Bibliotheken hebben een zeer belangrijke opdracht in het wegwijs maken van inwoners in de digitale transformatie. Het zijn plekken waar burgers terechtkunnen met hun vragen en waar ze kunnen kennismaken met de techno­lo­gische vernieuwing.

Ook de bib van Bree zet hierop in en haalde daarvoor zelfs nieuwe technologie in huis. “Cultuur en vrije tijd zijn de ideale hefbomen om mensen aan te spreken en hen te overhalen om eens iets te proberen, om eens een eenvoudige app op hun smartphone te installeren,” zegt bibliothecaris Annemie Arras. “De vrijblijvendheid is onze grote troef: we kunnen dingen aanreiken, niets hoeft. Naast de aandacht voor het digitale in het dagelijkse werk hebben we ook verschillende projecten lopen. Zo kochten we enkele Bee-Bots aan, kleine robots waarmee kleuters op woensdagnamiddag in groepjes leren programmeren. We hebben ook Egg-Bots, waarmee we tonen hoe een tekening op een ei geprint wordt. Zo krijgen mensen inzicht in de werking van robots. Sommigen komen enkel naar de toonmomenten, anderen volgen ook een workshop om er zelf van alles mee te doen.”

De regiobib Route 42 — een samenwerking tussen Geraardsbergen, Lierde, Herzele, Zottegem, Oosterzele en Sint-Lievens-Houtem — zette eind 2017 een VR-lounge op in de bib van Zottegem. Iedereen kon er een virtualrealitybril opzetten en via zes toepassingen, zoals Google Earth in VR, kennismaken met een virtuele wereld. Koen De Keukeleire, coördinator van Route 42: “De lounge verhuisde nadien naar de andere bibliotheken in de regio. In Herzele is er een creatief luik aan gekoppeld. We kochten twee 360°-camera’s aan, inwoners kunnen die voor enkele dagen in bruikleen krijgen en er zelf filmpjes mee maken. Om te leren hoe de camera werkt, organiseren we een workshop waarvoor we een externe expert naar de bib halen.”

Ervoor zorgen dat de inwoners mee zijn met de digitale transformatie is een prioriteit voor heel wat bibliotheken. Zo koos de stad Kortrijk er bij het begin van de bestuursperiode voor om haar dienstverlening zoveel mogelijk digitaal te organiseren. Niet alle inwoners beschikken over een computer met internetverbinding of hebben voldoende ICT-vaardigheden, bijvoorbeeld om zich in te schrijven op het online platform kinderdagverblijven. Hen op weg helpen behoort tot het dagelijkse takenpakket van de bibmedewerkers. Geen smart city zonder smart citizens.

Slimme steden maken gebruik van digitale loketten en automatiseren werkprocessen om de dienstverlening te verbeteren voor inwoners en verenigingen, ook de culturele dienstverlening. Cultuurconnect werkt samen met de vijf Vlaamse provinciebesturen, de Vlaamse Gemeenschapscommissie (voor Brussel) en de bibliotheken aan een eengemaakt bibliotheeksysteem voor Vlaanderen.

Over makerspaces en FabLabs

Een makerspace is een digitale, coöperatieve werkplaats waar mensen met behulp van opensource-hardware kunnen experimenteren. Makers werken samen via internet en technologie, en leren daardoor van elk project en van elkaar. Een lokale makerspace heeft educatieve waarde, want burgers leren er belangrijke e-vaardigheden aan. Een fablab is zeer verwant aan een makerspace. Het is een ruimte, een laboratorium waar iemand via het gebruik van digitale productietools, zoals 3D-printers, lasercutters en robots, onderzoek kan verrichten of een prototype kan bouwen. Wie de apparatuur en de materialen gebruikt, betaalt daarvoor een vergoeding. Vaak worden fablabs ondersteund door de gemeente.

In de bibliotheek van Puurs huist sinds een jaar het FabLab Klein-Brabant. “Wij stellen de ruimte en laptops ter beschikking, een vzw runt het fablab en is eigenaar van alle andere apparatuur,” zegt bibmedewerker Wim Spittaels. “Het fablab is open op woensdag en vrijdag en er komen heel uiteenlopende mensen op af, van alle leeftijden. Er is een intensieve samenwerking met de gemeentelijke jeugddienst, crea-activiteiten en workshops met kinderen gaan door in het fablab.”

———————————————————————

Smart City en de bib

Smartcitytoepassingen zullen de komende jaren steeds meer ingang vinden, ook in de bibliotheeksector. Uit een bevraging van imec, SMIT en VUB bij 742 respondenten bleek dat 78 procent van de burgers al over smart cities had gehoord, al kunnen ze de term niet altijd definiëren. 82 procent van de ondervraagden gebruikte al een of andere slimme stadstoepassing, vooral apps met betrekking tot mobiliteit, sport en gezondheid. 63 procent is bereid om data te delen voor slimme stadsdiensten die het leven en werken in de stad makkelijker maken, maar 88 procent geeft aan sterk begaan te zijn met privacy.

Grote steden lopen voorop in het smartcityverhaal. In de Antwerpse Sint-Andrieswijk wordt een experimentele smart zone met internet of things-technologie opgezet, met onder meer heel wat sensoren. Het ontmoetingscentrum en de bib in de wijk volgen het project van nabij op. Het project biedt ook een kans om het debat te openen. Wat is dat internet of things? Wat zijn de kansen en de gevaren? Is het goed dat er overal in de stad slimme camera’s geïnstalleerd worden? Dat debat op gang brengen is onder andere een belangrijke opdracht voor de bib.