Abstract

In een tijd waarin academische bibliotheken reeds verschillende jaren een digitale collectie uitbouwen en studenten en docenten al lang de weg hebben gevonden naar online databanken en elektronische tijdschriften, laat de grote doorbraak van e-books nog steeds op zich wachten. Het eerste gedeelte van deze presentatie zet om te beginnen de onmiskenbare voordelen op een rijtje die elektronische boeken ten opzichte van hun papieren tegenhangers bieden, maar staat eveneens stil bij de omstandigheden die vooralsnog belet hebben dat bibliotheken en eindgebruikers ze aan hun hart drukken.

Op de markt van de commerciële wetenschappelijke e-books kunnen twee grote groepen van leveranciers onderscheiden worden: naast individuele uitgevers die uitsluitend hun eigen publicaties aanbieden, zijn er zogenaamde 'aggregators' die een ruime collectie opbouwen bestaande uit titels van verschillende uitgevers. In het tweede gedeelte van de lezing neemt J. Bollansée de platformen van deze aggregators onder de loupe: hij bekijkt zowel de gebruiksfaciliteiten die zij momenteel bieden als een aantal te verwachten en gewenste ontwikkelingen.

Bij wijze van afronding wordt in het laatste deel van de presentatie, ten behoeve van universiteits- en hogeschoolbibliotheken, een checklist gepresenteerd van aandachtspunten voor een strategie aangaande e-books.

CV

Jan Bollansée (1967, Turnhout) is Doctor in de geschiedenis. Vanaf 1996 was hij als postdoctoraal onderzoeker verbonden aan de K.U.Leuven (F.W.O.-Vlaanderen) en de Universität zu Köln (Research Fellow van de Humboldt-Stiftung). Sedert 1 juli 2007 maakt hij deel uit van de Universiteitsbibliotheekdiensten van de K.U.Leuven. Als medewerker van het team e-bronnen volgt hij voor de Leuvense bibliotheek het e-books dossier op en heeft hij op het einde van 2008 een reeks trials georganiseerd. Hij is tevens voorzitter van de UB-werkgroep Bibliotheek en Onderwijs en van de Deelgroep Informatievaardigheden en Digitale Leeromgeving (Associatie K.U.Leuven).  

Verslag door Johan Eeckeloo

De belangstelling voor het e-book stijgt, net zoals de populariteit en het belang van dit recente medium, maar in Vlaanderen is het aanbod slechts heel beperkt aanwezig. De lezing presenteerde de resultaten van een tweejarig onderzoek aan de KU Leuven.

Het feit dat meerdere gebruikers gelijktijdig een e-book kunnen raadplegen is een niet onbelangrijk voordeel. Voor de bibliotheekorganisatie biedt het e-book ook heel wat positieve kanten. Zo is er flexibiliteit in aankoop: beperkt tot een korte periode of permanent. In vergelijking met het papieren boek vragen e-books geen opslagruimte, de catalografie verloopt vlotter en circulatieproblemen zijn er niet. Het effectieve gebruik van het e-book kan perfect achterhaald worden wat handig is voor bibliotheekstatistieken.

Maar er zijn ook een aantal belemmeringen. Wat er aangeboden wordt, is niet altijd even duidelijk, laat staan hoe dit aanbod zich verhoudt tot de prijs. Nochtans is de content van wat aangeboden wordt van essentieel belang om het doelpubliek te overtuigen van het nut van e-books. Momenteel is het aanbod sterk Angelsaksisch georiënteerd. Daarnaast worden e-books aangeboden in nogal heel diverse leesformaten. HTML en PDF zijn vrij sterk verspreid, maar op dit vlak is er nog geen standaardisatie. Ook de vormgeving van het e-book is vooralsnog te traditioneel en dus te weinig mediumspecifiek.

Een groter aanbod van content enerzijds en een standaardformaat, bijv. XML, anderzijds kunnen de grootste belemmeringen wegwerken. Dit zijn dan ook de grote uitdagingen voor de toekomst.

Belangrijk is ook het leesgedrag van de gebruikers. In dit verband is het niet denkbeeldig dat het begrip e-book zal verdwijnen t.v.v. e-content, zeker als de e-readers ook beschikbaar zullen zijn via iPhone. Het is ook niet onwenselijk dat de gebruiker meer dan nu zal bepalen wat er aangekocht en aangeboden wordt. Specifiek voor onderwijsinstellingen biedt e-content ook nieuwe leermogelijkheden.
Heel concreet is er een checklist met aandachtspunten rond e-bookproblematiek beschikbaar bij de auteur van deze presentatie.

Er waren ongeveer 100 aanwezigen bij deze presentatie.