Verslag: Bruno Vermeeren (VVBAD)

De studiereis werd afgesloten met een bezoek aan de Catalaanse bibliotheekvereniging COBDC. Begoña Aguilera, de coördinator van onze zustervereniging, had op basis van ons verlanglijstje het programma van onze reis uitgewerkt. Het bezoek aan COBDC was dan ook een ideale gelegenheid om haar te bedanken voor dit werk.

We werden ontvangen in een statig appartement – met huiskapel – aan de rand van het oude stadscentrum. Eulàlia Espinàs, voorzitter van de vereniging, gaf toelichting bij de werking van de grootste en oudste beroepsvereniging voor bibliothecarissen en documentalisten in Spanje. De vereniging heeft een officieel statuut, wat inhoudt dat iedereen die het beroep wil uitoefenen, lid moet zijn. In theorie toch, want in de praktijk wordt dit niet gecontroleerd. De vereniging telt 2500 leden, bijna uitsluitend personen.

De COBDC definieert het beroep vanuit de dienstverlening aan de burger. De collectie is daar maar één onderdeel van, naast bv. interne organisatie, gebouw en personeel. Personeel is essentieel om tot verandering te komen. Een goede bibliothecaris, aldus Espinàs, vertrekt vanuit de missie van zijn instelling, is dienstverlenend ingesteld en werkt volgens managementprincipes.

Concreet werkte de COBDC recent ‘functieprofielen’ uit voor de bibliotheeksector. De vereniging onderscheidde drie niveaus: operationeel, (vak)technisch en leidinggevend. Het schema vertrekt vanuit de functies en dus niet, zoals onze beroepscompetentieprofielen, vanuit de competenties waarover de bibliothecaris moet beschikken.

De Catalaanse collega’s identificeerden vijf grote uitdagingen waar de bibliothecaris nu mee geconfronteerd wordt:

• De verwachtingen van het publiek;
• Technologische veranderingen;
• Werken volgens managementprincipes;
• Nieuwe taken op nieuwe werkplekken;
• Levenslang leren.

Om die uitdagingen aan te gaan, formuleerde COBDC vijf strategische lijnen.

1. De informatieprofessional moet verandering stimuleren.
2. Professionele samenwerking is belangrijk op alle niveaus. Teams worden interdisciplinair samengesteld en aangepast afhankelijk van de noodzaak. Samenwerking moet kunnen met personeel van andere instellingen en binnen netwerken. Het uitschrijven van procedures stimuleert de samenwerking.
3. Opleiding en arbeidsmarkt moeten op elkaar afgestemd worden. Er is nood aan personeel dat interdisciplinair geschoold is en permanente bijscholing is belangrijk.
4. Professionele competenties: personeel vormt het ‘intellectuele kapitaal’ van de organisatie. Er is nood aan een perspectief voor professionele en persoonlijke ontwikkeling dat aansluit bij de principes en de ontwikkelingen van de organisatie.
5. Meer autonome en flexibele organisatiestructuren. Het werk wordt bepaald door strategische doelstellingen en duidelijke verantwoordelijkheden. Het juridische kader moet evolutie mogelijk maken.

Vanuit deze vijf strategische lijnen organiseert de COBDC haar activiteiten: belangen behartigen, vorming organiseren en informeren. Bekende opdrachten dus, voor wie vertrouwd is met de werking van onze eigen VVBAD. Het beleid is daarbij sterkt gericht op vernieuwing en op professioneel management. In Barcelona zagen we dan ook een dynamische bibliotheeksector georganiseerd in sterke netwerken, misschien nog meer voor de wetenschappelijke dan voor de openbare bibliotheken. Technologisch loopt Vlaanderen voor en de Catalaanse openbare bibliotheken waren vrij klassiek. Maar organisatorisch kunnen wij, als sector, als beroepsvereniging en als overheid heel wat opsteken van onze zuiderse collega’s.