Metamorfoze is het Nationaal Programma voor het Behoud van het Papieren Erfgoed, een samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief. Het programma is een initiatief van het Nederlandse Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
website 

Verslag van Frieda Renders

Metamorfoze' is de naam van het nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed in Nederland. Hiervoor werken de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief samen, op initiatief van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.

Wat doet Metamorfoze?

• Adviseren én uitvoeren van conserveringsprojecten
• Onderzoek papierverval
• Kwaliteitsmanagement

Een beoordelingscommissie beslist of een archief voor subsidiëring in aanmerking komt.
Iedere Nederlandse archiefinstelling kan in principe aanspraak maken op een subsidie van 70 % van de totale kost van conservering, indien het behoud van het erfgoed van nationaal belang is. Belangrijk om aan te halen is dat het bij Metamorfoze om massaconservering gaat. Volledige archieven worden tegelijkertijd gedigitaliseerd.

Men stuurde bij aanvang van het project een enquête naar archiefinstellingen om een beeld te krijgen van inhoud en belang van archieven over Nederland. Zo kon men prioriteiten vastleggen.

Men begint bij Metamorfoze eerst en vooral met het redden van de inhoud voor de toekomst door de bedreigde werken op een andere drager over te brengen. Aanvankelijk gebruikte men hiertoe enkel microverfilming, maar sinds 2001 werd digitalisering meer en meer belangrijk. Ook opzoekbaarheid in de documenten wordt een belangrijk streefdoel (digitalisering d.m.v. OCR). Voor beide inhoudpreserveringsmethoden (microverfilming en digitalisering) zijn kwaliteitsstandaarden vastgelegd door het projectteam, die ook gehanteerd worden in andere instellingen, in binnen-en buitenland.

We mochten een bezoekje brengen aan één van de medewerkers van het project. Zij selecteert dagelijks werken uit de jaren 1780-1800 die voor OCR-scanning in aanmerking komen. Als de inkt teveel doorgedrukt is of als de letters te dicht bij de marge staan is OCR-scanning niet mogelijk. In dat geval gebeurt ook geen digitalisering van het boek. Indien het echter om een erg belangrijk werk gaat, gaat men op zoek naar een betere, wel scanbare kopie. De inhoud van deze boeken komt op termijn online, en zal de concurrentie met Google aan moeten gaan, succes!

Naast het bewaren van de inhoud streeft men ook het behoud van de originele documenten na: zij worden tegen de tand des tijds behandeld door ontzuring, kleine reparaties en eventueel inktvraatbehandeling. Men kan de documenten verder beschermen door het aanbrengen van een zuurvrije verpakking en door het werk geklimatiseerd op te slaan.

Naast het digitaliseren van archieven, wordt ook een “last copy” van boeken en tijdschriften uit de periode 1840-1950 bewaard. 
Binnen 10 jaar zou de digitale beschikbaarheid van het geselecteerde Nederlands erfgoed een feit moeten zijn.

CONCLUSIE: 
Het is misschien niet overbodig om na te gaan of er in België een dergelijk initiatief op de pijlers staat (of kan staan). Zo blijven onze historische documenten op een duurzame manier bewaard (beschikbaar voor onderzoek + toekomst).

Verslaggeving: Leen Van Nieuwenhuyse, Documentatiecentrum LCM