Bibliotheek in ‘de Merlo’

META Nummer 2019/3

Bibliotheek in ‘de Merlo’

Geschreven door Hilde Sabbe
Gepubliceerd op 04.04.2019

Hedendaagse bibliotheken zijn al lang geen opslagplaatsen voor boeken meer. Ze staan midden in het leven en in de stad of wijk, ze vormen het kloppend hart ervan en doen alles om de lezer aan te trekken. En als die lezer, ondanks alle inspanningen, de weg niet vindt, is de bib bereid om nog een stapje verder te zetten. Dan gaat bijvoorbeeld de Nederlandstalige bibliotheek van Ukkel gewoon zelf naar de lezer. Alles wat je daarvoor nodig hebt, zijn mensen met visie, lef en persoonlijk engagement. In dit geval: bibliothecaris Anneke Verbeeke, maatschappelijk werkers Mathilde Espagnet en Vincent Cavro en natuurlijk bibliotheekmedewerkers Naoufal en Elias.

Laatstgenoemden wonen in wat in Ukkel gemeenzaam ‘de Merlo’ wordt genoemd: een groot flatgebouw uit de jaren ‘70 waar meer dan 40 verschillende nationaliteiten onder één dak leven, niet altijd een eenvoudige uitdaging. Sinds Mathilde en Vincent er zo’n zeven jaar geleden aan het werk gingen bij het Project voor Sociale Cohesie veranderde er veel ten goede. Er is een tuin gekomen met een voetbalterrein, een graffitimuur en schommels voor de kleinsten. “Vroeger werkten we alleen met hen die direct betrokken waren,” legt Mathilde uit, “maar ondertussen hebben we geleerd om verder te kijken. Om specifieke kwaliteitsprojecten te realiseren heb je gespecialiseerde partners nodig.”

Een van die partners is de Nederlands­talige bibliotheek van Ukkel. Jeugd­bibliothecaris Jessie Motar ging zowat een jaar geleden naar de wijk met een workshop van de VUB over wetenschap, het thema van de Jeugdboekenmaand 2018. Zo leerden Naoufal (15) en Elias (17), die al hun hele leven in de Merlo wonen, de bibliotheek kennen als een mogelijkheid. “Niet lang daarna stuurden zij mij hun cv,” vertelt Anneke Verbeeke. “Ik denk dat ook meespeelde dat een van onze jobstudenten op zaterdag, Houda, ook uit de wijk afkomstig is.” “De plaatsen in de bib waren al ingenomen, maar wij vonden nee zeggen geen optie,” vertelt Mathilde. “Het enthousiasme van de jongeren afremmen, hen het idee geven dat iets niet mogelijk is: dat zou een fout signaal zijn. De ontstane dynamiek mocht niet onderbroken worden.” Toen bij de opening van het Ukkelse gemeenschapscentrum het Huys op 25 mei alle betrokken partijen elkaar troffen — Mathilde, Vincent, Anneke, en cultuurcoordinator Céline Jacquet — besloten ze om samen naar en oplossing te zoeken. Zo kwamen ze op het idee om te decentraliseren. Als er geen jongeren meer aan de slag konden in de bibliotheek, kon de bibliotheek een plaatsje vinden dicht bij die jongeren.

Ook voor een filiaal geldt: locatie, locatie, locatie. “Eerst dachten we aan het feestlokaal van Merlo,” vertelt Mathilde, “maar dat bleek ondanks nabijheid niet zo bereikbaar: mensen moesten er toch weer hun deur voor uit. Dan bleek het oude cyberlokaal vlak aan de lift in het centrale gebouw beter: je hoeft de deur maar open te doen, en je bent in de bib.” Bibli’O Merlo, sinds 14 november twee keer per maand open op woensdagmiddag, is ondertussen razend populair. Jonge kinderen nestelen zich met een prentenboek op zachte kussens, jonge tieners storten zich op de strips. Er zijn 70 Nederlandstalige boeken en 70 Franstalige, ontleend met de kaart van het PCS. Ook de Franstalige bibliotheek van Ukkel wou niet achterblijven, zodat de jeugdbibliotheek van Merlo mooi tweetalig is, misschien wel een unicum in de hoofdstad. In het totaal telt ze, dankzij giften van vrijwilligers, meer dan vijfhonderd boeken, van detectives over bestsellers tot historische romans.

“Dit is geen kalme bibliotheek,” zegt Mathilde, “maar dat maakt deel uit van de context. Het belangrijkste is dat de jongeren zich hier goed voelen. Het is ook goed voor de taalontwikkeling: we hebben hier veel jongeren zoals Naoufal, die Frans spreken en Arabisch, maar wel naar een Nederlandstalige school gaan. Dat houdt in dat ze behalve op school dus nauwelijks of geen Nederlands spreken. Hun kennis van het Nederlands gaat er hier op vooruit. Het is ook een manier om elkaars referentiekader te ontdekken: van Suske en Wiske hebben de meeste jongeren hier nog nooit gehoord.”

Naoufal ziet erop toe dat alles volgens de regels verloopt. In de ontleenfiche en op de computer noteert hij de adressen, en als het boek binnen de twee weken niet terug is belt hij gewoon, want hij kent zijn klanten allemaal persoonlijk. Het zijn zijn buren. Boetes zijn niet nodig: iedereen geeft de boeken op tijd terug. De regeling met de bibliotheek in Ukkel voorziet dat de collectie elke twee maanden wisselt, en Naoufal is verantwoordelijk voor het aanbod. “Ik overleg met Vincent, en bekijk wat er populair is. Het gaat niet om wat wij leuk vinden, we moeten het publiek leren kennen. Als ik merk dat de manga’s aanslaan, zorg ik ervoor dat er de volgende keer meer manga’s zijn.” Hij en Elias worden betaald door de gemeente Ukkel. Zo’n zes maanden na de opening van bibliotheek Merlo is iedereen tevreden over het resultaat. “Onze missie is het levenskader van de bewoners verbeteren en daar is dit project een belangrijk onderdeel van,” zegt Mathilde. “Veel van de jongeren die we hier zien hebben thuis geen boeken en geen plek om rustig te zitten.”

Het programma loopt nog tot juni en daarna is het tijd voor evaluatie en vervolg. Naoufal heeft alvast grootse plannen. “Ik wil graag een affiche buiten hangen zodat er nog meer mensen uit de buurt naar onze bib komen.” Mathilde kijkt een beetje bedenkelijk, omdat de organisatie dan buiten het bereik van het PCS Merlo komt, maar ze steunt Naoufal in zijn ambitie om het bereik van de bib nog uit te breiden. Wil hij later nog altijd bibliotheekmedewerker worden, vragen we hem. Hoezo later: hij is het toch al? En nee, later wordt hij gewoon elektricien. Een die van boeken houdt.

Waarom lid van de VVBAD worden?

  • Deel zijn van het netwerk van experten en collega's
  • Mee de belangen van de informatiesector behartigen
  • Korting krijgen op de activiteiten van de VVBAD
  • Toegang krijgen tot vakinformatie
  • Participeren in de verenigingsbesturen
Word lid
© Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw
Statiestraat 179 | B-2600 Berchem (Antwerpen)
Tel: (+32) 03 281 44 57 | email: vvbad@vvbad.be