Een schwobfest. Hebt u daar al eens van gehoord? In oktober van vorig jaar vond er eentje plaats in Muntpunt. Het is een soort boekenbeurs voor aparte boeken. Genoemd naar Marcel Schwob, surrealistisch auteur en notoir verzamelaar van rariteiten. Op een vreemde manier raak ik telkens geboeid door absurde onderwerpen en door auteurs die het aandurven om geweldig hard buiten de lijntjes te schrijven. Weet u dat er een boek bestaat over het beoefenen van toiletyoga? Ondertitel: Sometimes shit doesn’t happen. Bestaat echt! Ook het gehele oeuvre van Roland Topor past in dit rijtje.

In elke bibliotheek zijn er wel enkele zonderlinge publicaties te vinden. Af en toe passeert zo’n boek mijn blikveld. Telkens vraag ik mij af hoe het kan dat die boeken bestaan. Bizarre boeken worstelen met een bestaansparadox. Ze zijn er, maar eigenlijk zouden ze in onze wereld niet kunnen bestaan omdat er geen commercieel draagvlak voor is. Waarom worden ze geschreven? Hoe raken ze door de uiterst strenge selectiecriteria van de uitgever? Welke boekhandel neemt het risico om dit op te nemen in de voorraad en welke vreemde snoeshaan spendeert hier zijn zuurverdiende centen aan? In de uitleencijfers van de bib scheren dergelijke publicaties doorgaans geen hoge toppen. Waarom nemen we dit dan op in de collectie?

Als we hier even op verder denken: hoeveel excentrieke manuscripten dwalen er rond in het literaire vagevuur? Dat moeten er vele duizenden zijn. Slechts af en toe glipt er om één of andere gekke reden zo’n bizar boek door de fijne selectiekam van de uitgever. De rest verdwijnt tussen de plooien der vergetelheid. Duizenden stille getuigen van bizarre schrijversvlijt. Af en toe verwerft zo’n boek een cultstatus. Zoals dat boek van Kafka over Gregor Samsa die op een dag opstaat en vaststelt dat hij in een kever is veranderd.

De bibliotheek is een kamer vol vrienden, zegt men. Zijn boeken dan net zoals mensen? Ja, een beetje wel. Ze zijn een veruitwendiging van onze diepste zielenroerselen. Neem een groep mensen bij mekaar en er zit zeker een raar geval tussen. Wees blij dat jij het niet bent. Aangezien de mensheid bijzonder divers is, is het boekenaanbod dat ook. Dat maakt het logisch dat er in elke bib enkele boeken zitten met de figuurlijke hoek af. Nog eentje van eigen bodem om het af te leren: Net niet verschenen boeken, van Gummbah.