Een digitale tag is een (virtueel) label of etiket waarmee je een stukje informatie (bijv. tekst, foto of video) merkt, zodat het sneller kan worden geïdentificeerd en teruggevonden m.b.v. zoeksystemen. Dit digitale merkteken is een trefwoord, sleutelwoord of term die wordt toegewezen aan of opgenomen in een digitaal bestand.

Door de toekenning van tags creëer je categorieën, waarop je vervolgens kunt zoeken. De tag of het toegekende trefwoord kan zelf voor de gebruiker zichtbaar zijn of alleen vindbaar voor zoekmachines, computers en ontwikkelaars (zgn. metatag). Op websites waar aanvullende inhoudelijke informatie m.b.v. tags werd gekoppeld aan informatie, wordt vaak gebruik gemaakt van tagclouds (woordwolken). Die maken door het gebruik van verschillende kleuren en lettergroottes visueel duidelijk welke (inhoudelijke) tags vaak voorkomen en wat hun onderlinge relaties zijn.

Hoe is tagging geëvolueerd?

Oorspronkelijk werden metatags gebruikt door de auteurs van een webpagina om bijkomende informatie over een webpagina op te nemen in de pagina zelf: de description-metatag is het beschrijvend stukje tekst, dat in de zoekresultaten te zien is onder je URL; de keywords-metatag koppelt een aantal mogelijke zoektermen aan de pagina. De description-metatag is tot vandaag nog steeds bepalend voor de vindbaarheid van je webpagina door zoekmachines.

Tagging werd echter vooral populair nadat in 2003 de bookmarksite del.icio.us verscheen, en in 2004 de term Web 2.0 werd gelanceerd. Het werd op dat moment een manier om de inbreng van de webgebruikers zelf te realiseren. Sindsdien is er een toename van dergelijke tagging, met o.a. tagging van foto’s op Facebook en Instagram, en hashtags op Twitter. Net zoals voordien keywords-metatags het nadeel hadden kwetsbaar te zijn voor commercieel misbruik waarbij bezoekers met foute of irrelevante keywords naar een website werden gelokt, hebben ook social tagging of folksonomies hun nadelen: tags kunnen bewust of onbewust verkeerd worden toegekend, de tags worden vaak op verschillende manieren geschreven en met de sterke toename van tagging dreigt een wildgroei. Archieven, bibliotheken en documentatiecentra, die voor en tijdens de intrede van internet een evolutie kenden naar het gebruik van thesauri en gecontroleerde trefwoordenlijsten i.p.v. vrije trefwoorden, namen logischerwijs een afwachtende houding aan tegenover het indexeren van informatie door het brede publiek en wezen terecht op de meerwaarde van de eigen onvervangbare expertise.¹ Vooral (openbare) bibliotheken zagen geen directe noodzaak voor de tagging door het publiek, voor erfgoedinstellingen opende het daarentegen wel interessante perspectieven. Vandaag lijkt het er op dat, mits een goede aanpak, de bijdrage van een specifiek of breed publiek een aanvulling kan bieden op de kennis van professionals.

Hoe gebruikersgemeenschappen bij je werking betrekken m.b.v. tagging? De laatste jaren duiken heel wat voorbeelden op van vormen van crowdsourcing via tagging. Google heeft het gebruikt om bijv. foto’s beter te herkennen en vindbaar te maken. ² Ook archieven, bibliotheken en documentatiecentra maken er steeds vaker gebruik van. Picturae en het Stadsarchief Amsterdam hebben zelfs een online platform ontwikkeld om dergelijke crowdsourcing mogelijk te maken: Vele Handen.³ Het wordt uitgebreid gebruikt door archieven, vooral in Nederland.

Ook het Gentse Stadsarchief gebruikt het om vrijwilligers gescande tekstaffiches inhoudelijk te laten ontsluiten.⁴ Om de hogergenoemde valkuilen te vermijden, worden daarbij duidelijke richtlijnen gegeven. Het annoteren van de tekstaffiches wordt in goede banen geleid door naar specifieke informatie te vragen, zoals bijv. titel en datum van de affiches, en persoonsnamen, plaatsnamen en straatnamen op de affiches, maar ook trefwoorden (met een lijst voorafbepaalde trefwoorden die kan aangevuld worden).

Niet alleen voor tagging, maar ook voor indexering wordt op die manier een hoge kwaliteit gehaald. Het nauwere contact van een gebruikersgemeenschap met een cultureel-erfgoedcollectie komt bovendien het draagvlak voor de sector ten goede.

¹ Zie het artikel Tien jaar tagging van Piet de Keyser in META 2013/9.

² Voor meer info, zie o.a. https://en.wikipedia.org/wiki/Google_Image_Labeler en https:// en.wikipedia.org/wiki/ESP_game.

³ Voor meer informatie, zie https://velehanden.nl/

⁴ Voor meer info, zie https://velehanden.nl/projecten/bekijk/details/page/1/project/picvh_gnt_tagging