegstructuren. Het aanbieden van stereotype-doorbrekend leermateriaal werd een van de voornaamste activiteiten. Relevante info uit Vlaanderen werd integraal bijgehouden, buitenlands materiaal werd gericht geselecteerd, met voorrang voor wetenschappelijke publicaties en vulgariserende werken, kranten, video’s, brochures, folders, affiches, foto’s en tijdschriften met relevante info over genderrollen en/of de vrouwenbeweging. Ook persoonlijke archieven van heel wat vrouwen uit binnen- en buitenlandse vrouwenorganisaties werden overgenomen. RoSa’s documentatiecentrum biedt dan ook ruim inzicht in de werking en evolutie van de vrouwenbeweging in binnen- en buitenland.

De transitie naar een echte uitleenbibliotheek verliep traag, o.a. door financiële beperkingen. In de jaren 1990 kon RoSa een doorstart maken en verder groeien, met dank aan Vlaamse middelen. RoSa-medewerkers begeleidden bezoekers intensief bij het consulteren van de bibliotheek- en archiefcollectie. Maar RoSa beantwoordde ook infovragen, stelde literatuurlijsten op vraag en op maat op, gaf suggesties en speelde een cruciale brug- en doorverwijsfunctie tussen burgers, onderzoekers, studenten en de vrouwenbeweging. Ook voor advies bij het oprichten en draaiende houden van documentatiesystemen en documentatiecentra, vormingen, lezingen en mediaprojecten i.v.m. genderrollenproblematiek kon iedereen bij RoSa terecht.

De documentatiefunctie werd uitgebreid met een meer didactische en sensibiliserende werking. RoSa werkte vormingen en workshops uit rond gender, op maat van diverse doelgroepen. De afgelopen jaren breidde de werking verder uit met genderscreenings, sensibilisering in de vorm van campagnes en een levendige publiekswerking in de bib en daarbuiten.

Via inventarisatie toonde RoSa dat feminisme een veelzijdige theoretische stroming is en een sociale beweging die onderwerpen aanboort en vanuit diverse invalshoeken op de politieke en maatschappelijke agenda positioneert. Dankzij het bundelen van relevante informatie over emancipatie, feminisme en de genderrollenproblematiek droeg RoSa bij tot de theoretische onderbouwing van feministische bewegingen.

In de RoSa-bib vind je boeken over diverse onderwerpen en thema’s: feministische ecologische theorieën, gendernormen in de nieuw rechtse bewegingen, deeltijds werken, epistemologie, hiphop, postkoloniale kritiek op het Westerse feminisme, voetbal, Marie Curie, hoe een veranderde visie op mannelijkheid invloed heeft op mannenmode, enz.

Evolutie en toekomst

Sinds de oprichting maakten RoSa en de RoSa-bib verschillende tijdperken mee. Van de activistische tweede golf, over de post-feministische fase tot wat volgens sommigen de derde feministische golf mag heten. Hoe dan ook, feminisme en genderkwesties zijn vandaag actueler dan decennialang het geval was. Het aantal publicaties, onderzoeken, essays en nieuwsberichten over genderkwesties en feminisme steeg exponentieel. De RoSa-bib speelt dus nog steeds een relevante rol.

Vrouwenarchief

Het archief van RoSa werd in 2017 in permanente bruikleen gegeven aan AVG, ook gekend als het Vrouwenarchief. Zo werden de rollen helder verdeeld: AVG als bewaarder van feministisch documentair erfgoed en RoSa als hét kennis- en ontmoetingscentrum voor hedendaagse vraagstukken rond feminisme en gender. Een archief beheren vraagt immers om een andere aanpak dan het uitbouwen van een hedendaags kenniscentrum en bibliotheek.

De collectie omvat ondertussen meer dan 30.000 gespecialiseerde non-fictieboeken, maar ook tijdschriften, een indrukwekkende collectie affiches (die momenteel gedigitaliseerd wordt) en ander divers materiaal. Er wordt continu gewerkt aan een evenwichtige collectieopbouw. Aankoop- en verwervingscriteria voor de collectievorming worden voortdurend kritisch geëvalueerd en bijgestuurd waar nodig.

RoSa groeide uit tot een boeiende en levendige plek waar studenten, beleidsmakers en al wie geïnteresseerd is in gender en feminisme terecht kunnen voor informatie, documentatie en inspiratie. De recente verhuis naar een modern pand midden in de hoofdstad maakte de bibliotheek aantrekkelijker en bereikbaar voor een divers publiek. RoSa zette voor het eerst in op een actief communicatiebeleid dat via sociale media en beeldcultuur info verspreidt. De enorme toename aan info­vragen, partnerschappen, workshops, vormingen en screenings toont dat de nood aan degelijke informatie over gender groot is. De ambities zijn dat gelukkig ook.

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be