Zondagnamiddag 20 maart. Een lange vrolijke stoet zet zich in beweging. De tweede Grote Parade van Hart boven Hard, van mensen met een hart voor mensen. Een parade met geëngageerde burgers, een parade die ijvert voor waarden, cultuur en vooral voor aandacht voor basisvoorzieningen.
In die vrolijke massa stappen ook bibliothecarissen en archivarissen mee. Ook zij zijn bezorgd over de toekomst van hun basisvoorziening. Staat het recht op informatie meer en meer op de helling? Zijn we op het punt gekomen dat het schitterende netwerk van lokale bibliotheken verspreid over gans Vlaanderen uit elkaar aan het vallen is? Is het niet meer belangrijk dat de volgende generaties ook op weg geholpen worden in het enorme doolhof aan informatie, zowel op papieren drager als digitaal. Natuurlijk wel.
Deze parade doet me even afdwalen naar de ‘Blijf van mijn bib’-campagne van een jaar terug. De oproep heeft velen wakker gemaakt en de boodschap was duidelijk. Ook voor de minister van Cultuur werd het duidelijk dat de lokale openbare bibliotheken een sterke partner zijn in het cultuurveld en hiervoor ook de nodige aandacht vroegen. De bib als eerder stille motor in cultuurparticipatie, liet toen van zich horen. Bibliotheken zijn immers nog altijd hip en broodnodig, ondanks het Google- en Facebook-imperium. 15 procent van de Vlaamse bevolking wordt als laaggeletterd omschreven. Dit gekoppeld aan de digitale kloof en een stijgend armoedecijfer zal ongetwijfeld leiden tot een afname van maatschappelijke participatie en verarming van de gemeenschap. Informatie vinden en begrijpen zijn immers onmiskenbare sleutels hiervoor.
Ondertussen zijn we een jaar verder en heeft de VVBAD een nieuwe besparingsmonitor afgerond. Een eerste blik op de cijfers lijkt te duiden dat de besparingsgolf voorbij is. Werkingsbudgetten zijn min of meer gevrijwaard, er wordt nog geïnvesteerd in nieuwe bibliotheekgebouwen en de afbouw van uitleenposten neemt niet meer zo’n grote vlucht. Wel wordt een nieuwe trend duidelijk zichtbaar: de afbouw van het personeelsbestand in de bibliotheken. Medewerkers die met pensioen vertrekken worden maar met mondjesmaat vervangen. De broodnodige verjonging van het bibliotheekpersoneel voor de alsmaar digitaler wordende bibliotheek van de 21e eeuw blijft op die manier uit.
Digitale bibliotheken zonder deskundige informatiebemiddelaars zijn dit nog volwaardige gemeenschapsvormende ontmoetingsplekken? Maken net die gepassioneerde bibliothecarissen niet de kern van een bibliotheek uit? Zijn zij niet de superhelden die je dagdagelijks op weg helpen en elke burger op zijn manier laat groeien en ontwikkelen. Zonder hen geen degelijke collectie, geen doelgroepenwerking, geen aangename plek om te vertoeven, geen tip van de week, geen helpende gids op internet, geen uniek bibliotheeknetwerk. Kortom, zonder hen geen ziel. En daar draait het nu toch eenmaal om in cultuur. Of niet?