Welke materialen bezit de bibliotheek en wie leent ze uit? Evolueert de bibliotheek naar een digitale omgeving? Deze en tientallen andere vragen over de werking van de openbare bibliotheken worden op een interactieve manier beantwoord op het Kennisportaal Cultuurcentra en Bibliotheken van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media.

Het Departement CJSM nodigt elk jaar alle cultuurcentra en bibliotheken in de Vlaamse Gemeenschap uit om hun werkingscijfers aan te leveren. Via het Kennisportaal heeft iedereen toegang tot de ingevoerde gegevens van 314 openbare bibliotheken en 69 cultuurcentra van 2006 tot en met 2015. De cijfers zijn gestructureerd volgens 8 thema’s: publieksbereik, aanbod, cultuureducatieve werking, plek voor ontmoeting, werken met doelgroepen, toegankelijkheid, professionalisering en financiën. Elk thema bevat een aantal concrete vragen waarmee gebruikers interactief aan de slag kunnen afhankelijk van de eigen wensen en noden. Bezoekers krijgen in eerste instantie het globale Vlaamse plaatje te zien. Dankzij verschillende verfijningsmogelijkheden, zoals de selectie van een specifiek jaar, gemeente of provincie, kan de gebruiker de gegevens verder aanpassen om een rapport op maat samen te stellen. Standaard worden de cijfers weergegeven in grafieken, maar gebruikers die zelf met de data aan de slag willen, kunnen deze exporteren naar Exceltabellen. Het visuele aspect wordt naar voor geschoven om de interpretatie en analyse van cijfers bevattelijker te maken.

Het Kennisportaal maakt het ook mogelijk om de bibliotheekwerking van gemeenten onderling te vergelijken.

Dankzij een aparte module kan de gebruiker de eigen gemeente vergelijken met een relevante groep andere gemeenten. De gebruiker kan deze vergelijkingsgroep zelf samenstellen op basis van verschillende criteria (bijv. op vlak van aantal materialen, inwonertal gemeente, aantal leners, inkomsten, etc.). 

Opvallende trends

Uit het Kennisportaal halen we dat het totaal aantal leners blijft dalen — van 1,6 miljoen in 2006 naar 1,4 miljoen in 2015 — en dat ook het aantal uitleningen is gedaald. Tegelijkertijd hebben bibliotheken vandaag meer bezoekers dan pakweg tien jaar geleden. Een verklaring voor deze stijging is te vinden in het activiteitenaanbod. Bibliotheken organiseren steeds meer lezingen, debatten, informatiesessies, cursussen, etc. De bibliotheek evolueert meer en meer naar een ontmoetingsplaats, waar het burgerschap op verschillende manieren versterkt kan worden.

Verder valt de toenemende digitalisering van bibliotheken af te leiden uit de cijfers op het Kennisportaal. Het digitale aanbod en de digitale diensten zitten in de lift. Het aantal online verlengingen is in 2015 verdubbeld ten opzichte van 2014. Er werden er ook twee keer zo veel Gopress-artikels geraadpleegd dan in het jaar voordien. Daarnaast steeg het aantal internetcursussen en was er een opmars van het aantal digitale abonnementen van bibliotheken op databanken, tijdschriften en kranten

De toekomst

Het Departement CJSM streeft ernaar het Kennisportaal verder uit te bouwen en te profileren als de informatiebron bij uitstek voor cijfermatige informatie over de werking van bibliotheken en cultuurcentra. Om gebruikers up-to-date te houden, wordt het Kennisportaal regelmatig aangevuld met nieuwe gegevens. De komende maanden zullen verschillende themapublicaties, kerncijfers en nieuwsberichten over opvallende trends gepubliceerd worden. Om gebruikers meer vertrouwd te maken met de mogelijkheden en functionaliteiten van het Kennisportaal zal het departement CJSM ook sterker inzetten op verschillende toelichtingsmomenten.

> Meer weten over de werking van de openbare bibliotheken en de cultuurcentra? Ga zelf aan de slag op www.kennisportaalccenbib.be.