Verslag door Annemie Arras

Een objectief en volledig verslag schrijven over het Kulturhuset is niet mogelijk. Er was zoveel te zien en te horen, te voelen en te ruiken en zelfs te proeven, dat ik ervoor gekozen heb, een persoonlijke indruk neer te schrijven. Foto’s illustreren mijn verhaal, maar als je alles wil weten en begrijpen laat je dan verleiden door  de website (http://kulturhuset.stockholm.se), maar nog beter ga zelf op pad.

Kulturhuset (Zweeds voor Cultuurhuis)ligt aan het drukke plein Sergelstorg. Het gebouw is ontworpen door Peter Celsing en werd op 15 oktober 1974 geopend. Het openen van een speciaal cultuurhuis maakte deel uit van de plannen van de gemeente Stockholm om het hele stadscentrum te vernieuwen.

Het gebouw biedt een ruim cultureel aanbod gaande van een filmzaal Klasa Cinema, het Stockholms Stadstheater, tentoonstellingsruimten, restaurants, winkeltjes tot bibliotheken. Het doet wat denken aan de werking en het concept van Centre Pompidou in Parijs, alhoewel bibliotheken daar een kleinere rol toebedeeld krijgen. 

Een aantal jaren geleden heeft men het hele bibliotheekconcept van het Kulturhuset herdacht. Dit leidde tot de opening van 5 deelbibliotheken vanaf 2010.

Enkele cijfertjes en feiten om het geheel even te kaderen. Er zijn 34 personeelsleden, elk personeelslid werkt in 1 van de 5 bibliotheken. Het gebouw trekt zo’n 1.800.000 bezoekers per jaar, waarvan zo’n 1.300.000 voor de bibliotheek. Een Zweedse bibliotheekpas is gratis en met deze pas kan je terecht in alle bibliotheken en inleveren van de materialen mag ook in alle bibliotheken. Hierdoor kan men wat onze Zweedse collega’s Profiled Libraries noemen, ontwikkelen. Tijdens ons bezoek krijgen we er enkele te zien: 5 hier in het Kulturhuset en de Underground of Metrobibliotheek.

Bij het binnenkomen van het gebouw ontdekt de bezoeker de Plattan Bibliotheek, de naam verwijst naar het grote plein voor het gebouw. Voor 2010 was de inkom van het Kulturhuset niet echt aantrekkelijk: donker en wat verlaten. Men zocht naar een blikvanger om de bezoeker vanaf het eerste moment te boeien. Dit leidde tot de opening van de Plattan bibliotheek in 2010. Een centrale balie, voor info over alles wat in het Kulturhuset gebeurt, domineert de ingang. Rechts hiervan vind je de zelfscaninlever- en uitleenfuncties van de Plattan bibliotheek. De bibliotheek, de koffieruimtes, de winkeltjes, vormen één grote ruimte waar alles in elkaar doorloopt. Men noemt dit ‘the library flows out’.

De collectie, fictie en reisgidsen, is voornamelijk frontaal geplaatst in lage ronde, witte rekken. De romans staan per genre: geschiedenis, biografie, humor, angst erotiek, … De gebruikers van deze bib zijn vooral browsers, diegenen die een specifieke titel zoeken zullen eerder gebruik maken van de Stadsbibliotheek. Het personeel staat dicht bij de klant door middel van kleine informatiebalies en ‘floorwalking’. Ze promoten hun lievelingsboeken via affiches, praten erover met de gebruikers en gebruiken hun persoonlijke kennis om de collectie op te bouwen.

Even verderop beland je in een aangename, uitnodigende  ruimte waar de kunstboeken al open liggen om er een kijkje in te nemen. Een kunstenares-in spé oefent haar tekentechnieken. De ruimte is erg populair en een rustpunt op deze drukke benedenverdieping.

Plots ontdekken we een beeldscherm waar je gratis , vooral luisterboeken kan opladen op je i-phone. Jammer voor ons, maar enkel in het Zweeds.

Enkele etages hoger belanden we in de Muziek-en Film bibliotheek. We vinden hier een enorme collectie cd’s, omschreven als een archief van internationale muziek. Omdat andere bibliotheken deze collectie afbouwen, is het hier een enorm succes. De collectie dvd’s is eerder beperkt. Een collectie van zo’n 200 vinylplaten, kan ter plekke beluisterd worden.  De bibliotheekmedewerker van dienst zorgt steeds voor een muziekje op de achtergrond. Het podium wordt zeer veel gebruikt en op vrijdagnamiddag is er steeds een DJ aanwezig. We verpozen in designmeubilair: oranje gevlochten zetels  of een soort van plastiek luchtbel.

De stripbibliotheek biedt een overweldigend aanbod cartoons en graphic novels. Voor de rekken koos men oranje en groene tinten. Deze collectie dient om gebruikers te lokken. Een tip voor ons in Vlaanderen: plaats deze collectie op de voorgrond om een ander publiek aan te trekken o.a. mannen en jongeren. We zien het hier in het Kulturhuset, in de Metro bibliotheek, maar ook bijvoorbeeld in Nederland in de stationsbibliotheek van Haarlem.

En dan ontdekken we de Tio Tretton: 10-13 bibliotheek. De naam zegt het al: voor kinderen van 10 tot 13 jaar. Men koos bewust voor deze doelgroep: ze horen niet bij de jongeren, maar ook niet bij de kinderen. Een beschrijving geven van deze bib is onmogelijk.

Enkele uitgangspunten die mij bijgebleven zijn : 

Volwassenen zijn hier niet welkom. Enkel de kinderen mogen binnen. Ze laten hun schoenen achter in een kastje en lopen op sokken: huiselijke sfeer (in Scandinavië loopt men binnenhuis altijd op sokken), maar daardoor kunnen de speeltuigen tenvolle benut worden.

Het personeel heeft geen bibliotheekachtergrond, maar wel affiniteit met boeken en kinderen. Men koos voor een journalist, een archeoloog, een kunstpedagoog, politiek wetenschapper, een muziekpedagoog en 1 bibliothecaris. Ze maken de collectie, maar vooral begeleiden ze de kinderen in hun vrije tijd.

Het is een bibliotheek voor alle zintuigen. Een volledig ingerichte keuken, een opnamestudio, een toneelruimte met computers (los van het netwerk om te experimenteren), avontuurlijke klimtoestellen, gezellige hangplekken, een vertelhoek, maar ook overal boeken. Men probeert kinderen allerhande soorten verhalen aan te bieden. Men vertrekt vanuit ervaringen, samen bezig zijn, inspelen op wat de kinderen zelf willen doen, maar geen vooraf geplande workshops.

Op de bovenverdieping bevindt zich de Barnbibliothek. We verbaasden ons al over het verkeerslicht op de voorgevel. Groen licht wil zeggen nog een plaatsje vrij in de babyafdeling: de bezoeker ziet dit reeds vanbuiten omdat buggy’s beneden in de buggyparking achtergelaten moeten worden.

De Barnbibliotheek bevat 3 compartimenten aangepast aan de leeftijd  van de kinderen. Een avonturenruimte om te spelen en op verkenning te gaan, ouders kunnen er niet in. Een baby- en peuterruimte waar ouders met hun allerkleinsten terecht kunnen met boekjes voor de kinderen op peuterhoogte, iets hoger de voorleesboekjes en nog hoger de informatieboeken over opvoeding. Een ruimte voor kinderen die zelf kunnen lezen met centraal een enorm huis op kindermaat waar ze lekker gezellig kunnen lezen. Ook hier worden ervaringen gecombineerd met boeken.

Iets verderop is er nog een lokaal waar steeds kunstenaars aanwezig zijn om de bezoekers te helpen bij hun creatief bezig zijn. Alle mensen, jong en oud, worden gestimuleerd in hun creativiteit en artistiek bezig zijn.

Het bezoek sluiten we af met een hapje en drankje in één van de verschillende horecazaakjes en een bezoek aan de designshop en boekenwinkel.