Ik ben een oude krokodil en die hebben
veel watertjes doorzwommen. Ik werk al
vijftien jaar in het Antwerpse Letterenhuis.
Daar beschrijf ik archieven van Vlaamse
auteurs. Op dit moment worstel ik met
dat van Emmanuel De Bom (1868-1953),
romancier en het hoofd van de stedelijke
bibliotheken. Toch stoot ik vooral op sporen
van zijn activiteit als journalist – De
Bom was ook correspondent van NRC en
redacteur van Volksgazet.
Zijn werk als bibliothecaris en journalist
kostte hem zijn schrijverschap: in zijn
lange leven publiceerde De Bom maar
twee romans. Bij die tragiek kan ik me
iets voorstellen.
De Bom was maar één mens. Ik kan hem
wegzetten als ambtenaar, middelpunt van
een netwerk, speler op het literaire veld of
flamingant. Maar hij was dat door elkaar,
het ene moment meer dan het andere.
Dat maakt van hem een mens.
Toen ik studeerde, bestond archivistiek
nog niet als zelfstandige discipline. Nu
is dat veranderd. Maar ISAD-normen en
ander fraais mogen van ons geen fetisjisten
maken die vergeten wat ze in hun
zuurvrije mapjes, dito archiefdozen en
hun databases stoppen.
De Bom bewaarde alles. Er wachten mij
tien grote verhuisdozen. Terwijl ik roestige
paperclips en lege omslagen verwijder,
slaak ik soms een oudekrokodillenzucht.
Maar toch.
In zijn jonge jaren had De Bom een vriendin.
Zij kwam uit Königsberg. Clara Gaesch
spoelde in Antwerpen aan als serveerster
in een café chantant. Ze was de minnares
van de eigenaar van een andere kroeg, van
wie ze een kind had. Toen ontmoette ze de
naïeve schrijver en stedelijk ambtenaar. Hij
werd halsoverkop verliefd. Clara zag De
Bom vooral als kans op een beter leven.
Het liep natuurlijk mis. De Boms burgerlijke
familie gaf Clara aan bij de
Vreemdelingenpolitie. Ze vloog het land
uit. De Bom was intussen ‘opgegroeid’ en
begreep dat Clara en hij geen toekomst
hadden. Toen werd ze ziek en keerde naar
Antwerpen terug om te sterven. De Bom
liet haar opnemen in het ziekenhuis en
betaalde haar uitvaart. Hij bewaarde de
rekening van de leverancier van het kruis
op haar graf.
Archief is de neerslag van menselijke activiteit.
Wij bewaren geen oud papier maar
intenties en verlangens. Daar vul je geen
beleidsplannen mee, maar het is goed er
af en toe aan te denken.
Archief maakt oude krokodillen gelukkig