Hier vind je de Nederlandse vertaling van de International Standard Archival Authority Record for Corporate Bodies, Persons and Families, kortweg ISAAR(CPF). Deze vertaling is het werk van het Vlaams-Nederlandse vertaalverband dat eerder ook al de 2de uitgave van ISAD(G) heeft vertaald. De vertalers hopen dat deze vertaling de toepassing van de norm mag bevorderen.

De originele Engelse versie van ISAAR(CPF), vertalingen in andere talen (Frans, Spaans, Italiaans, Portugees) en de Guidelines for the translation of standards vindt u terug op de website van het ICA Committee on Descriptive Standards (ICA/CDS) of op de algemene ICA-website.

Over ISAAR(CPF)

ISAAR(CPF) is primair ontwikkeld om informatie over de ontstaanscontext van archieven vast te leggen op een gestandaardiseerde manier en zelfstandig van de beschrijving van het archief. ISAAR(CPF) is daarmee te beschouwen als een uitwerking van het contextveld in ISAD(G), de Algemene Internationale Norm voor Archivistisch beschrijven.

ISAAR(CPF): ontwikkeling en uitgangspunten

De eerste versie van ISAAR(CPF) verscheen in 1996, twee jaar na de publicatie van ISAD(G). ISAAR introduceerde hierin het begrip 'authority control', een begrip afkomstig uit de informatiewetenschap. Authority control staat daar voor de standaardisatie van onder andere namen. De naam van een auteur is vaak een belangrijke zoekterm of 'acces point' bij het zoeken naar publicaties. Door 'authority control' is het mogelijk om bij verschillende naamsvarianten, bijvoorbeeld Tchekov of Checkov, toch alle publicaties te vinden. ISAAR(CPF) heeft deze gedachte overgenomen voor de beschrijving van archiefvormers en gaat er vanuit dat een standaardisatie van de naam van de archiefvormer, of dit nu een organisatie, persoon of familie is, de vindbaarheid van archieven zal bevorderen.

Het tweede belangrijke uitgangspunt van ISAAR(CPF) is dat deze beschrijvingen van archiefvormers afzonderlijk van de beschrijvingen van archieven worden gemaakt en onderhouden. Er ontstaan dus twee series beschrijvingen. Enerzijds een serie beschrijvingen van archiefvormers, de zogenaamde 'authority records' of in het nederlands 'normbeschrijving'. En daarnaast beschrijvingen van archieven. Vanuit een archiefvormer kunnen dus relaties worden gelegd naar verschillende bestanden in verschillende bewaarplaatsen, ook over landsgrenzen heen. Daarbij komt dat deze normbeschrijvingen ook met andere collecties (boeken, museale collecties, etc) van die archiefvormer verbonden kunnen worden.

De standaard was in de periode 2000 - 2004 onderwerp van revisie. De officiële presentatie van de tweede versie vond in augustus 2004 plaats tijdens het ICA congres in Wenen.

Opbouw standaard

Net als ISAD(G) is ISAAR(CPF) opgebouwd in velden en elementen. In dit geval 4 velden met in totaliteit 27 elementen. Het eerste veld Identiteit bevat 6 elementen die de archiefvormer identificeren en waarin ook de getandaardiseerde naam van de archiefvormer is opgenomen. Deze naam vervult de functie van ontsluitingsterm. Het veld Beschrijving bevat de eigenlijke beschrijving van de archiefvormer. Hierin zijn elementen opgenomen over de aard, context en activiteiten van de archiefvormer, zoals datering, geschiedenis, plaats, juridische status, functies, mandaten, organisatieopbouw/genealogie. Dit veld geeft ook de verbreding ten opzichte van de bibliografische authority records aan. Nieuw in ISAAR(CPF) 2004 is het veld Relaties, waarin de relaties met andere archiefvormers wordt vastgelegd. Het gaat hier bijvoorbeeld om een hiërarchische relatie binnen een organisatie, om voorgangers of opvolgers, om relaties binnen een familie. Tot slot heeft ISAAR(CPF), vergelijkbaar met ISAD(G) een veld Beheer, gericht op de verantwoording over het opstellen van de normbeschrijving.

Vertalingen

ISAAR(CPF) is inmiddels beschikbaar in verschillende talen. De Nederlandse vertaling is gepubliceerd op 28 april 2006 tijdens de VVBAD-studiedag over ISAAR(CPF) in het AMVC Letterenhuis te Antwerpen.

ISAAR(CPF) Nederlandse vertaling

Hieronder vindt u de Nederlandse vertaling van ISAAR(CPF)

Over de vertaling van ISAAR(CPF)

In de zomer van 2004 verscheen de tweede uitgave van ISAAR(CPF), de norm voor het beschrijven van archiefvormers. Het Vlaams-Nederlands vertaalverband, dat eerder ook al de 2e uitgave van ISAD(G) vertaalde, besloot om nogmaals de krachten te bundelen en ook ISAAR(CPF) te vertalen.

Dit vertaalverband was een ad-hoc samenwerking tussen de Archiefschool en de Werkgroep Automatisering van de VVBAD, sectie Archief & Hedendaags Documentbeheer. Het vertaalverband bestond uit Peter Heyrman (KADOC), Marc Nelissen (Universiteitsarchief KU Leuven), Willem Vanneste (Stadsarchief Antwerpen) namens de VVBAD en Peter Horsman en Erika Hokke namens de Archiefschool.

In de periode oktober 2004 - april 2005 werd afwisselend in Antwerpen en Amsterdam gewerkt aan de conceptvertaling.

Op 17 mei 2005 werd de ontwerpvertaling gepubliceerd via de websites van de VVBAD en de Archiefschool.

Van 17 mei tot en met 1 juli 2005 konden commentaren op deze concept-vertaling worden ingediend.

In de periode juli 2005 - april 2006 werden de commentaren verwerkt.

De Nederlands vertaling is gepubliceerd op de VVBAD-studiedag over ISAAR(CPF) op vrijdag 28 april 2006 in het AMVC-Letterenhuis te Antwerpen.

Afspraken over de vertaling van ISAAR(CPF)

Tijdens de vertaling zijn dezelfde vertaalafspraken gehanteerd als bij de vertaling van ISAD(G), met daarbij de kanttekening dat er rekening is gehouden met de ervaringen die opgedaan zijn tijdens het vertalen van ISAD(G) en de commentaren die op de ontwerpvertaling van ISAD(G) zijn ingediend.

De Translation Guidelines van het ICA Committee on Descriptive Standards vragen om een heel letterlijke vertaling, zowel naar de inhoud als naar de vorm. De vertalers hebben dit ter harte genomen maar hebben geprobeerd om de vertaling wel 'leesbaar' te maken.

Waar de Engelse tekst vaste grammaticale constructies gebruikte om het normerende karakter tot uiting te brengen, is dat in de Nederlandse versie overgenomen. Zo wordt bijvoorbeeld de Engels constructie om alle Rules met een infinitief te beginnen in het Nederlands overgenomen.

De vertalers hebben gestreefd naar eenvormige vertalingen van dezelfde term in heel de tekst. Daartoe werd een lijst van termen met vaste vertalingen gehanteerd. Bij correctie moet men erop letten dat voorgestelde alternatieve vertalingen van toepassing zijn op alle plaatsen waar de term in kwestie voorkomt.

Voorbeelden van de hier bedoelde vaste vertalingen zijn 'indien van toepassing' (as appropriate), 'organisatie' (corporate body), 'geven' (give), 'vaststellen, identificeren' (identify), 'aangeven, vermelden' (indicate), 'beheren' (maintain), 'provide' (verschaffen), 'record' (vastleggen), 'meeting' (bijeenkomst), 'represent' (voorstellen)... De vaktermen die voorkomen in de 'Verklarende lijst van termen gebruikt in de algemene regels' of verwijzen naar de Archiefterminologie voor Nederland en Vlaanderen hebben in deze context natuurlijk een ander statuut. Uiteraard is ervoor gezorgd dat hun vertaling door de hele tekst heen eenvormig blijft. Een andere of licht gewijzigde vertaling van deze termen raakt echter vaak rechtstreeks aan de betekenis die men aan de Engelstalige ISAAR(CPF) tekst verbindt, en zal telkens grondig moeten worden geargumenteerd.

Er is gestreefd naar een 'zuivere vertaling'. De eis van een letterlijke vertaling laat niet toe om aan de tekst commentaar toe te voegen ter verduidelijking of om de internationale regels meer in overeenstemming te brengen met de nationale of lokale gebruiken. Wel wordt commentaar verzameld met het oog op een latere bundeling ervan.

De vertaling steunt zwaar op de archiefterminologie. Het verschijnen van de Archiefterminologie voor Nederland en Vlaanderen werd beschouwd als een opportuniteit om de vertaalde tekst zo dicht mogelijk te laten aansluiten bij de Nederlandse en Vlaamse praktijk. Wanneer voor de vertaling van Engelse vaktermen verschillende keuzes voorlagen, kreeg een term uit de Vlaams-Nederlandse archiefterminologie de voorkeur.

Bij het vertalen van de gebied- en veldnamen zelf is ernaar gestreefd om bruikbare labels te creëren: korte en toch duidelijke termen die kunnen gebruikt worden voor de benoeming van velden tijdens de presentatie van de gegevens in gedrukte vorm of op schermformaat.

Nuttige hulpmiddelen waren:

• anderstalige versies van ISAAR(CPF);
• ISAD(G);
• Lexicon van Nederlandse archieftermen, 's-Gravenhage, 1983;
• Peter Walne (ed.), Dictionary of archival terminology/Dictionnaire de terminologie archivistique; English and French. With equivalents in Dutch, German, Italian, Russian and Spanish. 2nd rev. edition, K.G. Saur, 1988 (ICA Handbooks Series, 7);
• Herman Coppens, Archiefterminologie. Archieftermen voor gebruik in het Rijksarchief, Brussel, 1990;
• Peter Horsman, "Engelstalige archieftermen in het Nederlands verklaard", in Toegang. Ontwikkelingen in de ontsluiting van archieven, reds. Theo Thomassen, Bert Looper, Jaap Kloosterman (Stichting Archiefpublicaties, Jaarboek 2001), 259-267 (verbeterde en aangevulde heruitgave van de vroeger verschenen gelijkaardige lijst in Naar een nieuw paradigma in de archivistiek, reds. P.J. Horsman, F.C.J. Ketelaar, T.H.P.M. Thomassen (Stichting Archiefpublicaties, Jaarboek 1999), 231-242);
• A.J.M. den Teuling, Archiefterminologie voor Nederland en Vlaanderen, 's-Gravenhage, 2003.