Noël Geirnaert is hoofdarchivaris van het Brugse Stadsarchief. Noël is al jarenlang actief in de VVBAD, als bestuurslid van de sectie AHD, als lid van de Raad van Bestuur, en last but not least als lid van de redactie van meta, tijdschrift voor bibliotheek & archief. Eerder bewees hij zijn kunnen al bij Bibliotheek- & archiefgids.
In mijn stad hebben heemkundigen en genealogen het wel eens over het ‘Staatsarchief’ als ze het Rijksarchief bedoelen. ‘Staatsarchief’ is de letterlijke vertaling van Archives de l’ Etat; de Franse benaming van ‘het Rijksarchief in de Provincie’ . ‘Staatsarchief’ zou ook gewoon een andere benaming kunnen zijn voor ‘Rijksarchief’, ‘Staatsarchief’ dus, zoals ‘Staatsblad’, ‘staatsbank’, ‘staatsbeambte’.
Enkele jaren geleden veranderde het Nederlandse Rijksarchief, of wat er van overbleef na de oprichting van de Regionale Historische Centra, van naam: het heet nu ‘Nationaal Archief’. Op de studiedag waarop dit werd aangekondigd vertelde de toenmalige Algemeen Rijksarchivaris op zelfverzekerde toon dat deze benaming beter aansloot bij benamingen in andere landen: hij verwees, uiteraard, naar de ‘National Archives’ in de Angelsaksische wereld.
Wat hij vergat te zeggen was dat in Nederland de term ‘Staatsarchief’ al gekaapt was door de kraakbeweging. Het Staatsarchief ontstond namelijk in 1991 als “archief van de kraak- en actiebeweging” en bevat materiaal “over de geschiedenis van krakers, actievoerders en ander onaangepast volk”, aldus de tekst op de website van het Staatsarchief, dat sinds 2000 is ondergebracht in het Amsterdamse Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (www.iisg.nl/ staatsarchief).
Het Staatsarchief dankt zijn naam aan het feit dat het ontstond in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt, een buurt met traatnamen die verwijzen naar Nederlandse politici uit het verleden, die sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw als krakersbolwerk gold. Het Staatsarchief is ook geen gewoon archief, want een anarchistische beweging hield geen archief bij. Het archief van de kraakbeweging is eigenlijk achteraf samengesteld door bij de (voormalige) actievoerders in studeerkamers, kasten en zolders naar documenten te speuren. Archiefvorming achteraf dus: een merkwaardig fenomeen dat aandacht verdient omdat het wel meer voorkomt bij verenigingen, scholen en andere particuliere organisaties die op een bepaald moment hun geschiedenis willen kennen.
Het weekblad De Groene Amsterdammer van 3 maart 2012 identificeert de eigenlijke initiatiefnemer van het Staatsarchief: Eric Duivenvoorden (1962), gewezen kraker en auteur van zowat alle ‘standaardwerken’ over de Nederlandse kraakbeweging. Een eigen Staatsarchief, standaardwerken, documentaires, wat nog ontbrak was een tentoonstelling in een prestigieus museum: dat is er nu ook, met als titel God save the Queen. Kunst, kraak, punk, 1977-1984, nog tot 10 juni 2012 in het Centraal Museum Utrecht.