Het Belgische archiefwezen werd in de 19de eeuw beheerst door Louis-Prosper Gachard (1800-1885), de eerste Algemeen Rijksarchivaris van de jonge Belgische staat. Dat had te maken met zijn ongelooflijke energie en zijn organisatorisch talent, maar vooral met zijn wetenschappelijke loopbaan van haast 60 jaar. Gachard was niet de oprichter van het Belgische Rijksarchief, maar wel de grote organisator ervan. Hij was de drijvende kracht achter een netwerk van provinciale Rijksarchieven, zorgde ervoor dat talrijke binnen- en buitenlandse bestanden werden neergelegd in het Algemeen Rijksarchief en lag aan de basis van de publicatie van imposante inventarissen. Zijn zoektocht doorheen Europa naar archief over het Belgische verleden bracht hem in 1843 als eerste buitenlandse bezoeker in het Archivo General van Simancas. Gachard genoot van een grote reputatie in binnen- en buitenland. In eigen land bouwde de "César des Archives" (eretitel hem gegeven in 1842) zijn machtsbasis zorgvuldig uit, niet alleen via zijn eigen instelling, het Algemeen Rijksarchief, maar ook via de Academie en vooral de prestigieuze Koninklijke Commissie voor Geschiedenis. In deze laatste oriënteerde hij het wetenschappelijk onderzoek naar de Nieuwe Tijd en naar niet-literaire bronnen. Gachard heeft belangrijke organisatorische realisaties en een ontzaglijk historisch oeuvre op zijn naam staan. Als tekstuitgever bleef hij echter ver beneden het wetenschappelijk niveau dat toen in Duitsland de modernisering van de geschiedenisbeoefening kenmerkte. Als archivaris bekommerde hij zich in de praktijk weinig of niet om het herkomstbeginsel, een van de belangrijkste innovaties van de archivistiek in de 19de eeuw. Als historicus miste hij een algemene visie, wat hem ervan weerhield grootse syntheses te publiceren. Op die manier belichaamde hij het tijdperk der archivarissen (1830-1880) in de Belgische historiografie. Daaraan kwam een einde toen jonge universiteitsprofessoren onder Duitse invloed het historisch bedrijf professionaliseerden. Ook het tijdperk Gachard behoorde toen tot het verleden.