Het valt op dat een van de grootste hervormingen in de cultuursector van de afgelopen decennia in de beleidsbrief van minister Gatz relatief weinig aandacht krijgt. Verwonderlijk is dat niet. Enerzijds is een beleidsbrief niet meer dan een soort voortgangsrapport, waarin de minister terugblikt op het voorbije jaar en vooruitkijkt naar het volgende. Niet de plek dus om een brede visie uit de doeken te doen. Anderzijds is de visie zelf nog in volle ontwikkeling. Het masterplan dat nu geleidelijk uitgerold wordt is immers niet cultureel, maar bestuurlijk. We hebben het dan natuurlijk over de overdracht van de provinciale bevoegdheden.
De openbare bibliotheken zitten daarbij misschien nog in een bevoorrechte positie: het aantal provinciale instellingen waarvoor een oplossing gezocht moet worden, is relatief beperkt – wat de omschakeling voor de betrokken werknemers overigens niet gemakkelijker maakt. De meeste provinciale taken liggen ook decretaal vast. Dat maakt het domein overzichtelijk, ook al vult elke provincie de vastgelegde bevoegdheden uit naar eigen inzicht. Ook hier maakt dat het niet eenvoudiger voor het personeel in kwestie. De ‘brain drain’ uit de sector is inmiddels aan de gang. Wie kan het de betrokkenen kwalijk nemen? Voor de provinciale bibliotheeksystemen spreekt de minister zich uitdrukkelijk uit ten voordele van een eengemaakt bibliotheeksysteem. Het is daarmee allicht een van de weinige bevoegdheden waarover al duidelijkheid bestaat. Meteen een flinke uitdaging voor de nieuwe fusieorganisatie LOCUS/Bibnet, overigens.
In andere sectoren is de onduidelijkheid nog groter. Dat blijkt onder meer in een gesprek dat META voerde met vertegenwoordigers van de cultuur- en gemeenschapscentra, het sociaal-cultureel werk en het cultureel erfgoed. De groep had gemakkelijk uitgebreid kunnen worden, met vertegenwoordigers uit de amateurkunsten en de jeugdsector bijvoorbeeld. Onzekerheid over werking- en projectsubsidies, over de toekomst van provinciale prijzen, erfgoeddepots steunpunten voor vrijwilligerswerk, uitleendiensten... Onzekerheid – we vervallen in herhaling – voor de betrokken werknemers.
Dat het tempo hoog ligt – er is nog iets meer dan een jaar om de bevoegdheidsoverdracht rond te krijgen – is dan in zekere zin ook een geruststelling. Vlaanderen, provincies en lokale besturen onderhandelen volop over de instellingen, een spel dat hard gespeeld wordt. Er wordt – gelukkig – nagedacht over overgangsmaatregelen om continuïteit te garanderen en ondertussen worden de lijnen voor nieuw beleid uitgezet. De beleidsbrief van minister Gatz voorziet nota’s over cultuurparticipatie, e-cultuur en digitalisering en cultureel erfgoed, een witboek over alternatieve financiering. Maar nieuw Vlaams beleid met voormalige provinciale middelen, betekent ook dat niet alles zal blijven zoals het is. Dat hoeft niet erg te zijn, als de juiste keuzes gemaakt worden. Reden genoeg dus om waakzaam te blijven. Liefst niet alleen, maar samen met al die andere sectoren in hetzelfde schuitje.